Môi trường bị hủy hoại do khói bụi của lò vôi
Khu dân cư cầu Nghìn, thuộc thị trấn An Bài trong thời kỳ bao cấp nhân dân sinh sống chủ yếu bằng nghề đan cót nứa và làm công nhân cho Xí nghiệp Vôi cầu Nghìn. Vào những năm 1989-1990, xí nghiệp hoạt động không hiệu quả và tiến hành giải thể, chuyển đổi cho hộ cá nhân sản xuất, kinh doanh vôi. Nghề sản xuất vôi ở cầu Nghìn là nghề truyền thống, cùng với vị trí bám QL 10, liền kề với thành phố Hải Phòng nên việc giao thương khá thuận lợi, nghề sản xuất vôi phát triển mạnh, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho người dân. Tuy nhiên, do phát triển “nóng” nên các lò vôi ở đây suốt một thời gian dài gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Qua tìm hiểu, tại khu vực cầu Nghìn hiện có 64 cơ sở sản xuất vôi kết hợp kinh doanh vật liệu xây dựng. Tất cả đều là lò vôi liên hoàn được xây dựng từ năm 1993 đến 2013. Trong quá trình sản xuất, hoạt động xả chất thải, khí thải ra môi trường ngày càng lớn, tất cả đều do ý thức bảo vệ môi trường của các chủ xưởng vôi rất kém. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Bình cho biết, ngày 6-8-2015 tiến hành lấy mẫu, trưng cầu đơn vị tư vấn quan trắc tại lò vôi của hai cơ sở. Kết quả, chỉ số bụi tổng vượt từ 1,6 - 1,8 lần; chỉ số CO vượt từ 4,0 - 4,2 lần so với quy chuẩn Việt Nam 19:2009/BTNMT. Mẫu không khí tại khu vực ở cả đầu và cuối hướng gió cho thấy chỉ số bụi vượt từ 1,97 - 3,17 lần so với quy chuẩn Việt Nam 19:2009/BTNMT. Đáng chú ý, có 25 lò vôi của 15 hộ sản xuất nằm trong đất ở khu dân cư và vi phạm hành lang bảo vệ cầu, đường QL 10.
Có mặt tại hiện trường, phóng viên chứng kiến tình trạng ô nhiễm rất nặng nề của khu vực làng nghề vật liệu xây dựng cầu Nghìn. Theo quan sát, ô nhiễm chủ yếu phát sinh từ bụi vôi, bụi sỉ của lò vôi phát tán ra trong quá trình sàng lọc vôi và sàng sỉ vôi, mặt khác quá trình vận chuyển, lưu thông tấp nập của rất nhiều xe tải chở vật liệu cho làng nghề tạo ra bụi quẩn vào không trung, thổi hắt vào người điều khiển phương tiện trên QL 10 mỗi khi đi lại qua đây. Việc quy hoạch chưa tốt trong thời gian qua dẫn tới tình trạng mạnh ai nấy làm, dọc hai bên sông Hóa đất đai bị xé lẻ. Nghiêm trọng hơn, lò vôi xây dựng tràn lan trên đất thổ cư, đất chuyển đổi, đất sản xuất kinh doanh mà chưa hề có thủ tục đất đai của cấp có thẩm quyền.
Tạo đồng thuận trong xóa bỏ lò vôi thủ công
Sau rất nhiều lần nghiên cứu, tổng hợp, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân, ngày 26-12-2016, UBND tỉnh Thái Bình đã phê duyệt Đề án xóa bỏ lò vôi tại khu vực Cầu Nghìn, thị trấn An Bài (huyện Quỳnh Phụ). Mục tiêu đề ra đến hết tháng 8-2017 xóa bỏ toàn bộ 64 lò vôi với 115 ruột lò, đồng thời chuyển đổi nghề nghiệp cho các chủ lò vôi và lao động tại đây.
