Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng trình bày dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Buôn Ma Thuột - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Cần thiết ban hành nghị quyết để kết nối các trung tâm phát triển
Trình bày trước Quốc hội vào chiều 20/10 Tờ trình về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, việc xây dựng nghị quyết của Quốc hội cho phép áp dụng thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Buôn Ma Thuột là cần thiết, vì thành phố này có vị trí trung tâm vùng Tây Nguyên, kết nối các trung tâm phát triển vùng Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ…
Thành phố Buôn Ma Thuột là đô thị loại I thuộc tỉnh, mang những đặc trưng cơ bản của một đô thị trung tâm đa chức năng, có sức lan tỏa về kinh tế, văn hóa và có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh của vùng Tây Nguyên và cả nước.
Theo đó, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù cho thành phố Buôn Ma Thuột nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 67-KL/TW ngày 16/12/2019 của Bộ Chính trị đã đề ra phương hướng phát triển thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là: "Xây dựng và phát triển thành phố Buôn Ma Thuột trở thành đô thị trung tâm vùng Tây Nguyên trên cơ sở khai thác và phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế của thành phố, nhất là tài nguyên thiên nhiên, các giá trị văn hóa, lịch sử, vị trí địa lý trung tâm vùng, tam giác Lào-Việt Nam-Campuchia.
Tiếp tục duy trì tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển công nghiệp chế biến, công nghiệp phần mềm, năng lượng sạch; phát triển dịch vụ, du lịch theo hướng xanh, sinh thái, thông minh và bản sắc riêng vùng Tây Nguyên; phát triển nông nghiệp đô thị, sinh thái, ứng dụng công nghệ cao; chú trọng ứng dụng khoa học và công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực".
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, thành phố Buôn Ma Thuột phát triển kinh tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng, lợi thế; thiếu sự kết nối trong phát triển giữa các ngành theo chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao; kết cấu hạ tầng còn thiếu đồng bộ; huy động nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế-xã hội chưa đạt yêu cầu đề ra. Thành phố chưa thực sự đóng vai trò là đô thị trung tâm của vùng Tây Nguyên, chưa trở thành cực tăng trưởng có tác động lan tỏa tới các tỉnh trong Vùng.
Do đó, nghị quyết của Quốc hội được xây dựng trên các quan điểm chỉ đạo sau: Đảm bảo tuân thủ quy định của Hiến pháp, phù hợp với phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển thành phố Buôn Ma Thuột tại Kết luận số 67-KL/TW; phù hợp với các cam kết, điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết. Chỉ quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển thành phố Buôn Ma Thuột thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội, nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của pháp luật hiện hành.
Đẩy mạnh phân cấp, tăng tính tự chủ, tăng trách nhiệm của chính quyền thành phố Buôn Ma Thuột, đồng thời bảo đảm nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của Quốc hội, Chính phủ, HĐND tỉnh Đắk Lắk và thành phố Buôn Ma Thuột. Phát huy các tiềm năng, lợi thế của Thành phố, thu hút các nguồn lực hợp pháp từ các tổ chức, cá nhân, từng bước giải quyết các thách thức, đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới.
Cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Buôn Ma Thuột phải bảo đảm tính thống nhất, tương đồng với các chính sách của một số tỉnh, thành phố lớn khác trong cả nước.
Yếu tố 'đặc thù' chưa… đậm nét
Trình bày Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Buôn Ma Thuột, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban đã phối hợp với các cơ quan liên quan để thẩm tra Tờ trình của Chính phủ.
Theo Ủy ban Tài chính, Ngân sách, đây là trường hợp đặc biệt khi lần đầu trình Quốc hội ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho một đơn vị cấp huyện. Điều này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của thành phố Buôn Ma Thuột đối với phát triển kinh tế, xã hội, ổn định quốc phòng, an ninh trên địa bàn Tây Nguyên và được đa số ý kiến tán thành về mặt chủ trương ban hành Nghị quyết.
Do vậy, sau khi được Quốc hội thông qua, Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu một số cơ chế đặc thù phù hợp, tạo động lực phát triển vùng Tây Nguyên, trong đó lưu ý như đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển công nghiệp chế biến, năng lượng sạch; phát triển chuỗi giá trị sản phẩm đối với một số cây trồng đặc thù; ưu đãi đầu tư phát triển du lịch, dịch vụ theo hướng xanh, sinh thái, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc; ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là y tế, giáo dục.
Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ xem xét lại tính hợp lý của nội dung Nghị quyết, vì về quy mô, các chính sách còn ít, khó tạo sức lan tỏa vùng miền, trong khi đó mục tiêu ban hành nghị quyết này theo Tờ trình của Chính phủ, không chỉ nhằm phát triển một thành phố Buôn Ma Thuột, mà là tạo cơ sở để phát triển cả khu vực Tây Nguyên.
Về tính chất, các chính sách chưa thể hiện đậm nét yếu tố đặc thù về điều kiện kinh tế-xã hội để khai thác, phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế của thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng và cả khu vực Tây Nguyên nói chung, trong đó có đặc thù về tài nguyên thiên nhiên, giá trị văn hóa, lịch sử, con người với 40 dân tộc bản sắc đa dạng; với vị trí địa lý là trung tâm vùng Tây Nguyên, tam giác Lào-Việt Nam-Campuchia. Nếu đối chiếu giữa mục tiêu đề ra trong Kết luận 67 với nội dung dự thảo Nghị quyết thì khó "tạo đột phá đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội thành phố".
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cũng nêu một số nội dung cụ thể trong dự thảo Nghị quyết như: Quản lý tài chính, ngân sách Nhà nước, các chính sách ưu đãi thuế, ưu đãi đối với sản xuất, chế biến cà phê, quản lý quy hoạch, ưu đãi đối với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt…
Theo đó, Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với quy định phân bổ thêm 45% theo tỉ lệ phần trăm định mức chi thường xuyên như dự thảo Nghị quyết quy định tỉnh Đắk Lắk được phân bổ thêm 45% theo tỉ lệ phần trăm định mức chi thường xuyên. Số chi tăng thêm được bố trí chi cho các nhiệm vụ chi của thành phố Buôn Ma Thuột.