Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho ý kiến tại Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển
Sáng 22/10, sau khi nghe báo cáo tại hội trường, Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi); Dự án Luật Viên chức (sửa đổi).
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham gia thảo luận tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên. Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh điều hành phiên thảo luận.
Tăng cường xã hội hoá đầu tư hạ tầng hàng không
Cho ý kiến tại Tổ đối với Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần tiếp tục rút gọn các điều khoản, theo hướng đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, những vấn đề nào thuộc khung của Quốc hội ban hành thì đưa vào, còn lại giao cho Chính phủ ban hành nghị định để hướng dẫn cụ thể, sau đó Bộ Xây dựng sẽ ban hành thông tư để quản lý. “Riêng lĩnh vực hàng không dân dụng này có nhiều vấn đề phức tạp và khó, chúng ta không thể đưa hết vào luật mà phải thể hiện bằng các văn bản hướng dẫn”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hóa hạ tầng hàng không. “Điều này hết sức quan trọng”, bởi theo Chủ tịch Quốc hội, hiện nay nhà nước không thể đầu tư nâng cấp, mở rộng các sân bay mà phải thực hiện xã hội hóa. Nêu ví dụ, vừa qua việc mở rộng sân bay Phú Quốc để chuẩn bị cho APEC 2027 cũng đã được chỉ định, giao cho nhà đầu tư làm; do đó Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần bổ sung các quy định đột phá để khuyến khích đầu tư tư nhân và mô hình hợp tác công tư, đặc biệt cho các sân bay địa phương và chuyên dụng. “Hiện nay, nhà nước vẫn đầu tư chính vào hạ tầng thiết yếu, dẫn đến gánh nặng ngân sách”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần có những quy định về cơ chế ưu đãi thuế, đất đai, và thủ tục phê duyệt nhanh cho nhà đầu tư trong nước, nước ngoài. Đồng thời, cần đảm bảo bình đẳng giữa các hãng hàng không trong việc tiếp cận bay và dịch vụ bay. Ví dụ, giao cho Chính phủ quy định tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư nhưng cần thêm điều khoản giám sát để tránh độc quyền.
Các đại biểu Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ tham dự phiên họp tại Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển
Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng số liệu, hiện cả nước hiện có 22 sân bay, trong đó có 10 sân bay quốc tế và 12 sân bay nội địa. Tuy nhiên, việc đầu tư vẫn còn chậm, chỉ khoảng 113.558 tỷ đồng trong giai đoạn 2010 - 2050. “Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) có kế thừa quy định về doanh nghiệp khai thác sân bay có quyền đầu tư, nhưng cần mở rộng để huy động nguồn lực xã hội, phù hợp với Nghị quyết 29 về đổi mới kinh tế, nếu không, ngành hàng không sẽ khó đạt mục tiêu có 33 sân bay vào năm 2050”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Theo Chủ tịch Quốc hội, cũng cần nghiên cứu thêm về việc đầu tư tài chính hàng không, quy định Quỹ Phát triển hàng không từ phí dịch vụ. Cần ưu tiên tận dụng sân bay lưỡng dụng dân sự quốc phòng mà không chuyển sở hữu đất đai, như trường hợp sân bay Chu Lai hiện nay, hay sân bay ở Đà Nẵng.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, trong lần sửa đổi này, Luật phải phân cấp, phân quyền và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay, các nhà đầu tư muốn thủ tục hành chính phải gọn hơn. Dự thảo Luật đã phân cấp từ Thủ tướng xuống Bộ trưởng và địa phương, nhưng cần triệt để hơn nữa. “Cụ thể, bằng cách giao quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết sân bay cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; giảm thời gian xử lý cấp phép bay từ 10 ngày xuống còn 5 ngày, hoặc thấp hơn. Bãi bỏ hoàn toàn đăng ký bắt buộc quyền sở hữu máy bay cho tổ chức Việt Nam, chuyển sang tự nguyện để giảm gánh nặng hành chính”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị.
Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị thêm điều khoản chuyển tiếp để tránh gây ách tắc dự án đang triển khai. Cần tích hợp hệ thống dữ liệu để xử lý thủ tục trực tuyến, giảm 100% giấy tờ vật lý từ nay đến năm 2030.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển
Quan tâm tới nội dung nâng cao an toàn, an ninh và quản lý không phận, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là vấn đề hết sức quan trọng. Theo Chủ tịch Quốc hội, cần ưu tiên tuyệt đối an toàn bằng cách bổ sung quy định bắt buộc hệ thống quản lý an toàn cho tất cả doanh nghiệp thiết kế, sản xuất máy bay. Cần tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát bay. “Việc chuyển chức năng an ninh hàng không sang Bộ Công an từ ngày 01/01/2025 là rất hợp lý, tuy nhiên, cần phân định rõ trách nhiệm để tránh chồng chéo”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) cần bổ sung chi tiết hơn về vấn đề an toàn, cụ thể là việc chia sẻ dữ liệu đối với quản lý chung không phận bay hiện nay. “Hiện nay khiến chúng ta lo ngại trước sự phát triển của UAV (phương tiện bay không người lái). Nhà nước quản lý UAV đã có, nhưng còn tư nhân ở ngoài, rồi nước khác xâm phạm vào lãnh thổ của mình nếu không quản lý kỹ UAV. Tôi đề nghị làm rõ việc mở rộng quy định về máy bay không người lái. Phương tiện bay nhẹ hiện đang bị loại trừ theo Luật Hàng không dân dụng, nhưng cần thí điểm để quản lý chặt chẽ, tránh ảnh hưởng an toàn dân dụng”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Quan tâm tới vấn đề bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần có chính sách nghiên cứu công nghệ xanh, ví dụ như giảm thuế cho các hãng sử dụng máy bay điện; cần tích hợp đa phương thức kết nối sân bay với đường sắt, đường cao tốc,...
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, dự thảo luật cần thêm điều kiện về bảo mật dữ liệu hành khách; khuyến khích cạnh tranh lành mạnh bằng cách cấm chuyển nhượng quyền vận chuyển.
Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, cần tăng cường quy định về hợp tác quốc tế, nhưng phải tuân thủ các hiệp ước trong việc sử dụng hàng không. Ví dụ như thuê, mua máy bay, tích hợp chuyển đổi số. “Chúng ta hiện có Nghị quyết 57 về cơ sở dữ liệu công nghệ, làm sao Luật phải phù hợp với Nghị quyết 57 để đảm bảo những quy định chống tấn công mạng. Đây là vấn đề tính bảo mật. Cần xây dựng chương trình riêng về chuyển đổi an ninh hàng không, yêu cầu kết nối với dữ liệu của Bộ Công an về cơ sở dữ liệu quốc gia.”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ban hành Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) để khắc phục hạn chế trong 11 năm qua, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo góp phần phát triển ngành hàng không trong thời gian sắp tới một cách hiện đại, an toàn, kinh tế hơn.
Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh. Ảnh: Lâm Hiển
Đề nghị cho phép doanh nghiệp không thuộc khối quốc phòng an ninh có thể đầu tư hạ tầng hàng không
Cho ý kiến tại tổ đối với Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, cho biết, UAV là lĩnh vực đang phát triển, cơ chế quản lý cũng đang tiếp tục được hoàn thiện. Do đó, nếu trong luật sửa đổi lần này quy định quá chi tiết thì dễ bị lỗi thời, vì đây là vấn đề đang biến động, chưa ổn định. Theo đại biểu chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc để tạo cơ sở cho Chính phủ tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý, đợi khi ổn định, phù hợp thì tổng kết lại để đưa vào luật và quy định chi tiết hơn.
Đối với vấn đề về đầu tư hạ tầng hàng không, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, về cơ bản, tất cả các cảng hàng không của chúng ta là sử dụng lưỡng dụng. Khi cần thiết sẽ chuyển đổi để mà phục vụ cho yêu cầu quốc phòng an ninh, hoặc là song song sử dụng cho mục đích quốc phòng an ninh.
