Thuận lợi từ cơ chế chính sách
Hiện nay, các DN đã sản xuất nhiều sản phẩm về VLXKN như: gạch bê tông khí chưng áp ACC, bê tông bọt khí, các loại bê tông cốt liệu, vách tường, tấm thạch cao… Vấn đề còn lại là thay đổi thói quen người tiêu dùng từ gạch đất sét nung sang VLXKN.
Hơn 4 năm nay, khung pháp lý về đầu tư phát triển và sử dụng VLXKN đã được Chính phủ, Bộ Xây dựng ban hành khá đầy đủ tạo thuận lợi từ cơ chế chính sách. Xuất phát từ quy hoạch tổng thể phát triển VLXD đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định 121/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, kiên quyết dừng hoạt động đối với các trường hợp không đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường và tài nguyên theo quy định của Luật Khoáng sản. Năm 2010, Chính phủ ban hành một quyết định riêng - Quyết định 567/QĐ-TTg tạo cơ chế chính sách cho sản xuất và sử dụng VLXKN. Tiếp đó là chỉ thị 10/2012 của Chính phủ và Thông tư 09 của Bộ Xây dựng về quy định sử dụng VLXKN…
Ngoài các quy định hiện hành về cơ chế chính sách, khung pháp lý cho đầu tư phát triển và sử dụng VLXKN, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam cho biết thêm, gần đây có thêm các thế tài xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trong đó có quy định các mức xử phạt trong việc sử dụng VLXD không đúng theo quy định của pháp luật. Đồng thời luật xây dựng mới được ban hành có hiệu lực từ đầu năm 2015 cũng có một số điều khoản quy định sử dụng VLXKN từ khâu thiết kế quy hoạch, lập dự án cho đến sử dụng. Như vậy khung pháp lý về VLXKN đã tương đối đầy đủ và sẽ tiếp tục hoàn thiện bổ sung trong thời gian tới.
Trên thế giới việc cấm sử dụng gạch đất sét nung đã có từ lâu và được các nước quy định chặt chẽ. Điển hình là Chính phủ Trung Quốc đã ban hành danh mục 400 TP cấm sản xuất, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng gạch đất sét nung. Đối với các cơ sở sản xuất thì cắt điện, nước và ngưng cung cấp các dịch vụ… Ở Việt Nam, Chính phủ cũng đã có lộ trình tính tới giải quyết việc làm cho lao động sau khi chuyển đổi ngành nghề, cũng như chi phí đầu tư ban đầu sản xuất gạch đất sét nung của doanh nghiệp. Tất cả được xem xét thấu đáo, hợp tình hợp lý.
Bắt buộc sử dụng và xử phạt theo quy định
Theo quy định, từ năm 2014 các công trình dùng vốn từ ngân sách, bắt buộc phải sử dụng VLXKN, còn những công trình ngoài ngân sách cao từ 9 tầng trở lên phải sử dụng tối thiểu 30% VLXKN và sau đó theo lộ trình phù hợp. Để đẩy mạnh việc sử dụng VLXKN, theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam, trước hết dựa vào tuyên truyền phổ biến để cho chính quyền các cấp để doanh nghiệp, người dân hiểu rõ về tính năng, lợi ích kinh tế cũng như lợi ích của xã hội, của môi trường về loại VLXKN. “Chúng ta dựa vào tuyên truyền là chính, bên cạnh đó chúng ta cũng có các quy định nhưng ở mức độ nhẹ và có lộ trình dần dần. Theo đó chậm nhất đến năm 2015 thì phải xóa bỏ toàn bộ các lò sản xuất gạch đất sét nung bằng phương pháp thủ công và các lò vòng sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Thực tế đã có một số tỉnh thành thực hiện sớm và quyết liệt như Bình Dương, Bắc Ninh, Hưng Yên…”, Thứ trưởng Nam nhấn mạnh.
Cũng theo Thứ trưởng Nam, trong chương trình thanh tra của Bộ Xây dựng năm 2014 - 2015 cũng đưa vào chuyên đề thanh tra một số dự án lớn trong việc quy định sử dụng VLXKN. Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng sẽ có văn bản gửi UBND các tỉnh về việc đưa vào kế hoạch thanh tra của địa phương về việc sử dụng VLXKN. Ngoài các quy định của cơ quan quản lý nhà nước thì vai trò trách nhiệm của DN cũng rất quan trọng trong việc đưa VLXKN vào thay thế gạch đất sét nung.
Ông Phan Đức Nhạn - Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, để đưa được VLXKN vào công trình xây dựng thì cần: “có thời gian và thông tin về sản phẩm, đặc biệt là vai trò của quản lý nhà nước càng chặt chẽ bao nhiêu, chế tài cụ thể thì lộ trình càng nhanh. Bắt đầu từ chủ đầu tư đến tư vấn thiết kế và quản lý nhà nước, quản lý càng chặt thì càng đi đến kết quả. Hiện tại, lực lượng thanh tra xây dựng sẽ kiểm soát việc này, bởi vì bản thân sản phẩm xây dựng không thể di chuyển mà nằm đó nên dễ kiểm soát. Chủ trưởng của Sở Xây dựng TP.HCM là cho lực lượng thanh tra xử phạt luân chuyển, tiêu thụ gạch đất sét nung”.
Theo Báo Xây dựng điện tử