Thanh Hóa có diện tích tự nhiên 11.133km2, dân số hơn 3,5 triệu người, gồm 7 dân tộc Kinh, Mường, Thái, Thổ, Dao, Khơ mú và Mông. Trên địa bàn có 5.396 thôn, bản thuộc 573 xã tham gia xây dựng nông thôn mới (NTM), trong đó có 2.215 thôn, bản của 210 xã miền núi, chiếm 41%.
Bước vào thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM, bình quân toàn tỉnh chỉ đạt 4,7 tiêu chí/xã; thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2010 ở mức 8,9 triệu đồng/người; tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn lên đến 26,96%.
Tại khu vực miền núi còn nan giải hơn nhiều, địa bàn nơi đây rộng nhưng cơ sở hạ tầng còn thiếu và yếu, dân cư phân bổ rải rác, sản xuất chậm phát triển nên đời sống bà con gặp nhiều khó khăn, bình quân năm 2010 chỉ đạt 3,3 tiêu chí/xã.
Để hoàn thành mục tiêu đến năm 2015 có 20% và đến năm 2020 có trên 50% số xã đạt chuẩn NTM, Thanh Hóa xác định phải tạo ra bước đột phá lớn thông qua những cách làm sáng tạo, cách tiếp cận phù hợp với tình hình thực tế địa phương.
Xét thấy 15/19 tiêu chí NTM liên quan đến thôn, bản nên song song với quá trình xây dựng NTM cấp xã, Thanh Hóa đã chủ động triển khai thực hiện mô hình NTM cấp thôn, bản. Theo đó, tỉnh đã chỉ đạo các huyện miền núi (chưa có khả năng xây dựng mô hình NTM cấp xã) lựa chọn một số thôn, bản có điều kiện trung bình khá, có đội ngũ lãnh đạo năng động, sáng tạo làm điểm.
Sau khi đánh giá tình hình thực tế, Thanh Hóa đã ban hành Bộ tiêu chí thôn bản NTM với 14 tiêu chí (việc làm; thu nhập; hộ nghèo; nhà ở dân cư; giao thông; giáo dục; y tế; văn hóa; môi trường; thủy lợi; điện; thông tin truyền thông; hệ thống tổ chức chính trị xã hội; an ninh trật tự xã hội) để các thôn, bản làm căn cứ xây dựng kế hoạch và phấn đấu.
Trình tự thẩm định xét công nhận bắt buộc phải dựa vào phiếu đánh giá của người dân, thẩm quyền quyết định cuối cùng được giao cho Chủ tịch UBND huyện.
Để cán bộ và nhân dân trên địa bàn các thôn, bản hiểu rõ và thực hiện đúng trọng tâm, bên cạnh việc tuyên truyền nội dung bộ tiêu chí thôn, bản NTM, BCĐ xây dựng NTM tỉnh giao Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh chủ động mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, nâng cao năng lực cho các đối tượng là trưởng thôn, bản, Chủ tịch UBND xã, Bí thư Đảng ủy xã và cán bộ Phòng NN-PTNT huyện để cùng thống nhất cách thức triển khai.
Sở NN-PTNT tỉnh Thanh Hóa với vai trò là cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo, từ năm 2014 đã phân công cho các đơn vị trong ngành trực tiếp theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ các thôn, bản xây dựng NTM thông qua các hình thức: Chuyển giao tiến bộ KHKT vào sản xuất, hỗ trợ tập huấn, đào tạo nghề cho lao động, xây dựng các mô hình phát triển sản xuất hiệu quả, hỗ trợ bằng tiền mặt, hỗ trợ xi măng, lồng ghép các chương trình, dự án…
Quá trình triển khai, các địa phương đã tiến hành lập kế hoạch xây dựng thôn, bản NTM, trong đó nêu rõ những mặt thuận lợi cũng như khó khăn, xác định rõ nội dung, mục tiêu, kinh phí, thời gian để từ đó phân công cụ thể cho từng thành viên BCĐ xã, Ban phát triển thôn và từng tổ chức đoàn thể phụ trách tiêu chí.
