Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng Luật nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện pháp luật, hướng tới xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp.
Về những nội dung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, dự thảo Luật sửa đổi quy định về lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính. Thống nhất việc lập Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi theo các quy định pháp luật về đầu tư.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) (Ảnh: Media Quốc hội).
Về bãi bỏ thủ tục, dự thảo Luật bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở tại cơ quan chuyên môn về xây dựng đối với tất cả các thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, theo nguyên tắc cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần. Đồng thời, sửa đổi quy định về cấp giấy phép xây dựng theo hướng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, đơn giản hóa thủ tục. Công trình thuộc đối tượng miễn thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng.
Dự thảo Luật cũng đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng, theo đó sẽ giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 ngày). Cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh trong quản lý năng lực hoạt động xây dựng theo hướng bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang “hậu kiểm”. Và, cắt giảm điều kiện đối với quy định chứng chỉ hành nghề (không yêu cầu cấp chứng chỉ hành nghề, chỉ quy định về điều kiện kinh nghiệm nghề nghiệp đối với một số chức danh).
Dự thảo Luật đề xuất bãi bỏ 3 nhóm thủ tục (thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức; công nhận tổ chức xã hội - nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng). Đẩy mạnh việc thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến, ứng dụng công nghệ thông tin, và rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính.
Bộ Xây dựng đề xuất có hiệu lực ngay đối với quy định về các công trình thuộc đối tượng được miễn giấy phép xây dựng tại khoản 2 Điều 43, khoản 3, 4 và 5 Điều 95 của dự thảo Luật.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại cuộc họp (Ảnh: Media Quốc hội).
Tham gia góp ý vào dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thống nhất với các ý kiến trong Thường vụ rằng Quốc hội chỉ ban hành luật khung, dựa trên dự thảo hiện hành và các nguyên tắc lập pháp.
Những vấn đề mang tính kỹ thuật, cụ thể sẽ được quy định chi tiết tại nghị định, thông tư. Điều quan trọng là luật phải thể hiện rõ nguyên tắc, chính sách lớn, quyền hạn, phân cấp, không sa vào kỹ thuật hay thủ tục chi tiết.
Theo Chủ tịch Quốc hội, hiện các địa phương rất cần Luật Xây dựng (sửa đổi) này. Bởi sau hơn ba tháng vận hành chính quyền hai cấp, các địa phương đang vướng ở năm lĩnh vực: Xây dựng, đất đai, môi trường, tư pháp - hộ tịch và ngân sách - tài chính.
Nếu luật được thông qua và sớm có nghị định, thông tư hướng dẫn, sẽ tạo điều kiện phân cấp hiệu quả cho địa phương, đúng tinh thần Tổng Bí thư nhiều lần nhấn mạnh: "Phân cấp mạnh cho địa phương - địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; Trung ương, Quốc hội, Chính phủ là kiến tạo, giám sát".
Góp ý một số nội dung cụ thể, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành quy định xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, phù hợp với chủ trương hiện đại hóa quản trị quốc gia trên nền tảng dữ liệu, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng.
Cùng đó, ông yêu cầu kết nối liên thông dữ liệu ngành Xây dựng với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác về đất đai, quy hoạch để tăng tính công khai, minh bạch, hiệu quả quản lý, giảm thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.
Đối với quy định giao chủ đầu tư thực hiện thẩm định kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, Chủ tịch Quốc hội cho rằng vẫn còn thiếu cơ chế kiểm soát, giám sát với việc này. Do đó đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước với công tác thẩm định thiết kế của chủ đầu tư để bảo đảm các tiêu chuẩn, quy chuẩn và thực hiện bài bản.
Về việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội tán thành và yêu cầu Cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định về hậu kiểm rõ ràng, công khai thông tin, tránh lạm dụng hoặc buông lỏng kiểm tra, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy, quyền lợi của người dân, khắc phục hạn chế trong cấp phép xây dựng.
"Cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để giấy phép trở thành công cụ bảo vệ quyền lợi người dân và trật tự xã hội", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải ghi nhận dự thảo luật có nhiều điểm mới (Ảnh: Media Quốc hội).
Cùng thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định đây là dự thảo luật được Nhân dân rất quan tâm và có nhiều thay đổi, giảm thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm kỳ vọng giảm đáng kể thời gian cấp phép.
Ghi nhận đây là bước tiến tích cực, hướng tới quản lý hiện đại song đại biểu Hải đề nghị dự thảo luật cần đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác như: Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ môi trường để khả thi khi triển khai trong thực tiễn.
"Nếu không đồng bộ, sẽ dẫn tới tình trạng chủ đầu tư đối mặt với nhiều cơ quan kiểm tra song song", bà Hải nói đồng thời góp ý cần làm rõ hơn quy định liên quan tới giấy phép xây dựng cũng như điều kiện để đưa công trình vào hoạt động.
Đồng thời, trong các văn bản hướng dẫn chi tiết luật, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu cho rằng cơ quan soạn thảo nên nêu rõ tần suất kiểm tra, số lượng công trình kiểm tra, tránh lạm dụng trong phân quyền hậu kiểm.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà góp ý vào dự thảo luật (Ảnh: Media Quốc hội).
Đồng quan điểm, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị, dự thảo luật cần "quản lý chặt chẽ nhưng tối giản thủ tục cấp phép".
Theo Phó Thủ tướng, cấp phép xây dựng là yêu cầu bắt buộc ở tất cả các quốc gia, chỉ có điều thủ tục phải nhanh gọn, minh bạch, đáp ứng đúng mục tiêu kiểm soát chất lượng.
Về phân cấp quản lý cho địa phương, Phó Thủ tướng cho rằng, đây là việc cần thiết nhưng phải đi kèm điều kiện pháp lý, quy hoạch, quy chuẩn và năng lực tổ chức, năng lực thực hiện.
"Không thể tuyệt đối hóa phân cấp. Có những công trình quy mô không lớn nhưng rất phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, vẫn phải tuân theo quy định của các luật chuyên ngành khác", Phó Thủ tướng lưu ý.
Cuối phiên họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng đã giải trình, tiếp thu và làm rõ một số ý kiến của các đại biểu.
Quang cảnh phiên họp
Trong đó làm rõ thêm về đề xuất mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng cho biết trước đây, có một số công trình, sau khi cơ quan chuyên môn nhà nước thẩm định, vẫn phải tiếp tục thực hiện thủ tục cấp phép một lần nữa.
Nay, dự thảo quy định sẽ miễn giấy phép xây dựng đối với những công trình, dự án đã được cơ quan chuyên môn nhà nước thẩm định về an toàn công trình, an toàn phòng cháy chữa cháy, đảm bảo tiêu chuẩn - quy chuẩn kỹ thuật…
Đối với các công trình riêng lẻ không qua thẩm định của cơ quan chuyên môn và chủ hộ tự thuê tổ chức tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra thì vẫn bắt buộc phải có giấy phép xây dựng.
"Thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng cũng được đơn giản hóa, hiện đại hóa, tiến tới thực hiện trực tuyến toàn trình, bảo đảm công khai, minh bạch và giảm thời gian cho người dân, doanh nghiệp", Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng thông tin thêm.
Các đại biểu tham gia cuộc họp (Ảnh: Media Quốc hội).
Về cơ sở dữ liệu trong hoạt động xây dựng, theo Thứ trưởng, dự thảo luật quy định rõ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng.
"Tới đây sẽ định danh từng dự án, từng công trình từ giai đoạn khảo sát, thiết kế, thẩm định, thi công đến nghiệm thu, bàn giao và đưa vào sử dụng. Các thông tin này sẽ được tích hợp, lưu trữ trong cơ sở dữ liệu quốc gia, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tra cứu, giám sát công trình, trừ các công trình thuộc phạm vi bí mật Nhà nước", Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng nói.