Khoa Kiến trúc và Quy hoạch -Trường Đại học Xây dựng 40 năm hình thành và phát triển

Năm 1969 do nhu cầu đào tạo chung chuẩn bị đội ngũ cán bộ cho công cuộc tái thiết đất nước, Khoa Kiến trúc đô thị của trường ĐHXD Hà Nội được Nhà nước cho phép tách ra thành lập trường ĐH Kiến trúc trực thuộc Bộ Xây dựng. Một phần cán bộ giảng dạy của Khoa Kiến trúc cũ ở lại trường ĐHXD để giảng dạy cho sinh viên các khoa khác và cho một số sinh viên kiến trúc và đô thị ở lại học tại trường ĐHXD K9, K11 và lớp kiến trúc khoá 14 mới tuyển. Cũng trên cơ sở của đội ngũ cán bộ và sinh viên ở lại trường ĐHXD, năm 1970 Ban Kiến trúc trường ĐHXD Hà Nội được thành lập và đến năn 1971, Khoa Kiến trúc trường ĐHXD chính thức được mở lại theo quyết định của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp. Từ đó đến nay Khoa Kiến trúc & Quy hoạch KT&QH tuyển sinh liên tục từ khoá K17 đến K52, tăng dần quy mô tuyển sinh từ một lớp với 30 sinh viên lên 9 lớp với 45 - 500 sinh viên. Khoa đã trở thành một trong những cơ sở đào tạo KTS có quy mô tuyển sinh lớn nhất trong cả nước.

40 năm qua, Khoa KT&QH đã đào tạo cho đất nước trên 3000 KTS, kỹ sư Đô thị; cùng với Khoa Sau đại học đào tạo tiến sĩ TS từ năm 1982 và đào tạo thạc sĩ Th.S từ năm 1995, với tổng số TS đã đào tạo là 25 và Th.S kiến trúc là 206 người. Đội ngũ cán bộ viên chức hiện đang công tác tại Khoa KT&QH gồm 206 chưa kể 14 cán bộ đang học tập bồi dưỡng ở nước ngoài có trình độ chuyên môn từ đại học đến TS khoa học, từ trợ giảng đến Phó giáo sư và Giáo sư. Điểm mạnh của đội ngũ cán bộ giảng dạy hiện nay là độ tuổi trung bình thấp số cán bộ dưới 40 tuổi chiếm 78% và được đào tạo bài bản từ nhiều quốc gia tiên tiến như: Nga, Pháp, Đức, Nhật, Hà Lan, Canada, Ý..., có trình độ ngoại ngữ tốt, phương pháp làm việc khoa học và được sự dìu dắt tận tình của các cán bộ lão thành nhiều kinh nghiệm. Đây sẽ là lớp cán bộ tài năng nhiều triển vọng trong tương lai. Trong số 4 KTS trẻ trên toàn quốc được trao Giải thưởng Kiến trúc năm 2007 thì có 2 người là cán bộ của Khoa KT&QH và 2 giải  Nhì về ấn phẩm trao cho bộ sách Lịch sử kiến trúc và Quy hoạch đơn vị ở cũng có công rất lớn của số cán bộ trẻ tham gia.

Trong suốt quá trình hình thành và phát triển của Khoa KT&QH trường ĐHXD luôn nổi bật lên những tấm gương tiêu biểu về đạo đức và tu dưỡng chuyên môn nghề nghiệp, tâm huyết với sự nghiệp đào tạo, say sưa trong nghiên cứu khoa học, năng động trong công tác quản lý, sáng tạo trong thiết kế thực tế... Đó là các nhà giáo nhân dân: GS Nguyễn Sanh Dạn, GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng suốt đời vì sự nghiệp giáo dục; các PGS.TS Trương Quang Thao, GS.TSKH Ngô Thế Thi, GS.TSKH Lâm Quang Cường giỏi trong quản lý, có chuyên môn sâu rộng, là những người đặt nền móng đầu tiên cho sự nghiệp đào tạo tiến sĩ kiến trúc ở Việt Nam. Ngoài ra, còn phải kể đến GSTS Nguyễn Đức Thiềm, PGS Đặng Thái Hoàng, PGSTS Phạm Đức Nguyên có công rất lớn trong việc biên tập viết sách và giáo trình để sinh viên và học viên kiến trúc trong cả nước học tập ở bậc đại học và trên  đại học. Các GS. TSKH Phạm Ngọc Đăng, GS.TSKH Nguyễn Mạnh Thu chủ trì nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước, cấp bộ và hướng dẫn sinh viên đạt giải cao trong nghiên cứu khoa học... Bên cạnh đó, còn rất nhiều thầy cô trong Khoa KT&QH giỏi trong nhiều lĩnh vực là những tấm gương sáng cho các giáo viên trẻ và các thế hệ sinh viên noi theo.