Xuyên suốt lộ trình, các tổ chức, đoàn thể được giao nhiệm vụ đã tích cực vận động, tuyên truyền đến từng hộ dân để mọi người hiểu rõ vai trò chủ thể, đồng thời là đối tượng hưởng thụ thành quả.
Nhận thấy đường lối, chủ trương đúng đắn nên ý thức của bà con có sự chuyển biến rõ rệt, mọi người tự giác chỉnh trang nhà cửa; xây dựng công trình vệ sinh; đóng góp ngày công để làm đường giao thông, các công trình văn hóa; tích cực dồn điền đổi thửa phục vụ sản xuất lớn; chú trọng phát triển các mô hình có giá trị kinh tế cao để tăng thêm thu nhập…
Nhằm khích lệ và đưa phong trào đi lên, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành chính sách hỗ trợ 100 triệu đồng cho mỗi thôn, bản miền núi đạt chuẩn. Hàng năm tổ chức khen thưởng kịp thời cho các địa phương đặc biệt khó khăn thuộc xã miền núi tiêu biểu trong xây dựng NTM, mỗi huyện lựa chọn 2 thôn, bản tiêu biểu để tặng bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh kèm theo mức thưởng 50 triệu đồng.
Song song với chính sách của tỉnh, một số huyện như Bá Thước, Như Thanh, Ngọc Lặc, Quan Sơn, Lang Chánh, Mướng Lát… đã chủ động ban hành chính sách, cơ chế hỗ trợ xi măng làm đường giao thông nông thôn; hỗ trợ từ 20 - 100 triệu đồng/thôn đạt chuẩn NTM, đó là tín hiệu, sự quan tâm hết sức đáng mừng.
Sau 3 năm thực hiện theo bộ tiêu chí của tỉnh, đến nay trên địa bàn Thanh Hóa đã có 183 thôn, bản (39 thôn, bản thuộc khu vực miền núi) được công nhận đạt chuẩn NTM. Phong trào xây dựng thôn, bản NTM rộng khắp, bộ mặt nông thôn có nhiều chuyển biến, cơ sở hạ tầng, KT-XH từng bước được đầu tư đồng bộ và phát huy hiệu quả, đời sống của người dân tại nhiều địa phương đã dần đi vào ổn định và từng bước nâng cao.
Những điểm sáng
Theo đánh giá chung, thôn Tôm (xã Ban Công, Bá Thước) là một trong các điển hình xây dựng mô hình thôn, bản NTM của cả tỉnh, hiện toàn thôn đã bê tông hóa được hơn 1,9km đường nội bản, trên 200m đường trục chính nội đồng, xây dựng thành công mô hình cấy lúa tiến bộ SRI kết hợp bón phân viên nén dúi sâu, áp dụng thành công trên quy mô 4ha.
Bên cạnh đó, thôn còn hình thành, phát triển hàng chục mô hình chăn nuôi tổng hợp cho giá trị cao (cá, gà thả vườn, vịt Cổ Lũng, lợn Móng Cái), nếu như năm 2013 thu nhập bình quân đầu người nơi đây chỉ đạt 11,5 triệu đồng thì năm 2015 tăng lên 19,5 triệu đồng, hộ nghèo từ 14% giảm xuống chỉ còn 5%.
Tương tự thôn Tôm là thôn Măng (xã Lương Ngoại, Bá Thước) thu nhập bình quân tăng từ 13,8 triệu đồng lên 19 triệu đồng/người; toàn thôn không còn hộ nghèo); bản Sáng (xã Quang Chiểu, Mường Lát) thu nhập tăng từ 11 triệu lên 21 triệu, không còn hộ nghèo và cận nghèo; hay bản Ngàm (xã Sơn Điện, Quan Sơn) thu nhập bình quân đạt 19,5 triệu đồng…
Từ cách làm đến những kết quả đã đạt được, có thể khẳng định mô hình xây dựng NTM cấp thôn, bản là chủ trương đúng đắn, phù hợp và hiệu quả đối với khu vực miền núi xứ Thanh....
Theo Nongnghiep.vn