Cục Đường bộ Việt Nam vừa phối hợp cùng Trường Đại học Xây dựng tổ chức Hội thảo khoa học “Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý, vận hành khai thác đường cao tốc và đề xuất ứng dụng tại Việt Nam”, quy tụ các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp hạ tầng giao thông trên toàn quốc.
Cục Đường bộ Việt Nam và Trường Đại học Xây dựng ký hợp tác phát triển khoa học và đào tạo nguồn nhân lực.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Hoàng Tùng, Hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, nhấn mạnh: Hội thảo là dịp để giới khoa học và cơ quan quản lý cùng chia sẻ kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm quốc tế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả vận hành khai thác hệ thống đường cao tốc, lĩnh vực đang phát triển nhanh nhất trong hạ tầng giao thông Việt Nam.
Theo Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Thanh Hoài đến cuối năm 2025, cả nước sẽ có trên 3.000km đường cao tốc, hướng tới 5.000km vào năm 2030 và 9.000km vào năm 2050. Sự phát triển nhanh chóng này đặt ra thách thức lớn về quản lý, vận hành và bảo trì. Các tuyến cao tốc của Việt Nam được đầu tư trong nhiều giai đoạn, với quy mô, tiêu chuẩn và công nghệ khác nhau, dẫn đến sự không đồng bộ trong tổ chức khai thác.
Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam cho biết: “Hiện nay, trên thế giới, các hệ thống đường cao tốc đã phát triển ở mức độ hoàn chỉnh, gắn liền với các trung tâm điều hành thông minh, dữ liệu dùng chung và giám sát toàn tuyến. Việt Nam cần nhanh chóng tiếp cận thông lệ quốc tế, ứng dụng công nghệ tiên tiến để hướng tới mục tiêu “an toàn hơn, thông minh hơn, hiệu quả hơn, bền vững hơn”.
Trong thời đại chuyển đổi số, điều hành thông minh trở thành yêu cầu cấp bách. Dữ liệu thời gian thực, giám sát bằng trí tuệ nhân tạo và cơ chế cảnh báo sớm sẽ giúp dự báo và ngăn ngừa tai nạn thay vì xử lý sau khi xảy ra. Thay vì báo cáo cuối năm, các cơ quan quản lý cần điều hành theo từng giờ, từng tuyến.
Kiến tạo giao thông không chỉ là quản lý kỹ thuật mà là phát triển hệ tuần hoàn nền kinh tế, gắn kết với đời sống hàng ngày của Nhân dân. Điều này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các Khu Quản lý đường bộ, Sở Xây dựng, nhà đầu tư BOT và Ban Quản lý dự án để xây dựng hệ thống quản lý khoa học, tiên tiến và giảm thiểu rủi ro.
Bộ Xây dựng và Cục Đường bộ Việt Nam đang triển khai hệ thống giao thông thông minh (ITS) trên các đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam, hướng tới việc hình thành Trung tâm quản lý giao thông thông minh quốc gia trong giai đoạn 2026-2030. Hệ thống này sẽ kết nối các trung tâm chỉ huy của Cảnh sát giao thông, trung tâm điều hành đô thị lớn và cơ sở dữ liệu quốc gia, tạo thành một khối dữ liệu lớn phục vụ giám sát, chỉ huy, cảnh báo và điều phối giao thông toàn mạng lưới.
Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Thanh Hoài nhấn mạnh vai trò của quản lý, vận hành và khai thác đường cao tốc hiện đại.
Phó Cục trưởng Nguyễn Thanh Hoài kết luận: chuẩn hóa an toàn - điều hành thông minh - kiến tạo giao thông - phát triển bền vững không chỉ là khẩu hiệu, mà là hệ tư tưởng quản trị ngành đường bộ Việt Nam trong kỷ nguyên mới, là tuyên ngôn về giá trị sống, văn minh và trách nhiệm thể chế.
Hội thảo diễn ra sôi nổi với 8 báo cáo và tham luận chuyên môn, trong đó tập trung vào các chủ đề cốt lõi như hệ thống KPI trong quản lý vận hành cao tốc, ứng dụng công nghệ thu phí không dừng, quản lý rủi ro và mô hình vận hành thông minh dựa trên dữ liệu thời gian thực.
Tại Hội thảo, các chuyên gia từ Đại học Xây dựng, Đại học Công nghệ GTVT, cùng đại diện Công ty CP Đầu tư hạ tầng giao thông Đèo Cả, VIDIFI… đã chia sẻ những kinh nghiệm quốc tế và mô hình tiên tiến đang được áp dụng tại Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản.
Các chuyên gia thống nhất rằng Việt Nam đang bước vào “giai đoạn bản lề” - khi quy mô cao tốc tăng nhanh nhưng yêu cầu quản lý phải chuyển đổi căn bản từ cách làm thủ công sang hệ sinh thái dữ liệu số hóa toàn diện.
Trong đó, khái niệm “kiến tạo giao thông” được nhấn mạnh như một cách tiếp cận mới - không chỉ quản lý hạ tầng, mà phải kiến tạo môi trường sống, bảo đảm an toàn cho con người, và hình thành văn hóa giao thông văn minh.
Phó trưởng phòng Tổ chức giao thông - Cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Tiến Hồng trình bày quan điểm về giải pháp nâng cao an toàn và hiệu quả vận hành cao tốc tại Việt Nam.
Ngay trong khuôn khổ hội thảo, Cục Đường bộ Việt Nam và Trường đại học Xây dựng Hà Nội đã ký thỏa thuận hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, hướng tới chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật, sổ tay quản lý, vận hành và bảo trì đường cao tốc.
Theo Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Thanh Hoài: “Cùng với việc huy động nguồn lực từ hợp tác công tư, chúng tôi hợp tác với trường Đại học Xây dựng Hà Nội, cơ sở đào tạo và nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực giao thông vận tải. Chúng tôi kỳ vọng sự phối hợp này sẽ gắn lý luận với thực tiễn, xây dựng các giải pháp khoa học và tiêu chuẩn quốc gia, phục vụ hiệu quả công tác quản lý, khai thác và bảo trì hệ thống cao tốc Việt Nam”.
Ông Bùi Phú Doanh cho biết: “Nhà trường có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực giao thông thông minh (ITS), sẽ phối hợp chặt chẽ với Cục Đường bộ Việt Nam để đề xuất các kiến nghị và giải pháp phù hợp, tham khảo kinh nghiệm từ những quốc gia đang vận hành hệ thống cao tốc tiên tiến trên thế giới. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống quản lý, vận hành đồng bộ, hiện đại và tương thích với nền tảng công nghệ mà Việt Nam đang đầu tư triển khai”.
Kết thúc hội thảo, các đại biểu thống nhất: Việt Nam cần sớm ban hành khung thể chế đồng bộ về quản lý vận hành cao tốc, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia và Trung tâm điều hành giao thông thông minh để kết nối, giám sát và xử lý sự cố trên toàn mạng lưới.