Qua chặng đường 40 năm hình thành và phát triển, nhiều thầy giáo và sinh viên tốt nghiệp ra trường đã và đang cống hiến sức lực trí tuệ cho đất nước. Nhiều người đã trở thành những chuyên gia giỏi, những cán bộ quản lý tài năng, giữ cương vị lãnh đạo các cấp bộ, ngành ở trung ương và địa phương.... Rất nhiều công trình kiến trúc đẹp có giá trị được thiết kế xây dựng bởi sự sáng tạo của các cựu sinh viên Khoa KT&QH .

Trong những năm gần đây số lượng sinh viên ở Khoa KT&QH tăng đột biến quy mô tuyển sinh tăng gần gấp đôi sau 5 năm, trong khi đó cơ sở vật chất tăng không đáng kể. Nhưng với sự nỗ lực vượt khó và sự cố gắng vươn lên, thầy và trò Khoa KT&QH đã gặt hái được nhiều thành công trong học tập và nghiên cứu khoa học thể hiện qua kết quả của các cuôc thi sáng tác ở trong và ngoài nước. Chỉ xin nêu một vài minh chứng: trong 2 cuộc thi giành cho sinh viên về "Nhà ở sinh thái" do 2 tổ chức Giáo viên quốc tế T.I.A và Báo Kiến trúc Ach. Press – London tổ chức năm 2003 và 2004 có 2 nhóm sinh viên khoá 46 KD tham gia đều đoạt giải. Tại cuộc thi quốc tế “Không gian cho người cao tuổi” tổ chức tại Mỹ năm 2005 có 200 trường đại học tham gia dự thi thì nhóm sinh viên khoá 45 KD lọt vào 1 trong 10 phương án hay nhất. Trong cuộc thi “ From Old Ressocies to new Style” do trường Đại học Tokyo Nhật Bản tổ chức với 22 bài dự thi, trong đó có 6 bài thi của Việt Nam, một bài Singapo và 15 bài từ Nhật Bản thì đồ án của nhóm sinh viên khoá 48 KD được đánh giá xuất sắc nhất trong các bài gửi từ nước ngoài. Nhóm tác giả đã được mời tới Tokyo để dự hội thảo.

Ngoài ra còn rất nhiều các cuộc thi trong và ngoài nước khác, sinh viên Khoa KT&QH trường ĐHXD đã tham gia và đoạt giải. Điều đó thể hiện trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, kiến thức xã hội của sinh viên kiến trúc đang được đào tạo ở các trường ĐHXD ngày được vươn lên, không chênh lệch nhiều so với trình độ chung của sinh viên các trường đại học kiến trúc trên thế giới.

 Khoa KT&QH trường ĐHXD hiện nay có 7 bộ môn: Kiến trúc dân dụng, kiến trúc công nghiệp, quy hoạch đô thị, lý thuyết và lịch sử kiến trúc, vật lý kiến trúc, hình hoạ vẽ kỹ thuật và một Trung tâm nghiên cứu triển khai các dự án kiến trúc – quy hoạch và xây dựng. Dự kiến nhà trường sẽ mở thêm Viện nghiên cứu Quy hoạch kiến trúc và ngành Quy hoạch đô thị và nông thôn nhằm mở rộng quy mô đào tạo đáp ứng nhu cầu thực tiễn và sự hợp tác về chuyên môn với các viện nghiên cứu kiến trúc quy hoạch ở trong và ngoài nước.

