Phát triển vật liệu xanh được nhiều chuyên gia nhận định là giải pháp quan trọng hàng đầu để Việt Nam sở hữu ngày càng nhiều công trình xanh, hướng đến phát triển đô thị xanh, cho một tương lai xanh.
Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khai thác tài nguyên quá mức là những thách thức lớn nhất hiện nay. Ngành sản xuất vật liệu xây dựng truyền thống có đóng góp đáng kể vào phát thải khí nhà kính, vì vậy phát triển vật liệu xanh là yêu cầu cấp thiết. Việt Nam đã cam kết tại COP26 đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050, trong đó ngành Xây dựng giữ vai trò quan trọng.
Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) Lê Văn Kế cho biết, thời gian qua, Chính phủ và Bộ Xây dựng đã ban hành nhiều chính sách, trong đó nổi bật là Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng giai đoạn 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050 (Quyết định số 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020). Chiến lược đặt mục tiêu loại bỏ công nghệ lạc hậu, giảm tiêu hao năng lượng, tăng cường sử dụng vật liệu tái chế, phát triển sản phẩm đạt chuẩn quốc tế, thân thiện với môi trường.
Hiện nay, tại Việt Nam có 5 hệ thống công cụ đánh giá công trình xanh được công nhận và áp dụng phổ biến, gồm: LOTUS, EDGE, LEED, Green Mark và hệ thống của Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam. Tuy nhiên, nước ta vẫn thiếu bộ tiêu chí quốc gia cho vật liệu xanh, cũng như cơ chế chính sách ưu đãi rõ ràng để khuyến khích doanh nghiệp và người dân sử dụng.
.jpg)
Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển công nghiệp sản xuất vật liệu xây không nung
Theo báo cáo Tổng quan thị trường công trình xanh Việt Nam 2024 do IFC công bố, tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã có 559 công trình xanh với hơn 13,6 triệu m² diện tích sàn được chứng nhận. Chỉ riêng trong năm 2024, đã có thêm 163 công trình xanh mới được cấp chứng nhận, đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường công trình xanh tăng trưởng nhanh trong khu vực. Các địa phương dẫn đầu là TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Bắc Ninh và Hải Phòng.
Trong khi đó, Phó Giám đốc Trung tâm Thiết bị, Môi trường và An toàn lao động (Viện Vật liệu xây dựng) Lê Cao Chiến cho biết, phát triển vật liệu xanh không chỉ giúp giảm thiếu tác động môi trường mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, giảm thiểu chi phí vận hành và bảo dưỡng công trình, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên. Một trong những yếu tố cốt lõi của xây dựng bền vững chính là sử dụng vật liệu xanh, được thiết kế để giảm thiểu tác động môi trường, bao gồm sử dụng nguyên liệu tái tạo, giảm phát thải carbon, tiết kiệm năng lượng và nước đồng thời đảm bảo an toàn cho sức khoẻ con người.
Theo ông Lê Cao Chiến, hiện nay thế giới đang hướng tới 6 nhóm vật liệu xanh chủ đạo: vật liệu tiết kiệm năng lượng; vật liệu tái chế, tái sử dụng; vật liệu từ tài nguyên tái tạo; vật liệu thân thiện với sức khỏe con người; công nghệ sinh học, vật liệu phân hủy sinh học; và vật liệu thông minh. Trong khi đó, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển nhờ nguồn tài nguyên phong phú và nhu cầu ngày càng cao, song cần thêm chính sách hỗ trợ và nâng cao nhận thức xã hội. Thời gian qua, Việt Nam đã chú trọng xây dựng các tiêu chuẩn về vật liệu xanh, nhưng hiện tại vẫn còn thiếu các quy định cụ thể về việc đánh giá và quản lý chất lượng. Điều này dẫn đến sự khó khăn trong việc thực hiện và áp dụng trên diện rộng.
Chia sẻ về dự án hợp tác với Nhật Bản nhằm nghiên cứu và triển khai công nghệ tái chế chất thải rắn xây dựng thành vật liệu mới, PGS. TS. Nguyễn Hoàng Giang (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội) đánh giá đây là hướng đi quan trọng trong thực hiện Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn 2050, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành xây dựng.
Theo nhiêu chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng, để thúc đẩy mạnh mẽ vật liệu xanh trong thời gian tới, cần nhanh chóng ban hành bộ tiêu chí Nhãn xanh quốc gia, hoàn thiện tiêu chuẩn - định mức sản xuất và sử dụng; đồng thời triển khai các chính sách ưu đãi về tín dụng, thuế, chứng nhận. Cùng với đó, việc truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo nguồn nhân lực cũng đóng vai trò then chốt.
Thực tiễn phát triển trong những năm gần đây cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng khi số lượng công trình xanh tăng nhanh, vượt mục tiêu đề ra cho giai đoạn 2025. Tuy nhiên, để đạt được cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, ngành xây dựng nói chung và lĩnh vực vật liệu nói riêng cần tiếp tục đổi mới công nghệ, đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho nghiên cứu và ứng dụng, đồng thời tăng cường sự đồng bộ trong chính sách từ Trung ương đến địa phương.