Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Nguyễn Thái Bình (áo trắng, giữa) phát biểu khai mạc Hội thảo Giải pháp cầu cạn cho đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Nguyễn Thái Bình cho biết: Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuẩn bị triển khai Dự án Đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam. Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 172/2024/QH15 về chủ trương đầu tư Dự án ĐSTĐC Bắc - Nam. Ngày 23/4/2025, Chính phủ đã ban hành Kế hoạch triển khai nhằm bảo đảm khởi công dự án trước ngày 31/12/2026.
Đây là công trình hạ tầng chiến lược, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, kết nối vùng miền và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Trong tổng thể dự án, giải pháp cầu cạn là một hạng mục trọng yếu, chiếm tỷ lệ lớn trong khối lượng công trình của cả ĐSTĐC và đường sắt đô thị (ĐSĐT/Metro). Cầu cạn không chỉ quyết định yếu tố kỹ thuật, tốc độ, an toàn mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả đầu tư, chi phí duy tu bảo trì và khả năng hài hòa với cảnh quan đô thị.
Vì vậy, việc nghiên cứu, làm rõ cơ sở khoa học, kỹ thuật và thực tiễn triển khai các giải pháp cầu cạn là hết sức cần thiết.
Hội thảo thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia đầu ngành, các doanh nghiệp xây dựng, thiết kế, tư vấn trong và ngoài nước về lĩnh vực Đường sắt.
“Các báo cáo, thảo luận tại Hội thảo sẽ cung cấp những luận cứ quý báu, góp phần hoàn thiện cơ sở khoa học, công nghệ và chính sách để phục vụ triển khai Dự án ĐSTĐC Bắc - Nam và hệ thống Metro tại các đô thị lớn của Việt Nam”, Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Nguyễn Thái Bình nhấn mạnh.
Tại Hội thảo, các chuyên gia, diễn giả đã tập trung trình bày các báo cáo, tham luận, phân tích, làm rõ những vấn đề kỹ thuật công nghệ then chốt, chia sẻ kinh nghiệm trong thiết kế và thi công cầu cạn phục vụ ĐSĐT và ĐSTĐC. Mỗi tham luận đều phản ánh góc nhìn thực tiễn, đồng thời gợi mở các giải pháp phù hợp với điều kiện Việt Nam. Cụ thể, các tham luận tập trung vào những vấn đề then chốt: So sánh tải trọng cầu cạn giữa Metro và ĐSTĐC; Công nghệ thi công lắp hẫng và kết cấu bê tông dự ứng lực; Giải pháp cầu khung lắp ghép không gối cầu phát thải thấp; Lưu ý trong thiết kế, thi công và thay thế gối cầu; Kinh nghiệm quốc tế trong phát triển cầu cạn.
Đồng thời các chuyên gia, diễn giả đã giải đáp, thông tin, trao đổi thẳng thắn làm sáng tỏ nhiều câu hỏi từ đại biểu tham dự Hội thảo về những vấn đề kĩ thuật hiện đại, phức tạp, giúp củng cổ nền tảng khoa học kĩ thuật và tiến thêm một bước vững chắc đến việc xác lập vị thế làm chủ công nghệ cốt lõi của ĐSTĐC tại Việt Nam.
Ông Lê Thanh Liêm - Chuyên gia cao cấp, Tổng công ty Xây dựng số 1 trình bày chuyên đề So sánh tải trọng tác động lên kết cấu hạ tầng cầu cạn giữa ĐSĐT, ĐSTĐC
Ông Lê Thanh Liêm - Tổng công ty Xây dựng số 1 (CC1) báo cáo mở đầu Hội thảo tập trung vào vấn đề nền tảng về sự khác biệt về tải trọng và đặc tính tác động của Metro so với ĐSTĐC. Metro thường có tải trọng trục nhỏ hơn (14 - 17 tấn) nhưng tần suất chạy tàu rất cao (20 - 40 chuyến/giờ/hướng). Đặc điểm này tạo ra áp lực mỏi lớn và rung động liên tục lên kết cấu cầu cạn.
Đường sắt tốc độ cao có tải trọng trục lớn hơn (17 - 20 tấn), đoàn tàu dài (8 - 16 toa, trọng lượng tới 900 tấn) và tốc độ rất cao (250 - 350 km/h). Điều này dẫn đến lực động lớn, cộng hưởng rõ rệt, ảnh hưởng đáng kể đến gối cầu, khe co giãn và trụ móng.
