Một công đôi việc
Ngay sau ngày 1-8-2008, cùng với việc triển khai thực hiện xây dựng, và quản lý đô thị trên địa bàn Thủ đô mở rộng theo Nghị quyết số 15/2008/NQ-QH12, TP Hà Nội cũng đồng thời triển khai chương trình thí điểm xây dựng NTM. Ðể bảo đảm tiến độ xây dựng NTM, nhất là khâu lập QHXD xã NTM, một yêu cầu đặt ra là phải tuân thủ các quy hoạch (QH) chung của thành phố, cũng như quy hoạch phân khu và QH chung của các huyện (thị xã), vì vậy lãnh đạo thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện "một công đôi việc".
Một mặt tập trung vào rà soát lại tất cả 744 đồ án QHXD, và các dự án đầu tư xây dựng (kể cả các dự án phát triển khu đô thị mới, dự án nhà ở) đang được triển khai trên địa bàn Hà Nội, tỉnh Hà Tây (trước đây) và một số huyện thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, Hòa Bình. Trong đó, riêng địa bàn tỉnh Hà Tây (trước đây) có tới 303 đồ án QHXD và dự án đầu tư xây dựng. Qua kiểm tra, Hà Nội đã đề xuất Chính phủ cho phép tiếp tục triển khai (đợt 1) 244 đồ án QHXD và dự án đầu tư xây dựng, số còn lại tiếp tục được rà soát, bảo đảm phù hợp việc xây dựng quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QÐ-TTg ngày 26-7-2011.
Mặt khác, các địa phương cũng phải triển khai ngay công tác QHXD NTM. Tuy nhiên quá trình thực hiện công việc này gặp không ít khó khăn, bởi thành phố vừa được mở rộng có diện tích tự nhiên khoảng 3.323,6 km2, và số dân hơn 6,8 triệu người, được chia thành gần 30 quận, huyện và thị xã, với hơn 400 xã. Tiếng là Thủ đô, nhưng trong đó có tới 43 xã vùng đồi gò và 14 xã miền núi, cho nên có sự chênh lệch khá lớn về phát triển kinh tế - xã hội giữa các xã, nhất là các xã miền núi. Một số xã lại nằm hoàn toàn, hoặc có một phần diện tích trong QHXD phát triển đô thị, trong khi Hà Nội lại chưa phủ kín được các quy hoạch này. Vì vậy quá trình lập QHXD NTM nhiều xã rất khó xác định các dự báo chỉ tiêu về quy mô dân số, đất xây dựng, đất sản xuất, cũng như các tiêu trí về hạ tầng kỹ thuật...
Mặc dù vậy, căn cứ vào Quyết định số 491/QÐ-TTg ngày 16-4-2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới và Quyết định 800/QÐ-TTg ngày 4-6-2010 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020 và Thông tư liên tịch số 13/2011/TTLT ngày 28-10-2011 của liên bộ Bộ Xây dựng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), và Tài Nguyên và Môi trường (TN-MT) về quy định việc lập, thẩm định, phê duyệt QHXD xã NTM, Ban chỉ đạo xây dựng NTM Hà Nội đã chủ động hướng dẫn các địa phương lựa chọn những giải pháp tổ chức thực hiện phù hợp, từ chọn đơn vị tư vấn, đến cơ chế phối hợp, huy động sự tham gia của cộng đồng để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.
Ðến nay, từ xã điểm Thụy Hương (huyện Chương Mỹ) được Trung ương chọn triển khai thực hiện năm 2008, sau hơn năm năm, Hà Nội đã có 50 xã hoàn thành mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM; 153 xã đạt và cơ bản đạt từ 14 đến 18 tiêu chí; 148 xã đạt từ 10 đến 13 tiêu chí; 50 xã đạt từ 5 đến 9 tiêu chí và không còn xã nào đạt dưới 5 tiêu chí. Trong đó nhiều xã ở huyện Từ Liêm nay đã "nâng cấp" lên phường trực thuộc hai quận nam và bắc Từ Liêm. Hà Nội hiện cũng là địa phương dẫn đầu cả nước về xây dựng NTM.
Nâng cao chất lượng quy hoạch
Mặc dù chương trình xây dựng NTM của Hà Nội đạt được kết quả bước đầu, nhưng theo TS, KTS Ðào Ngọc Nghiêm, Hội Xây dựng Hà Nội, một chuyên gia đã có nhiều năm làm công tác quy hoạch, kiến trúc, để nâng cao chất lượng QHXD xã NTM, thành phố Hà Nội nói riêng và các địa phương nói chung cần đổi mới công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện QHXD NTM. Thực tế hiện nay cho thấy tiến độ xây dựng NTM chưa đạt yêu cầu phần nhiều do QHXD của các xã còn chậm, thiếu chủ động, tùy thuộc nhiều vào sự phối hợp của các cơ quan, ngành chức năng của huyện và thành phố. Nhiều nơi QHXD xã mới chỉ chú trọng đến hạ tầng xã hội mà chưa có giải pháp cho định hướng sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân. Ðây cũng là nguyên nhân khiến nhiều QHXD xã NTM chưa được người dân ủng hộ, quan tâm, các doanh nghiệp chưa tham gia, đành trông chờ vào đầu tư từ ngân sách.
Ðể khắc phục tình trạng này, theo TS, KTS Ðào Ngọc Nghiêm cần xác định rõ trình tự QHXD xã nông thôn mới, đó là lập nhiệm vụ, phê duyệt nhiệm vụ QHXD; đến lập đề án, thẩm định, phê duyệt đề án; và quản lý, thực hiện QHXD. Trong quá trình lập QHXD cần quan tâm lấy ý kiến cộng đồng đối với từng công việc thông qua hội họp, trao đổi và cả từ điều tra, khảo sát thu thập số liệu đánh giá hiện trạng. Nội dung QHXD cần chú trọng đến đồng bộ quy hoạch hạ tầng kiến trúc gồm: giao thông, thoát nước, cấp nước, cấp điện, thông tin liên lạc, thoát nước thải, vệ sinh môi trường, nghĩa trang cho từng thôn, xã... UBND xã tổ chức thông qua trước khi trình UBND huyện (thị xã) phê duyệt. Sau đó, xã có trách nhiệm công bố công khai QHXD đã được duyệt; tổ chức cắm mốc chỉ giới các công trình hạ tầng kỹ thuật và ranh giới phân khu chức năng và trả lời cung cấp các thông tin về quy hoạch; xác định hướng xây dựng khu dân cư mới đáp ứng giãn dân và phát triển, cải tạo thôn xóm cũ; tổ chức hệ thống công trình công cộng và cả bảo tồn cấu trúc dân cư truyền thống, các công trình, di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc. Trong trường hợp cần thiết, nhất là với các thôn, xã có đặc thù về địa hình, điều kiện tự nhiên hoặc truyền thống văn hóa, cần thiết kế sơ bộ gợi ý về kiến trúc công trình công cộng, mẫu nhà ở để tranh thủ ý kiến của các nhà quản lý, người dân, tạo sự thống nhất cao. Một đồ án QHXD đồng bộ về cả nội dung và chất lượng quy hoạch sẽ góp phần tạo nên bộ mặt NTM phù hợp bản sắc văn hóa, xã hội, cũng như điều kiện kinh tế của mỗi địa phương.
Theo Nhân dân điện tử