Thủ Đức là địa phương có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, với nhiều khu công nghiệp, cơ sở kinh tế, tôn giáo, giáo dục quan trọng, mật độ dân cư cao, tập trung số lượng lớn người nhập cư từ cả nước,… nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng và an ninh ngày càng cao, Quận ủy tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, nâng cao năng lực điều hành của chính quyền các cấp trong tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Trước hết, chỉ đạo quán triệt, nắm vững các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, trọng tâm là Chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ và dự bị động viên trong tình hình mới”, Luật Dân quân tự vệ và các quan điểm về xây dựng lực lượng vũ trang trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Qua đó, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, tầm quan trọng của lực lượng dân quân tự vệ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, tổ chức hoạt động của lực lượng này. Hằng năm, Quận ủy, Ủy ban nhân dân Quận ban hành các nghị quyết lãnh đạo, chỉ thị, kế hoạch chỉ đạo về công tác quân sự, quốc phòng; trong đó, có nhiệm vụ xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân, nhất là người đứng đầu các cơ quan, tổ chức; chú trọng khắc phục tư tưởng xem nhẹ, đùn đẩy, khoán trắng cho cơ quan quân sự.
Trong quá trình tổ chức thực hiện, Quận ủy, Ủy ban nhân dân Quận chú trọng phát huy vai trò tham mưu nòng cốt, trung tâm phối hợp hiệp đồng của cơ quan quân sự các cấp. Theo đó, Ban Chỉ huy Quân sự Quận đã tham mưu cho Quận ủy, Ủy ban nhân dân Quận ban hành nhiều nghị quyết và văn bản quy phạm pháp luật để lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn các phường, cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, phù hợp tình hình thực tế. Trong đó, Quận hết sức coi trọng xây dựng, củng cố lực lượng tự vệ trong các loại hình doanh nghiệp; tăng cường sự phối hợp giữa dân quân tự vệ với các đơn vị, cơ quan, tổ chức nhằm tạo sức mạnh tổng hợp trong thực hiện nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo đảm phòng thủ dân sự trên địa bàn. Cơ quan quân sự các cấp phát huy vai trò chủ trì, chủ động kiểm tra, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; đẩy mạnh công tác thi đua, khen thưởng; kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc để tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chính quyền cùng cấp và cơ quan quân sự cấp trên trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý nhà nước về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.
Quận ủy, Ủy ban nhân dân Quận thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, có chất lượng tổng hợp ngày càng cao, trước hết là chất lượng chính trị, bảo đảm thực sự là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân trên địa bàn. Theo đó, Quận tập trung kiện toàn ban chỉ huy quân sự các cấp và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách, bán chuyên trách ở cơ sở, đảm bảo về số lượng, chất lượng, làm nòng cốt trong xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Công tác tuyển chọn, đào tạo và sử dụng cán bộ ban chỉ huy quân sự các cấp được Quận ủy quan tâm lãnh đạo theo đúng quy chế, quy trình công tác cán bộ của Đảng. Cấp ủy, chính quyền các cấp thường xuyên chăm lo chuẩn bị nguồn, gửi đi đào tạo để chuẩn hóa trình độ nghiệp vụ kết hợp với bồi dưỡng phát triển đảng viên để tăng cường tỷ lệ lãnh đạo, góp phần xây dựng, củng cố hệ thống chính trị cơ sở. Hiện nay, 100% cán bộ ban chỉ huy quân sự và nhân viên thống kê của 12 phường đều là đảng viên, 100% chỉ huy trưởng đều tham gia cấp ủy. Cùng với đó, Quận ủy chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Quân sự Quận và các chi bộ quân sự phường. Chi bộ quân sự hoạt động dưới sự lãnh đạo của đảng ủy phường, do đồng chí bí thư đảng ủy phường làm bí thư chi bộ, tạo điều kiện thuận lợi để đảng ủy lãnh đạo toàn diện, trực tiếp công tác quân sự, quốc phòng tại cơ sở. Việc tuyển chọn, kết nạp, luân phiên công dân vào dân quân tự vệ được tiến hành chặt chẽ, đảm bảo nguyên tắc cấp ủy lãnh đạo, chính quyền chỉ đạo, ban chỉ huy quân sự tham mưu và tổ chức thực hiện công khai, dân chủ theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân cử”. Lực lượng dân quân tự vệ được tổ chức theo hướng vững mạnh, rộng khắp, đảm bảo số lượng, chất lượng, có tỷ lệ và cơ cấu hợp lý giữa các thành phần, giữa thường trực và cơ động, giữa bộ binh và binh chủng, phù hợp với đặc điểm từng cơ sở. Đặc biệt, chú trọng xây dựng lực lượng dân quân tự vệ ở các địa bàn trọng điểm, tự vệ trong các loại hình doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước. Trước mắt, xây dựng lực lượng tự vệ tại những doanh nghiệp đã có tổ chức đảng. Đối với các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện tổ chức đơn vị tự vệ, Quận kiên trì và có biện pháp để từng bước tổ chức đảm bảo đúng quy định. Để giải quyết vướng mắc lớn nhất là kinh phí hoạt động mà các doanh nghiệp phải chi trả, Quận chỉ đạo các cơ quan chức năng tạo mọi điều kiện để doanh nghiệp giảm trừ vào thuế theo luật định. Nhờ đó, các doanh nghiệp trên địa bàn đã từng bước nâng cao nhận thức, đồng thuận cùng chính quyền, nhiều đơn vị đã đăng ký thành lập lực lượng tự vệ. Đến nay, Quận đã xây dựng được 45 đơn vị dân quân tự vệ cơ sở, quân số đạt tỷ lệ 0,85% so với dân số, trong đó tỷ lệ đảng viên trong dân quân đạt 25,11%, tự vệ đạt 31,06%.
