(1) Nội dung kiến nghị: “(i) Cử tri cho rằng dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) có bổ sung quy định về phát triển nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, đây là một nội dung quan trọng có ý nghĩa rất lớn trong việc giải quyết nhu cầu thiết thực của người lao động hiện nay về nhà ở. Tuy nhiên, dự thảo Luật có quy định các “chuyên gia” (bao gồm cả chuyên gia nước ngoài) và “người lao động” đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp thuộc đối tượng này là chưa phù hợp, vì nhiều đối tượng trong số này có thể không phải là người có thu nhập thấp, có khó khăn về chỗ ở, nên có thể dẫn đến nguy cơ lạm dụng mục đích xây dựng nhà lưu trú cho công nhân nhưng cấp không đúng đối tượng. Do đó, cử tri đề nghị bỏ nhóm đối tượng “chuyên gia” và “người lao động có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân” ra khỏi nhóm đối tượng được thuê nhà lưu trú dành cho công nhân nhằm đảm bảo cho người lao động có khó khăn về nhà ở có cơ hội nhận được nhà lưu trú theo quy định của Luật.
(ii) Cử tri đề nghị quy định cụ thể đối tượng thụ hưởng chính sách nhà lưu trú công nhân.
(iii) Điều 88 về đối tượng được hưởng chính sách, đề nghị bổ sung đối tượng người lao động đang làm việc tại các hộ kinh doanh cá thể, vì trong Dự thảo Luật chỉ quy định công nhân lao động làm việc tại doanh nghiệp
(iv) Mục 3 Chương VI: Về phát triển nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp. Đề nghị bỏ cụm từ “trong khu công nghiệp” để công nhân làm việc bên ngoài khu công nghiệp được hưởng chính sách như công nhân làm việc bên trong khu công nghiệp. Đồng thời, tại Điều 103 quy định đối tượng thụ hưởng chính sách nhà lưu trú công nhân “Công nhân, người lao động, chuyên gia đang làm việc tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao (sau đây gọi chung là khu công nghiệp), đề nghị bổ sung đối tượng công nhân ngoài khu công nghiệp”.
Về nội dung này, dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6, trong đó đã bổ sung loại hình nhà lưu trú công nhân cho công nhân khu công nghiệp thuê. Theo đó, nhà lưu trú công nhân là công trình xây dựng được đầu tư xây dựng trên phần diện tích đất dịch vụ thuộc phạm vi khu công nghiệp để bố trí cho công nhân, người lao động thuê lưu trú trong thời gian làm việc tại khu công nghiệp đó.
Đối với các kiến nghị trên của cử tri thành phố Hồ Chí Minh, do vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, Bộ Xây dựng xin ghi nhận để tiếp tục nghiên cứu và báo cáo cơ quan có thẩm quyền trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).
(2) Nội dung kiến nghị: “Điều 96 về nội dung bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội, cử tri đề nghị nên chọn Phương án 1, cụ thể “Khi lập, phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch chi tiết xây dựng, quy hoạch phát triển khu công nghiệp, yêu cầu bắt buộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương trong từng thời kỳ phải bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội”.
Về nội dung này, tại Điều 96 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6, đã trình nội dung Phương án 1 như kiến nghị của cử tri nêu trên.
(3) Nội dung kiến nghị: “Cử tri đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc phát triển nhà ở xã hội trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) do Luật Nhà ở năm 2014 chưa thể hiện toàn diện, rõ ràng các nội dung về quyền, trách nhiệm của Nhà nước (đặc biệt là vai trò chủ đạo của cơ quan quản lý nhà nước cấp Trung ương là Bộ Xây dựng) trong việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội; đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai đô thị”.
Về nội dung này, tại Điều 191 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6, đã quy định cụ thể về quyền, trách nhiệm của Nhà nước trong đó có Bộ Xây dựng trong việc thực hiện chính sách nhà ở xã hội, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai đô thị.
Bộ Xây dựng xin ghi nhận ý kiến của cử tri thành phố Hồ Chí Minh để nghiên cứu và báo cáo cơ quan có thẩm quyền trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).
(4) Nội dung kiến nghị: “Có ý kiến cử tri cho rằng, nếu quy định “sở hữu nhà chung cư có thời hạn” thì có thể tác động đến tâm lý của nhiều người trong xã hội muốn được sở hữu nhà ở vĩnh viễn gắn liền với quyền sử dụng đất ổn định lâu dài dẫn đến thay đổi hành vi, không lựa chọn mua nhà chung cư nữa để chuyển sang mua nhà ở thấp tầng hoặc mua nền nhà. Theo đó, công nhận quyền sở hữu nhà chung cư không có thời hạn gắn liền với quyền sử dụng đất ổn định lâu dài, hoặc công nhận sở hữu nhà chung cư có thời hạn gắn liền với quyền sử dụng đất có thời hạn, phù hợp với Hiến pháp và các quy định pháp luật hiện hành và phù hợp tâm tư nguyện vọng của đa số người dân muốn sở hữu nhà chung cư không có thời hạn, để cho các chủ sở hữu nhà chung cư yên tâm, không làm phát sinh tâm lý bất an trong xã hội và phù hợp với Luật Nhà ở quy định “tại khu vực nội thị thuộc đô thị loại đặc biệt; đô thị loại I thì chủ yếu phát triển nhà chung cư”.