Bài thuyết trình cũng làm rõ sự khác biệt trong thiết kế: Metro dùng nhịp ngắn 20 - 35 m, trụ thấp, kết cấu gọn trong không gian đô thị. HSR cần nhịp dài 30 - 50 m, trụ cao, độ cứng lớn để bảo đảm hạn chế độ võng và rung động ngang. Từ đó, diễn giả nhấn mạnh yêu cầu xây dựng tiêu chuẩn thiết kế riêng biệt cho từng loại hình, phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Ông Bùi Thanh Xuân - Trưởng Phòng Xây dựng, Công ty TNHH VSL Việt Nam trình bày chuyên đề Ứng dụng công nghệ lắp hẫng trong phát triển Metro bền vững
Ông Bùi Thanh Xuân - Công ty VSL Việt Nam giới thiệu công nghệ lắp hẫng cân bằng (balanced cantilever) và lắp ghép từng nhịp bằng giàn lao (span-by-span) - những công nghệ thi công tiên tiến đang được ứng dụng cho Metro ở Việt Nam.
Điển hình là dự án Metro Line 1 (Bến Thành - Suối Tiên) có tổng chiều dài 19,7 km, trong đó đoạn trên cao 17,2 km với 360 nhịp cầu được lắp đặt bằng launching gantry. Mỗi nhịp dài 35 - 37 m, chia thành 13 - 14 đốt đúc sẵn, trọng lượng khoảng 40 tấn/đốt. Công nghệ “match casting” bảo đảm độ chính xác cao, giảm sai số, rút ngắn tiến độ thi công.
Theo đại diện của VSL, phương pháp lắp hẫng có ưu điểm: tiến độ nhanh, chất lượng đồng đều, giảm thiểu tác động tới đô thị đông đúc. Đây là giải pháp thân thiện môi trường và phù hợp thực tiễn Việt Nam khi triển khai nhiều tuyến Metro trong thời gian tới.
Ông Nguyễn Võ Tuấn Đạt - Phó trưởng Phòng Kỹ thuật thẩm định, Ban Quản lý ĐSĐT Hà Nội trình bày chuyên đề Giải pháp cầu cạn cho Metro Line 3 Hà Nội (Nhổn - Hà Nội)
Ông Nguyễn Võ Tuấn Đạt - MRB Hà Nội báo cáo tập trung vào thực tế triển khai cầu cạn tuyến Nhổn - Ga Hà Nội, dự án Metro đầu tiên ở Thủ đô có phần trên cao dài 8,5 km, trình bày các vấn đề chính: Khó khăn khi kết hợp công nghệ đúc hẫng và thi công trong khu vực đô thị đông đúc; Kinh nghiệm xử lý các đoạn giao cắt, đảm bảo tĩnh không giao thông; Giải pháp tối ưu để hài hòa giữa yếu tố kỹ thuật, an toàn và cảnh quan đô thị.
Bài học từ Metro Line 3 cho thấy tầm quan trọng của việc lựa chọn giải pháp kết cấu hợp lý, đồng thời tăng cường công tác giám sát chất lượng trong thi công cầu cạn.
Một điểm nhấn công nghệ tại Hội thảo là báo cáo của TECCO1 về giải pháp cầu khung cứng lắp ghép không gối cầu - xu hướng mới hướng tới thiết kế tối ưu, phát thải thấp.
Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Giám đốc công nghệ, Công ty CP Tư vấn đầu tư xây dựng Công trình giao thông 1 trình bày tham luận Đề xuất giải pháp khung lắp ghép không gối cầu cho ĐSĐT và ĐSTĐC
Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Giám đốc công nghệ, Công ty CP Tư vấn đầu tư xây dựng Công trình giao thông 1 trình chia sẻ ưu điểm của giải pháp: Loại bỏ gối cầu và nhiều khe co giãn, giúp giảm chi phí bảo trì dài hạn; Thi công nhanh, có thể triển khai đồng thời nhiều mũi, hạn chế rủi ro “đứt gãy chuỗi tiến độ”; Giảm đáng kể vật liệu sử dụng: tiết kiệm 8.000m³ bê tông/km, giảm 40% khối lượng móng trụ, cắt giảm 20 - 30% phát thải carbon.
