I. Tình hình cơ bản
Những năm gần đây, bám sát mục tiêu chiến lược xây dựng thành phố trung tâm hiện đại hóa thích hợp cho sinh sống, làm việc và du lịch, lấy việc xây dựng đô thị hóa kiểu mới và hoạt động xây dựng đô thị làm thời cơ, thành phố Thượng Nhiêu đã tích cực đẩy nhanh tiến độ xây dựng xanh hóa vườn cảnh khu trung tâm thành phố, mức độ xanh hóa của tổng thể thành phố đã được nâng cao rõ rệt. Năm 2011, thành phố Thượng Nhiêu đã đứng trong danh sách các thành phố vườn cảnh quốc gia.
Hoàn thành quy hoạch sửa đổi hệ thống đất xanh với tiêu chuẩn cao. Theo “Quy hoạch tổng thể thành phố Thượng Nhiêu (2007-2020)”, kết hợp với tình hình phát triển thực tế, năm 2010, thành phố Thượng Nhiêu đã hoàn thành công tác biên soạn “Quy hoạch hệ thống đất xanh thành phố Thượng Nhiêu (2010-2020)” và đã xác định được mục tiêu phát triển dài hạn trong giai đoạn 2010 - 2020 về xanh hóa vườn cảnh khu trung tâm thành phố, tạo cơ sở và tiêu chuẩn cho phát triển xanh hóa vườn cảnh khu trung tâm thành phố.
Lập kế hoạch thực thi cẩn thận một loạt công trình sinh thái xanh hóa. Vài năm gần đây, khu vực trung tâm thành phố Thượng Nhiêu đã lần lượt xây dựng thành công hoặc đã cải tạo một loạt các công viên thành phố như Công viên Nhân dân, Công viên Tử Dương, Công viên hồ Long Đàm, Vườn Thực vật thành phố Thượng Nhiêu… Hiện tại, số lượng công viên đã lên tới con số 25, loại hình công viên cũng ngày càng phong phú, làm thay đổi lịch sử không có vườn thực vật và công viên mang tính tổng hợp của thành phố này. Thành phố cũng đã xây dựng hoặc cải tạo hơn 20 tuyến đường cây xanh và vành đai xanh như đại lộ núi Tam Thanh, đại lộ Quảng Tín, đại lộ Quy Phong…, cơ bản đã hình thành xương sống xanh hóa đường xá, đồng thời, tiêu chuẩn xây dựng xanh hóa khu cư trú và xanh hóa khuôn viên các đơn vị cũng ngày càng được phát triển.
Trình độ quản lý xanh hóa vườn cảnh thành phố ngày càng nâng cao. Hiện nay, thành phố Thượng Nhiêu nghiêm túc thực thi chế độ quản lý vành đai xanh và “chế độ con dấu màu xanh”, tăng cường kiểm tra quy hoạch các hạng mục xanh hóa đồng bộ và quản lý nghiệm thu hoàn công, bảo đảm cho các phương án thiết kế được thực thi triệt để. Thành phố Thượng Nhiêu cũng đã lẫn lượt cho ra đời 14 văn kiện và chế độ quản lý ngành nghề mang tính quy phạm như “Biện pháp tạm thi hành quản lý xanh hóa thành phố Thượng Nhiêu”, “Quy định tạm thi hành quản lý công viên khu vực thành phố Thượng nhiêu”, công tác quản lý vườn cảnh thành phố đang từng bước đi vào quỹ đạo chế độ hóa.
II. Các vấn đề chủ đạo
Mặc dù sự phát triển xanh hóa vườn cảnh khu vực trung tâm thành phố Thượng Nhiêu đã có được những thành tích đáng chú ý, tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số vẫn đề nổi bật làm hạn chế sự phát triển xanh hóa vườn cảnh thành phố.