Về nội dung này, tại Thông báo kết luận số 2101/TB-TTKQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã có ý kiến cho rằng, đây là vấn đề có tính nhạy cảm cao, tác động lớn đến xã hội và vẫn còn có những ý kiến chưa thống nhất. Do vậy, Bộ Xây dựng đã đề nghị Chính phủ cho phép tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là không quy định về sở hữu nhà chung cư có thời hạn trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) để trình Quốc hội cho ý kiến. Ngày 14/4/2023, Bộ Xây dựng đã thay mặt Chính phủ ký Tờ trình số 119/TTr-CP trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần thứ nhất đối với dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), trong đó dự thảo Luật không quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư như ý kiến cử tri đã đề nghị.
(5) Nội dung kiến nghị: “Cử tri kiến nghị nên có thời hạn sử dụng cho nhà chung cư, để người dân biết mua quyền sử dụng nhà chung cư có thời hạn (50 năm), hết thời hạn đương nhiên hết quyền sử dụng và chủ đầu tư cũng biết có thời hạn để giảm giá thấp lại cho phù hợp với người dân, tuy nhiên, không hồi tố các trường hợp đã cấp thời hạn sử dụng lâu dài nhà chung cư trước đây”.
Về nội dung này, hiện nay tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6 đã có quy định về thời hạn sử dụng nhà chung cư. Theo đó, dự thảo Luật đã quy định cụ thể về thời hạn sử dụng nhà chung cư được xác định theo hồ sơ thiết kế và thời hạn sử dụng thực tế nhà chung cư theo kết luận kiểm định của cơ quan có thẩm quyền. Thời hạn sử dụng nhà chung cư theo hồ sơ thiết kế phải được ghi rõ trong văn bản thẩm định thiết kế của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về xây dựng.
(6) Nội dung kiến nghị: “Cử tri đề nghị nâng một số quy định có tính khả thi cao của Nghị định số 69/2021/NĐ-CP về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư bổ sung vào Chương V Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi)”.
Về nội dung này, hiện nay tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6 đã dành một Chương để quy định cụ thể các nội dung liên quan đến cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, trong đó bao gồm kế thừa các quy định của pháp luật hiện hành, luật hóa các quy định tại Nghị định số 69/2021/NĐ-CP như quy định cụ thể các trường hợp phá dỡ nhà chung cư, kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư, lựa chọn chủ đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, nguyên tắc lập, nội dung, thẩm quyền phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bố trí nhà ở tái định cư và nhà ở tạm thời cho các hộ dân thuộc diện phải di dời. Ngoài ra, dự thảo Luật còn bổ sung một số nội dung mới như di dời, cưỡng chế di dời, phá dỡ nhà chung cư, quy định cụ thể trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc di dời và bảo đảm an toàn cho các hộ dân khi thực hiện di dời, phá dỡ nhà chung cư, tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.
(7) Nội dung kiến nghị: “Kiến nghị có kế hoạch xây dựng các mô hình dự án nhà ở xã hội quy mô lớn, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để đảm bảo cung cấp số lượng lớn nhà ở xã hội cho người dân tại các thành phố lớn, tập trung nhiều dân cư trong đó có người thu nhập thấp, công nhân, người lao động nhập cư; giảm bớt quy trình, thủ tục xây nhà ở xã hội còn phức tạp”.
Về nội dung này, tại khoản 1 và 2 Điều 80 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6, đã quy định việc bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội là trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Trong đó, căn cứ vào Chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở và điều kiện cụ thể của địa phương thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể lập kế hoạch xây dựng các mô hình dự án nhà ở xã hội quy mô lớn, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng đề xuất các quy định nhằm giảm bớt các quy trình, thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nhằm thúc đẩy nguồn cung nhà ở xã hội, trong đó có:
(i) Thủ tục lựa chọn chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội: phải được thực hiện đồng bộ theo các quy định của của pháp luật về đầu tư, đầu tư công, đấu thầu, đất đai, xây dựng và các pháp luật có liên quan;
(ii) Thủ tục miễn tiền sử dụng đất: Chủ đầu tư được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án và không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miền theo quy định của pháp luật về đất đai;
(iii) Thủ tục thẩm định giá: Chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội để cho thuê không phải thực hiện thủ tục thẩm định giá cho thuê.
(8) Nội dung kiến nghị: “Kiến nghị nghiên cứu các chính sách, các quy định về ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội để khuyến khích sự cạnh tranh giữa các chủ đầu tư trong việc sử dụng năng lượng hiệu quả trong đầu tư xây dựng nhà ở; thống nhất với pháp luật về đầu tư công, đầu tư, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; khuyến khích tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội...”.
Về nội dung này, tại khoản 3 Điều 7 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã có quy định yêu cầu chung về phát triển và quản lý, sử dụng nhà ở (trong đó có nhà ở xã hội) bao gồm sử dụng tiết kiệm năng lượng, tài nguyên đất đai. Đồng thời tại khoản 2 Điều 78 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) có quy định về yêu cầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, trong đó có yêu cầu: “Dự án đầu tư xây dựng nhà ở có áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm tài nguyên, công trình xanh hoặc đô thị thông minh thì phải đáp ứng các yêu cầu, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật; đối với nhà chung cư thì còn phải thiết kế lắp đặt hệ thống hạ tầng viễn thông, thông tin theo quy định và phải xác định rõ phần sở hữu chung, sở hữu riêng trong hồ sơ thiết kế xây dựng”.
Tại Điều 82 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) về ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội để bán, cho thuê mua, cho thuê đã được tiếp thu, chỉnh sửa theo hướng quy định ưu đãi thực chất, thống nhất với pháp luật về đất đai, xây dựng, đầu tư, đầu tư công, đấu thầu và thuế trong việc lựa chọn và ưu đãi chủ đầu tư đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Trung tâm Thông tin
Nguồn: Công văn 3760/BXD-QLN.