Để phục vụ cho đào tạo, các cán bộ giảng dạy Khoa KT&QH đã viết nhiều giáo trình chuyên môn, sách tham khảo, chuyên ngành bậc đại học và cao học. Trong 5 năm gần đây, bộ môn Kiến trúc Dân dụng đã biên tập bổ sung 8 quyển giáo trình và sách tham khảo; Bộ môn Kiến trúc Công nghiệp: 5 quyển; bộ môn Quy hoạch: 5 quyển; bộ môn Hình hoạ vẽ kỹ thuật: 7 quyển; bộ môn Vật lý kiến trúc: 4 quyển; bộ môn Cơ sở nghệ thuật: 1 quyển. Riêng bộ môn Lý thuyết và Lịch sử kiến trúc mới thành lập 2 năm nhưng đã xuất bản được 5 giáo trình.  Ngoài ra nhiều bài phản biện khoa học, bài báo và báo cáo khoa học đã được đăng trên các tạp chí có uy tín ở trong và ngoài nước. Khoa KT&QH trường ĐHXD rất tự hào là đơn vị có số lượng ấn phẩm xuất bản nhiều nhất trong các đơn vị đào tạo kiến trúc sư trên toàn quốc. Sách của các thầy trong khoa được nhiều trường đại học sử dụng làm giáo trình chính để dạy đại học và cao học.

Về hợp tác quốc tế, Khoa KT&QH có sự hợp tác trong đào tạo với nhiều trường đại học trên thế giới Nhật Bản, Đức, Áo, Canada, Pháp, Hàn Quốc, Thái Lan, Lào..... Nhiều giáo viên tham gia hội thảo quốc tế ở nước ngoài và chủ động đăng cai tổ chức hội thảo tại Việt Nam như các cuộc hội thảo quốc tế gần đây với Đại học Tổng hợp Viên; với Canada về Dự án Cải tạo khu phố Bùi Thị Xuân – Hà Nội; Hội thảo về "Nhà ở thông minh" tại trường ĐHXD với Đại học Tổng hợp Thái Lan và Đại học Quốc gia Lào về Bảo tồn di sản kiến trúc ở Hội An – Việt Nam và Viêng Chăn – Lào.

 Trong quá trình đào tạo Khoa KT&QH thường xuyên có những nghiên cứu, đổi mới mục tiêu, cải tiến chương trình, nội dung , quy mô dào tạo đổi mới phương pháp dạy và học sao cho có thể đáp ứng kịp thời đòi hỏi ngày càng cao của xã hội, cố gắng vươn lên ngang tầm thời đại.

Để có được những thành tích kể trên trước hết phải kể đến sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo và sự lãnh đạo giúp đỡ nhiệt tình của Đảng uỷ và Ban Giám hiệu trường ĐHXD như các hiệu trưởng: GS. NGND Nguyễn Sanh Dạn, GSTS Đỗ Quốc Sam, GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng, GS.TSKH Nguyễn Văn Chọn, GS.TSKH Nguyễn Như Khải, PGS.TS Nguyễn Lê Ninh, PGS.TS Nguyễn Văn Hùng và các chủ nhiệm, phó chủ nhiệm khoa qua các thời kỳ.

40 năm qua là một chặng đường quan trọng của Khoa KT&QH trong quá trình phát triển và trưởng thành. Khoa đã đào tạo cho đất nước một lực lượng cán bộ chuyên môn đông đảo, là lượng lao động sáng tạo quan trọng trong lĩnh vực kiến trúc xây dựng và quản lý đô thị. Với truyền thống đã có chúng ta hy vọng rằng Khoa KT&QH trường ĐHXD sẽ tiến xa hơn, mạnh hơn góp phần xây dựng nước nhà “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” và tiến kịp các nước trên thế giới.

Nguồn: TC Xây dựng, số 12-2007