Đó là khẳng định của PGS.TS Đoàn Thế Tường, Viện KHCN Xây dựng khi ông trao đổi về công tác kiểm định chất lượng ở vùng xây dựng chen tại Hội thảo thành viên Mạng kiểm định chất lượng công trình xây dựng do Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng - BXD tổ chức đầu tháng 3/2008. PGS.TS Đoàn Thế Tường phân tích: Một trong những đặc điểm khác biệt của công trình xây chen liên quan đến công tác kiểm định chất lượng là ảnh hưởng của chúng trong quá trình thi công và khai thác sử dụng đối với nhà, công trình môi trường lân cận liền kề.
Do vậy, kiểm định chất lượng đối với các công trình xây chen không chỉ gói trọn trong kiểm tra, xác định chất lượng của bản thân công trình đang xây dựng mà quan trọng hơn là xác định mức độ tác động của hoạt động xây dựng, khai thác công trình tới ổn định của công trình, môi trường liền kề; dự báo sự suy giảm về chất lượng của chúng nhằm đề xuất triển khai các biện pháp hữu hiệu bảo vệ và giảm thiểu sự cố cho các nhà, công trình hiện hữu, liền kề. Do vậy, ngoài các vấn đề liên quan đến kiểm định chất lượng vật liệu, kết cấu hoàn thiện, biện pháp an toàn phần thân đã được đề cập nhiều, vấn đề phần móng, phần ngầm và bảo vệ môi trường địa chất là đặc biệt quan trọng, nhưng hiện nay thường ít được quan tâm.
Trong vài năm qua, khối lượng công tác xây dựng trong vùng xây chen tăng đột ngột và công trình không chỉ tăng theo chiều cao mà còn theo chiều sâu. Chiều cao nhà đã vượt quá con số 70 tầng và chiều sâu tầng hầm đã tới số 7. Và theo đó, các sự cố công trình phát sinh liên quan trực tiếp đến các khiếm khuyết trong khâu kiểm định chất lượng cũng nhiều hơn về quy mô, giải pháp khắc phục cũng khó khăn hơn và tốn kém hơn. Các sự cố này lan rộng trong tất cả các lĩnh vực xây dựng, công nghiệp, giao thông. Nổi bật trong năm qua sự cố nền móng liên quan đến quản lý chất lượng là vụ sập đổ Trụ sở Viện Khoa học Xã hội vùng Nam bộ, Trụ sở Sở Ngoại vụ TP.HCM do xây dựng cao ốc Pacific… Tại Hà Nội, các sự cố nền móng tuy không lớn như TP.HCM nhưng khó khắc phục như vụ khách sạn Trần Hưng Đạo - Lê Duẩn, đường ngầm Ngã Tư Sở…
Theo PGS.TS Đoàn Thế Tường thì các công trình xây chen có nhiều vấn đề phức tạp liên quan đến nền và móng nhưng chưa có văn bản hướng dẫn riêng nào và những đơn vị, cá nhân tham gia kiểm định chất lượng các công trình xây chen chưa có nhận thức đầy đủ về kiến thức cũng như về thực hành kiểm định xây chen. Để làm tốt công tác kiểm định chất lượng công trình trong vùng xây chen thì ngoài công tác kiểm định chung đã được quy định cho các công trình xây dựng, đối với các công trình trong khu vực xây chen cần làm tốt công tác điều tra, khảo sát và đánh giá hiện trạng của các công trình hiện hữu liền kề với công trình thi công. Công tác này phải được thực thi trong quá trình lập dự án và được xem xét như là số liệu cơ sở xác định tính khả thi của dự án. Các số liệu điều tra bao gồm hiện trạng ổn định kết cấu chú trọng phần móng phục vụ dự báo độ ổn định của công trình dưới tác động thi công và khai thác. Phạm vi điều tra khảo sát xung quanh nằm trong phạm vi ảnh hưởng của thi công, khai thác công trình xây dựng và được dự báo trên cơ sở đặc điểm công trình hiện hữu liền kề và công trình dự định xây dựng. Cụ thể phạm vi điều tra hiện trạng các công trình liền kề ít nhất tới khoảng 2 lần độ sâu hố móng kể từ mép hố móng. Khâu này đều bị bỏ qua trong tất cả các sự cố công trình xây chen. Về công tác thiết kế, đặc biệt thiết kế biện pháp thi công, cần lựa chọn biện pháp tác động ít nhất tới công trình và môi trường xung quanh và phải tính toán cụ thể, cảnh báo mức độ tác động, hậu quả của nó tới công trình xung quanh. Kinh nghiệm cho thấy các công trình xung quanh bị tác động mạnh ngay trong thời kỳ đầu tiên. Hiện nay, hầu hết các thiết kế thi công đều thiếu các thuyết minh chọn lựa giải pháp thi công và đánh giá cảnh báo tác động của chúng tới công trình và môi trường xung quanh. Ngoài ra, việc quan trắc địa kỹ thuật, quản lý chất lượng, quản lý sự cố... cũng phải được chú trọng.
Nguyên nhân dẫn đến sự cố suy cùng chính là khâu kiểm định đánh giá chất lượng trong tất cả các giai đoạn thực hiện dự án từ khi lập dự án đến thiết kế thi công. Quản lý chặt chẽ kiểm định chất lượng là con đường duy nhất giảm thiểu sự cố công trình, đặc biệt sự cố nền móng liên quan đến xây dựng trong vùng xây chen.
Cần thiết tăng cường bồi dưỡng bằng cách mở các lớp chuyên đề trao đổi kinh nghiệm, thông báo điều tra sự cố cho các đơn vị, cá nhân tham gia dự án về kiến thức quản lý chất lượng, kiến thức kỹ thuật nền móng, thực tế thi công nhằm nâng cao nhận thức. Mặt khác, cần soạn thảo ban hành kịp thời các tài liệu kỹ thuật hướng dẫn cụ thể quy trình thực hiện các công việc nhằm cung cấp kiến thức cơ bản để công tác quản lý chất lượng từ chỗ bắt buộc thi hành đến tự nguyện thi hành - PGS.TS Đoàn Thế Tường nhấn mạnh.
Báo Xây dựng điện tử