1. Chất lượng tổng thể xanh hóa thành phố cần được nâng cao hơn
Chất lượng tổng thể, hiệu quả chung về xanh hóa vườn cảnh của thành phố Thượng Nhiêu không cao, biểu hiện rõ rệt tại bốn phương diện: Thứ nhất, không thi hành nghiêm ngặt quy hoạch hệ thống đất xanh, phát triển xanh hóa vườn cảnh thành phố thiếu kế hoạch và mục tiêu dài hạn. Thứ hai, xây dựng đất xanh phòng hộ khu vực trung tâm thành phố còn chậm, vành đai cách li vệ sinh, vành đai cách ly khu công nghiệp… còn chưa được xây dựng. Thứ ba, tính cảnh quan trong chỉnh thể xanh hóa vườn cảnh thành phố không mạnh. Thứ tư, một số hạng mục xanh hóa thiếu sự quy hoạch, thiết kế khoa học, chất lượng xây dựng không cao.
2. Phân bố đất xanh công viên thành phố cần hoàn thiện hơn
Những năm gần đây, khu vực trung tâm thành phố Thượng Nhiêu đã được đầu tư một khoản tiền lớn dành cho xây dựng đất xanh công viên, số lượng công viên tăng lên nhanh chóng. Tuy nhiên, bố cục đất xanh công viên lại không hợp lý, không đều…, đặc biệt đất xanh công viên ở các khu thành phố cổ lại ít đi một cách nghiêm trọng, tỷ lệ khu vực dịch vụ không cao, không đáp ứng được yêu cầu của quần chúng nhân dân. Đồng thời, số lượng đất xanh đường phố, vườn cây nhỏ cũng ít dần.
3. Xây dựng vườn cảnh kiểu tiết kiệm cần được tăng cường hơn
Nhìn một cách tổng thể, việc xanh hóa vườn cảnh thành phố Thượng Nhiêu còn khá lạc hậu, công cuộc xây dựng vườn cảnh kiểu tiết kiệm, kiểu sinh thái tại thành phố còn chưa đi vào lòng người. Việc xây dựng xanh hóa mái nhà, bãi đỗ xe có cây xanh bóng mát… còn chậm chạp; hệ thống tiết kiệm nước xanh hóa vườn cảnh như tưới nước nhỏ giọt, tưới nước thẩm thấu… chưa được mở rộng và tận dụng hiệu quả; theo đuổi phiến diện hiệu quả tức thời, rất nhiều hạng mục công trình xanh hóa tồn tại hiện tượng đánh trồng các cây đại thụ; tỷ lệ sử dụng gạch thấm nước trong gạch lát tại vùng đất xanh vườn cảnh và quảng trường ít dần.
4. Quản lý xanh hóa vườn cảnh thành phố cần được tăng cường hơn
Một là, thành phố chưa xây dựng được hệ thống quản lý giám sát thông tin và kho thông tin số hóa việc xanh hóa vườn cảnh, quản lý xanh hóa thành phố còn phân tán nhỏ lẻ, trình độ thấp. Hai là, một bộ phận đất xanh công viên, đất xanh đường xá thường xuyên bị giày xéo, ý thức yêu quý cây xanh của người dân thành phố chưa cao. Ba là, việc quản lý nuôi trồng xanh hóa tại đa số khu dân cư và đơn vị làm việc còn chưa đến nơi đến chốn, tiền quản lý nuôi trồng không đủ, công tác quản lý và nuôi trồng chưa chuyên nghiệp…
5. Đầu tư cho quản lý nuôi trồng xanh hóa vườn cảnh thành phố cần được nâng cao hơn
Cùng với sự gia tăng của tổng lượng đất xanh thành phố, đầu tư cho quản lý nuôi trồng xanh hóa thành phố cũng dần dần tăng lên, tuy nhiên, đầu tư cho quản lý nuôi trồng xanh hóa khu trung tâm thành phố Thượng Nhiêu lại khá ít, tiêu chuẩn đầu tư cho nuôi trồng đất xanh của các đơn vị thấp đi, làm hạn chế nghiêm trọng chất lượng chỉnh thể xanh hóa thành phố.