Cùng với đó, Quận ủy phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng ủy Quân sự Quận, các chi bộ quân sự phường trong nâng cao chất lượng huấn luyện và hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ. Đảng ủy Quân sự Quận lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp chủ động xây dựng kế hoạch huấn luyện theo đúng hướng dẫn của trên và sát với tình hình thực tế theo phân cấp. Hằng năm, Ban Chỉ huy Quân sự Quận lựa chọn những cán bộ có trình độ, năng lực tham gia tập huấn do Quận và cấp trên tổ chức, nhằm bổ sung, thống nhất nội dung, phương pháp, nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên trực tiếp huấn luyện; đồng thời, làm tốt công tác chuẩn bị vật chất, thao trường huấn luyện. Trong huấn luyện, Quận chỉ đạo tổ chức thành những cụm nhỏ, kết hợp 2 - 3 phường, vừa để dễ quản lý, điều hành, vừa tạo khí thế thi đua giữa các đơn vị; đồng thời, tổ chức tập trung đối với lực lượng dân quân tự vệ các binh chủng; đối với doanh nghiệp, các cơ sở tự chủ động xác định thời gian, cơ quan quân sự đảm bảo giáo viên, huấn luyện tại chỗ, để không làm ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Một trong những nội dung được Quận quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đạt kết quả cao, toàn diện là phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn, diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập chiến đấu trị an và diễn tập phòng chống cháy, nổ, khắc phục sự cố môi trường, v.v. Qua đó, không những rèn luyện kỹ năng chuyên môn quân sự, công tác tổ chức, chỉ huy của lực lượng dân quân tự vệ mà còn nâng cao năng lực thực tiễn cho đội ngũ cán bộ địa phương, nhất là của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ trì các cấp trong vận hành cơ chế lãnh đạo của cấp ủy, chỉ đạo, điều hành của chính quyền khi có tình huống quân sự, quốc phòng.
Cùng với huấn luyện quân sự, cơ quan quân sự các cấp đẩy mạnh giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật, nhằm nâng cao nhận thức cho dân quân tự vệ về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; các chủ trương, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đồng thời, coi trọng rèn luyện kỷ luật, tác phong công tác, bồi dưỡng kinh nghiệm giải quyết các vụ việc phức tạp ở cơ sở. Nhờ đó, đã nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ trong tuần tra, canh gác, bảo vệ mục tiêu, xử trí các tình huống phức tạp ở địa phương; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; phòng chống có hiệu quả âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện phong trào xây dựng nông thôn mới; tham gia tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai,… ở địa phương, cơ sở.
Bên cạnh những nỗ lực của cấp ủy, chính quyền trong tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ, việc thực hiện chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ được Quận ủy quan tâm, triển khai chặt chẽ. Nhờ đó, các địa phương đã thực hiện nghiêm Luật Dân quân tự vệ, nhất là quy định về thu, quản lý, sử dụng quỹ quốc phòng, an ninh; bảo đảm đúng, đủ, kịp thời chế độ, chính sách cho lực lượng dân quân tự vệ. Hiện nay, Quận đang thực hiện Nghị định 03/2016/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật Dân quân tự vệ. Cùng với sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí, Quận vận động các ban, ngành, đoàn thể và nhân dân, huy động mọi nguồn lực xã hội để góp phần cải thiện đời sống cho lực lượng dân quân tự vệ. Cấp ủy, chính quyền các địa phương, cơ quan quân sự các cấp thường xuyên chăm lo cho hậu phương gia đình dân quân tự vệ bằng nhiều hành động thiết thực, như: hỗ trợ xây nhà tình thương, cho vay vốn phát triển kinh tế gia đình; dạy nghề, tạo việc làm,... góp phần nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, giúp lực lượng dân quân tự vệ yên tâm, phấn khởi, hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang quận Thủ Đức tiếp tục đẩy mạnh xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.
Theo tạp chí quốc phòng toàn dân