Từ ngày 16 - 24/8, trong khuôn khổ Chương trình nước và vệ sinh tại các thị trấn nhỏ ở Việt Nam WSPST, đoàn công tác của Bộ Xây dựng do Thứ trưởng Trần Ngọc Chính làm trưởng đoàn cùng các thành viên của Uỷ ban Kinh tế Quốc hội Việt Nam, Vụ Pháp chế Văn phòng Chính phủ đã có chuyến công tác tới Phần Lan và Estonia. Đoàn đã khảo sát, nghiên cứu và trao đổi kinh nghiệm với các nhà quản lý, các chuyên gia có kinh nghiệm về các vấn đề liên quan đến quy hoạch đô thị, quản lý, sử dụng đất và nhà ở. Phóng viên Báo Xây dựng đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hồng Tiến - Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng Kỹ thuật Bộ Xây dựng - thành viên của đoàn, xung quanh vấn đề này.
Đoàn làm việc với chính quyền đô thị Lahti - Phần Lan
Việc xây dựng thể chế trong lĩnh vực quy hoạch được thực hiện như thế nào ở Phần Lan và Estonia? Những quy định đó có gì giống và khác với những quy định của Việt Nam, thưa ông?
- Phần Lan không có Luật Quy hoạch đô thị riêng biệt nhưng phần quy hoạch sử dụng đất được thể hiện như là một nội dung chính của Luật Sử dụng đất và Xây dựng yếu tố xây dựng được thể hiện rất hạn chế, trong đó quy định cụ thể loại quy hoạch, trình tự lập, nội dung và trách nhiệm phê duyệt, sự tham gia của cộng đồng, đền bù khi thực hiện quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết, các quy định khác có liên quan đến xây dựng như cấp phép xây dựng, thực hiện xây dựng. Ở Phần Lan, ngoài mục tiêu sử dụng đất quốc gia, các loại quy hoạch bao gồm: quy hoạch vùng do Hội đồng vùng chịu trách nhiệm sau khi có ý kiến của Bộ Môi trường đồng thời tổ chức triển khai thực hiện, quy hoạch chung và quy hoạch chung liên đô thị, quy hoạch chi tiết do chính quyền các địa phương tổ chức lập và hội đồng địa phương phê duyệt cũng được quy định rất rõ. Nội dung cụ thể của từng loại quy hoạch tương tự như nội dung của quy hoạch Việt Nam đang thực hiện, tuy nhiên khác với Phần Lan, Việt Nam không có hội đồng vùng, quy hoạch xây dựng vùng do Bộ Xây dựng tổ chức lập, thẩm định và trình Chính phủ phê duyệt.
Còn ở Estonia, Luật Xây dựng được ban hành từ rất sớm năm 1939, năm 1995 đổi thành Luật Quy hoạch và Xây dựng, đến năm 2003, tách riêng thành 2 bộ luật: Luật Quy hoạch và Luật Xây dựng. Luật Quy hoạch của Estonia có các quy định cụ thể về loại quy hoạch, nguyên tắc lập quy hoạch, nguyên tắc xây dựng thành phố, thị trấn, nội dung cơ bản của các loại quy hoạch, sự tham gia của cộng đồng, thực hiện quy hoạch cũng như mối liên hệ giữa Luật Quy hoạch và Luật Xây dựng và các luật khác có liên quan. Ngoài quy hoạch vùng, quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết thì ở Estonia còn có quy hoạch không gian quốc gia. Nội dung của quy hoạch vùng, quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết tương tự như ở Việt Nam. Bộ Môi trường tổ chức lập quy hoạch không gian quốc gia và trình Chính phủ phê duyệt, còn quy hoạch vùng do người đứng đầu vùng lập tổ chức lập quy hoạch và trình Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường phê duyệt, còn chính quyền các địa phương có trách nhiệm tổ chức lập và phê duyệt quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết. Estonia rất coi trọng vấn đề lấy ý kiến, công bố công khai quy hoạch, ví dụ như dự thảo quy hoạch được đưa lên mạng internet, báo chí, đài phát thanh… để lấy ý kiến rộng rãi công khai.
Luật Sử dụng đất và Xây dựng của Phần Lan và Luật Quy hoạch của Estonia đều quy định chặt chẽ tính tuân thủ hay tầng bậc của quy hoạch như: quy hoạch chi tiết phải tuân thủ quy hoạch chung, quy hoạch chung phải tuân thủ quy hoạch vùng…
Kinh nghiệm quản lý đất đai ở nước bạn có gì đáng lưu tâm, thưa ông?
- Ở TP Helsinki, chính quyền sở hữu 60 - 80% quỹ đất đai vì vậy việc quy hoạch và quản lý xây dựng theo quy hoạch khá thuận lợi. Trong quy hoạch và xây dựng, TP dành 50% quỹ đất cho việc xây dựng nhà ở xã hội. Hiện toàn TP có khoảng 46% nhà ở của tư nhân, còn 54% nhà ở xã hội. Người thuê nhà xã hội của TP chỉ phải trả 10 euro/tháng, trong khi đó giá mua bán kinh doanh nhà ở thương mại đối với một căn hộ có quy mô diện tích tương tự như nhà ở xã hội lên tới 300 nghìn euro/căn hộ khoảng 72m2. Cơ chế xét duyệt cho người được thuê nhà ở xã hội thông qua thu nhập bình quân.
Theo Báo XD