III. Kiến nghị và đề xuất giải pháp
Để cải thiện hơn nữa môi trường sinh thái thành phố, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân thành thị, thúc đẩy thành phố phát triển bền vững, đối mặt với những vấn đề đã nêu trên về phát triển xanh hóa vườn cảnh tại trung tâm thành phố Thượng Nhiêu, tác giả xin đưa ra một số kiến nghị sau:
1. Tăng cường xây dựng cảnh quan xanh hóa khu trung tâm thành phố
Xanh hóa thành phố cần lấy thực vật tạo cảnh làm chủ đạo, lấy cầu, hoa… để kết hợp, phối trí, thực thi đa dạng hóa phối trí và chủng loại thực vật, làm nổi bật hiệu quả sinh thái và cảnh quan. Khi quy hoạch, thiết kế, xây dựng hạng mục xanh hóa vườn cảnh trung tâm thành phố cần hết sức chú trọng sự đan xen chủng loại thực vật như cây xanh quanh năm và cây rụng lá, cây sinh trưởng nhanh và cây sinh trưởng chậm, cây ngắm lá, cây ngắm hoa, cây ngắm quả…, tăng cường cảm giác về màu sắc, tầng bậc trong xanh hóa thành phố, thiết thực nâng cao trình độ nghệ thuật và hiệu quả cảnh quan trong xanh hóa thành phố. Ngoài ra, tại các vị trí quan trọng như các bến xe, đường cao tốc… cần xây dựng cảnh quan xanh hóa mang bản sắc của địa phương.
2. Bố trí hợp lý đất xanh công viên khu trung tâm thành phố
Đất xanh công viên là vấn đề chính trong xây dựng xanh hóa thành phố vì nó có liên quan đến việc sinh hoạt, nghỉ ngơi, vui chơi của người dân thành phố. Tập trung đẩy nhanh tiến độ xây dựng đất xanh công viên tại các khu phố cổ, thông qua các hình thức như quy hoạch, dịch chuyển… xây dựng 3 đến 4 con phố xanh, công viên mini. Tận dụng tối đa tài nguyên đất đai có hạn như đầu đường, góc phố… để xây dựng một loạt những khoảng đất xanh.
3. Đẩy nhanh xây dựng đất xanh phòng hộ khu trung tâm thành phố
Đất xanh phòng hộ là một trong 5 loại đất xanh thành phố, là thành phần cấu thành quan trọng của đất xanh thành phố, nó có tác dụng không thể thay thế trong việc làm giảm tai họa, ngăn chặn ô nhiễm và cải thiện môi trường thành phố. Vì vậy, khu vực trung tâm thành phố cần đẩy nhanh tiến trình xây dựng đất xanh phòng hộ, tập trung xây dựng hệ thống phòng hộ sinh thái thành phố lấy xanh hóa đường hành lang, vành đai xanh thành phố, vành đai xanh phòng hộ, rừng ngoại ô làm nội dung chủ đạo; xây dựng vành đai cách ly công nghiệp tại các khu khai thác kinh tế kỹ thuật, vành đai xanh phòng hộ tuyến đường sắt Thượng Hải - Côn Minh, vành đai xanh phòng hộ ven sông Tín Giang; đẩy nhanh xây dựng, cải tạo các đại lộ bóng mát như đại lộ Diệp Đình, đại lộ Tam Giang, đại lộ Chí Mẫn…
4. Đẩy nhanh xây dựng vườn cảnh sinh thái kiểu tiết kiệm
Cần tiết kiệm tài nguyên đất đai, tích cực mở rộng xanh hóa. Kiến nghị tại các công trình xây dựng sau này, đặc biệt là trong thiết kế phần mái các công trình xây dựng công cộng nên tính đến khả năng chịu tải xanh hóa. Quy hoạch hợp lý và xây dựng một loạt bãi đỗ xe có bóng mát cây xanh. Trong quá trình xây dựng xanh hóa vườn cảnh thành phố cần ưu tiên sử dụng các loại cây trồng với chi phí thấp, khả năng thích ứng cao và mang bản sắc của địa phương. Kiểm soát nghiêm ngặt việc chặt chuyển cây lớn vào thành phố, không bố trí các quảng trường lớn, bãi cỏ rộng, đài phun nước lớn để tạo hiệu quả cảnh quan một cách bất hợp lý, mở rộng lát gạch sinh thái, tăng tỷ lệ sử dụng gạch thấm nước, hoàn thiện hơn nữa và mở rộng hệ thống tiết kiệm nước.