Theo thống kê, số lao động tham gia sản xuất trực tiếp là 1.556 người, trong đó lao động thường xuyên là 1.413 người; lao động không thường xuyên là 143 người. Trước mắt, tỉnh sẽ hỗ trợ tối đa 440 triệu đồng/một ruột lò nếu các chủ lò đến hết tháng 3-2017 chủ động phá dỡ lò. Nếu hoàn thành phá dỡ trong tháng 4 được hỗ trợ 90%, tương đương 396 triệu đồng/một ruột lò; trong tháng 5 được hỗ trợ 80%, tương đương 352 triệu đồng/một ruột lò; trong tháng 6 hỗ trợ 70%, tương đương 308 triệu đồng/một ruột lò và tháng 7, 8 chỉ được hỗ trợ 60%, tương đương 264 triệu đồng/một ruột lò. Ngoài ra, hỗ trợ người lao động đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, tư vấn giới thiệu việc làm. Đối với lao động thường xuyên, còn được tỉnh hỗ trợ sáu tháng lương thực với mức 20kg gạo/lao động/tháng; lao động không thường xuyên hỗ trợ bốn tháng với mức tương đương. Tổng kinh phí thực hiện Đề án khoảng 59 tỷ đồng được lấy từ nguồn ngân sách địa phương.
Hiện nay, tỉnh Thái Bình đã giao UBND huyện Quỳnh Phụ xây dựng kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, triển khai thực hiện việc xóa bỏ lò sản xuất vôi theo quy định của pháp luật và các cơ chế chính sách của tỉnh theo đề án được thường trực HĐND tỉnh thông qua, UBND tỉnh phê duyệt. Công tác tuyên truyền, vận động được xem là biện pháp hữu hiệu tạo sự đồng thuận để các chủ lò vôi và hơn một nghìn lao động hiểu, có nhận thức đúng, chấp hành nghiêm túc một chủ trương lớn của tỉnh. Song song với quá trình vận động tháo dỡ lò vôi gây ô nhiễm môi trường, tỉnh Thái Bình đã chỉ đạo các ngành có liên quan như sớm ứng trước tiền hỗ trợ cho huyện để chi trả nhanh chóng, kịp thời cho người dân chịu ảnh hưởng của đề án. Đồng thời tạo điều kiện để các chủ lò vôi chuyển đổi nghề nghiệp, ổn định sản xuất, kinh doanh và có giải pháp phù hợp đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện nhằm thu hút lao động đang làm việc tại các lò vôi bị xóa bỏ vào làm việc. Ông Nguyễn Quang Cơ, Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Phụ cho biết: “Nếu chủ lò vôi tự nguyện tháo dỡ lò trước Tết âm lịch sẽ được huyện và thị trấn An Bài hỗ trợ thêm 20 triệu đồng”.
Hiện nay, phần lớn chủ lò và người lao động ở khu vực cầu Nghìn đồng thuận với mức hỗ trợ tỉnh phê duyệt. Tuy nhiên, một số ít chủ lò và người lao động tiếp tục đề nghị xem xét và điều chỉnh mức hỗ trợ tăng lên vì theo họ vốn xây dựng lò vôi đều dao động từ một đến hai tỷ đồng/lò, chưa kể mua máy móc, trang thiết bị sản xuất và vốn lưu động mua nguyên, vật liệu than, đá… Kinh phí đầu tư phần nhiều từ nguồn vay các tổ chức tín dụng, ngân hàng, do đó mong cấp trên nghiên cứu có chủ trương, biện pháp giãn nợ cho chủ lò vôi. Tất cả những vấn đề nêu trên cần được các cấp chính quyền từ tỉnh đến huyện quan tâm, giải thích thấu đáo để tìm tiếng nói đồng thuận với người dân. Có như thế, một chủ trương lớn sẽ được thực thi hiệu quả, hài hòa quyền lợi chung, đúng quy định pháp luật và tạo thuận lợi cho người lao động nhanh chóng ổn định cuộc sống.
Theo Báo Nhân dân điện tử