Giải pháp này đã được nghiên cứu, ứng dụng thử nghiệm và được đánh giá là hướng đi triển vọng cho các dự án cầu cạn HSR và Metro tại Việt Nam.
Ông Ngô Đức Vang - Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư và xây dựng Tín Thịnh thuyết trình về Các lưu ý thiết kế, thi công và nghiệm thu gối cầu cho cầu cạn ĐSĐT, ĐSTĐC phục vụ quá trình duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa/thay thế sau này
Ông Ngô Đức Vang - Công ty CP Đầu tư và xây dựng Tín Thịnh đề cập đến một trong những bộ phận quan trọng nhưng thường ít được chú ý: gối cầu. Với kinh nghiệm thi công và thay thế hàng trăm gối cầu cho các dự án Metro và đường sắt đô thị, diễn giả đưa ra những điểm cần lưu ý: Lựa chọn đúng loại gối (cao su, gối chậu, gối đa phương); Bảo đảm mặt kê gối bằng phẳng, đặt đúng tim; Ứng dụng công nghệ IoT và camera để giám sát tình trạng gối trong vận hành.
Ông Ngô Đức Vang cũng phân tích một số sự cố điển hình tại các dự án trong nước, như hiện tượng gối trượt khỏi vị trí, nứt bê tông tạ vẹt ray do sai số thi công. Những bài học này đặc biệt hữu ích cho giai đoạn chuẩn bị triển khai HSR Bắc - Nam.
Ông Nguyễn Nhật Tuấn - Trưởng phòng Kỹ thuật, Công Ty TNHH Nippon Steel Việt Nam trình bày chuyên đề Kết cấu thép tiên tiến cho công trình cầu cạn, cầu ĐSĐT, ĐSTĐC
Ông Nguyễn Nhật Tuấn - Công Ty TNHH Nippon Steel Việt Nam giới thiệu các loại thép tiên tiến đang được áp dụng tại Nhật Bản và nhiều quốc gia: Thép chịu thời tiết (CORTEN) không cần sơn phủ, tăng tuổi thọ; Thép CORSPACE kéo dài chu kỳ chống ăn mòn; Cọc ống thép xoay (SRP), móng cọc giếng (SPSP) tăng hiệu quả thi công.
Các công nghệ này giúp giảm chi phí vòng đời, tăng độ bền và rút ngắn tiến độ thi công cầu cạn. Nippon Steel nhấn mạnh tiềm năng ứng dụng cho Việt Nam trong các dự án HSR sắp tới.
Ông Cheng Fan Chuen - YTL Construction chia sẻ kinh nghiệm Phát triển cầu cạn đường sắt tại diểm cầu kết nối trực tuyến từ Malaysia
Chia sẻ kinh nghiệm phát triển cầu cạn đường sắt tại Malaysia, ông Cheng Fan Chuen - chuyên gia của YTL Construction cung cấp cái nhìn thực tiễn từ các dự án đã và đang triển khai do YTL Construction thực hiện như: Dự án phát triển cơ sở hạ tầng đường sắt tại Kuala Lumpur, dự án này tập trung vào việc cải thiện và mở rộng mạng lưới đường sắt trong thành phố; Dự án Đường sắt đôi điện khí hóa nối liền Gemas và Johor Bahru dài 192 km gần hoàn thành, tải trọng 20 tấn/trục; Kinh nghiệm triển khai tuyến Metro MRT1, MRT2 và chuẩn bị cho MRT3 Circle Line; đề xuất giải pháp công nghệ thi công cầu cạn đường sắt.
Các tham luận tại Hội thảo đã cung cấp một bức tranh toàn diện: Từ nền tảng khoa học (so sánh tải trọng) đến giải pháp công nghệ thi công (lắp hẫng, khung không gối cầu); Từ vấn đề chi tiết kỹ thuật (gối cầu, kết cấu thép) đến kinh nghiệm quốc tế (Malaysia, Nhật Bản)… Tất cả đều hướng tới mục tiêu xây dựng hệ thống cầu cạn cho đường sắt đô thị và đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam an toàn, kinh tế, bền vững và thân thiện môi trường.