Đại biểu Hoàng Thanh Tùng phân tích, chính vì sử dụng lưỡng dụng và có mục đích quốc phòng an ninh ở trong đó, nên đất của cảng hàng không là đất quốc phòng an ninh, sẽ được quản lý chặt chẽ theo quy định Luật Đất đai hiện nay. “Nhà đầu tư bên ngoài (tức là không phải doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an) muốn đầu tư vào đấy là rất khó. Muốn đầu tư là phải chuyển đổi sang mục đích khác để đầu tư mục đích thương mại, dịch vụ, thế nhưng không chuyển đổi được”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển
Do đó, đại biểu Hoàng Thanh Tùng ủng hộ dự thảo luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) đưa ra cơ chế có tính đột phá để có thể huy động được nguồn lực xã hội đầu tư vào cảng hàng không và các công trình tại cảng hàng không, tức là cho phép doanh nghiệp không thuộc khối quốc phòng an ninh có thể đầu tư. “Khi đầu tư vào cảng, kể cả đầu tư xây dựng cảng mới, kể cả đầu tư vào công trình tại cảng hiện hữu, thì vẫn là đất quốc phòng an ninh nhưng mà cho phép đầu tư”, đại biểu Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh.
Cũng quan tâm tới vấn đề xã hội hoá hạ tầng hàng không, Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ cho rằng, hiện nay những sân bay xây mới theo hình thức xã hội hóa thì các quy trình, thủ tục tương đối thuận lợi, nhưng đa số là các sân bay tại các địa phương, đã được Nhà nước đầu tư một phần.
Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ phát biểu tại Tổ 11
Đại biểu Lê Quang Tùng cho biết, bây giờ chuyển sang hình thức xã hội hóa hoàn toàn những sân bay đó thì các thủ tục tương đối phức tạp, nhất là các thủ tục liên quan đến tài sản công. “Bây giờ người ta vào muốn làm mà phải xác định thế nào gọi là tài sản công, tài sản Nhà nước đầu tư trước đây? giá trị bao nhiêu? thì chính là một cái điểm cản trở việc thực hiện xã hội hóa. Trong dự thảo luật cần gợi mở xử lý được vấn đề liên quan đến quản lý tài sản công đối với các sân bay thì mới tạo được thuận lợi. Còn không cuối cùng vẫn quay lại ACV phải đầu tư, Nhà nước phải bỏ tiền, là tư nhân đầu tư rất khó ”, Đại biểu Lê Quang Tùng phân tích.
Theo đó, đại biểu đề nghị, dự thảo luật cần có một cơ chế riêng khác để thu hút đầu tư sân bay dựa trên cơ sở của các sân bay Nhà nước đầu tư để đảm bảo thuận lợi hơn.
Đại biểu Lê Quang Tùng cũng nêu thực tế, có nhà đầu tư vào đầu tư một phần thiết bị hay là một phần hạ tầng sân bay, nhưng sau này lại chuyển sang cho Nhà nước. Ví dụ như Trạm không lưu, đây là cái mà Nhà nước quản lý, nhưng mà tư nhân đầu tư. “Trạm không lưu đảm bảo vấn đề an toàn bay. Vì vậy, một cái Trạm không lưu này phải có ba bốn cái hệ thống thiết bị dự phòng nữa. Nhà đầu tư có thể đầu tư lần đầu, lần thứ hai thì ông phải chuyển giao cái đấy cho Nhà nước. Nhưng Nhà nước giờ tiếp nhận cái trạm này cũng rất là khó. Và vận hành, xây dựng các hệ thống dự phòng sau này cũng rất là khó”, Đại biểu Lê Quang Tùng nói.
Do đó, đại biểu Lê Quang Tùng đề nghị Ban soạn thảo quan tâm xử lý việc chuyển tài sản công sang mô hình hợp tác công tư, chuyển từ tài sản tư sang đơn vị quản lý công, những vấn đề đặc thù của đầu tư đối với hoạt động sân bay.