5. Đẩy nhanh tiến trình xây dựng thông tin hóa xanh hóa vườn cảnh trung tâm thành phố
Thông tin hóa là một hướng quan trọng trong phát triển xanh hóa vườn cảnh thành phố hiện nay. Thành phố Thượng Nhiêu cần nhanh chóng xây dựng kho thông tin số hóa việc xanh hóa vườn cảnh thành phố, thực hiện thông tin hóa đối với sự phân bố các loại đất xanh, chủng loại và sự phân bố thực vật…, đặc biệt, cần phân loại lập hồ sơ đối với các loại cây thân gỗ. Ngoài ra, cần tận dụng đầy đủ các kỹ thuật thông tin hiện đại hóa, xây dựng hệ thống quản lý giám sát thông tin hóa xanh hóa vườn cảnh, thực thi quản lý giám sát đối với các loại đất xanh thành phố, bảo vệ thành quả xây dựng xanh hóa vườn cảnh.
6. Xây dựng cơ chế kiểm tra quản lý, nuôi trồng xanh hóa vườn cảnh thành phố quy phạm, khoa học
Tăng cường hơn nữa việc nuôi trồng, bảo vệ xanh hóa, thực hành quản lý chi tiết hóa. Tăng cường công tác kiểm tra quản lý nuôi trồng, bảo vệ đất xanh thành phố, xây dựng chế độ kiểm tra quản lý nuôi trồng, bảo vệ quy phạm, khoa học, đặc biệt cần đưa công tác xanh hóa khu cư trú, đơn vị làm việc vào phạm vi kiểm tra.
7. Tăng cường thực thi pháp luật trong xanh hóa vườn cảnh trung tâm thành phố
Cần nghiêm chỉnh thực thi chế độ quản lý kiểm soát vành đai xanh, chế độ con dấu xanh, tăng cường quản lý thẩm tra, nghiệm thu vành đai xanh thành phố, bảo đảm cho các chỉ tiêu xanh hóa đồng bộ trong các hạng mục xây dựng như cơ sở vật chất công cộng, các tiểu khu cư trú… đạt yêu cầu. Căn cứ theo pháp luật, quy định pháp luật có liên quan, tăng cường thực thi pháp luật về xanh hóa vườn cảnh, củng cố thành quả xanh hóa, nghiêm cấm tự ý thay đổi quy hoạch đất xanh và tính chất sử dụng đất xanh, kiên quyết ngăn chặn và loại trừ những hành vi làm tổn hại, hủy hoại đất xanh.
8. Tăng cường đầu tư quản lý nuôi trồng xanh hóa vườn cảnh trung tâm thành phố
Để nâng cao chất lượng chỉnh thể xanh hóa vườn cảnh thành phố, nâng cao trình độ nuôi trồng, bảo vệ đất xanh, căn cứ theo tiêu chuẩn có liên quan về nuôi trồng, bảo vệ đất xanh tỉnh Giang Tây, thành phố Thượng Nhiêu cần tăng cường đầu tư nuôi trồng, bảo vệ đất xanh vườn cảnh, bảo đảm đầy đủ chi phí nuôi trồng bảo vệ, thay đổi cục diện “coi trọng xây dựng, xem nhẹ quản lý”.
9. Tăng cường tuyên truyền xanh hóa vườn cảnh trung tâm thành phố
Tận dụng các phương tiện truyền thông như truyền hình, báo chí, mạng internet…, đa chiều, đa hình thức, đa kênh để tuyên truyền pháp luật, quy định pháp luật và các văn kiện có tính quy phạm về xanh hóa, xây dựng môi trường xã hội với sự tham gia của toàn dân, người người cùng chung tay bảo vệ môi trường, làm xanh, làm đẹp môi trường, khích lệ người dân thành phố tích cực tham gia xây dựng và quản lý xanh hóa vườn cảnh thành phố.
Hoàng Mộc Thăng (TC Xây dựng đô thị và nông thôn TQ,số 11/2012)