Theo báo cáo, từ năm 2010 đến tháng 6-2016, trên địa bàn thành phố có 3.073 dự án phải thực hiện thu hồi đất; đã hoàn thành giải phóng mặt bằng 1.711 dự án, với tổng diện tích đất hơn 8.462ha; chi trả hơn 54.829 tỷ đồng tiền bồi thường, hỗ trợ cho 213.554 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và bố trí tái định cư cho 9.924 hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển chỗ ở.
Trong giai đoạn tới, Hà Nội đặt mục tiêu phấn đấu hoàn thành giải phóng mặt bằng khoảng 2.700 dự án (trong đó có 52 dự án, công trình trọng điểm) với diện tích thu hồi đất gần 6.000 ha, liên quan tới hơn 80.000 hộ dân, số tiền bồi thường, hỗ trợ khoảng 60.000 tỷ đồng, cần bố trí tái định cư cho khoảng 19.000 hộ dân. Đó là lượng công việc khổng lồ, bởi ngay cả trong những năm gần đây, khi chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư tương đối đầy đủ và rõ ràng, việc thực hiện thu hồi đất vẫn luôn gặp không ít khó khăn. Nhiều dự án kéo dài do khiếu kiện với nhiều nguyên nhân, khiến một số dự án kéo dài tới cả chục năm chưa triển khai được, dẫn đến lãng phí tài nguyên đất và khiến dự án đội giá nhiều lần.
Nghị quyết số 08 đánh giá, trong quá trình triển khai dự án, công tác giải phóng mặt bằng vẫn là công việc có nhiều khó khăn, phức tạp và bộc lộ một số hạn chế, yếu kém. Đó là: Tiến độ giải phóng mặt bằng của phần lớn các dự án, kể cả một số dự án trọng điểm còn chậm. Việc giải quyết yêu cầu tái định cư chưa đồng bộ, có mặt còn bất cập. Tình trạng khiếu nại liên quan đến giải phóng mặt bằng vẫn diễn biến phức tạp. Việc công khai, minh bạch trong cơ chế, chính sách và tổ chức thực hiện còn hạn chế. Công tác tuyên truyền, vận động có lúc, có dự án chưa được thực hiện sâu rộng. Thiếu các giải pháp đột phá về trình tự, thủ tục, tổ chức thực hiện nhiệm vụ giải phóng mặt bằng. Nghị quyết số 08 đưa ra định hướng phải nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ổn định cuộc sống cho người bị thu hồi đất, bảo đảm bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Có cơ chế, chính sách để khuyến khích người phải di chuyển chỗ ở thực hiện tái định cư tự nguyện, được tự lựa chọn hình thức tái định cư bằng việc nhận nhà hoặc nhận tiền, phù hợp với nhu cầu, khả năng của các hộ dân. Giảm dần các vụ việc khiếu kiện, không để phát sinh “điểm nóng” và tình trạng khiếu kiện đông người do nguyên nhân thu hồi đất, giải phóng mặt bằng.
Để thực hiện mục tiêu nêu trên, nhiều giải pháp đã được đưa ra. Đáng chú ý, thành phố sẽ xây dựng cơ chế, chính sách, sử dụng vốn Nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội hợp pháp để giải phóng mặt bằng thực hiện dự án và giải phóng mặt bằng theo quy hoạch, tạo quỹ đất “sạch” chuẩn bị mặt bằng thực hiện các dự án. Thành phố cũng khuyến khích các hộ gia đình đủ điều kiện tái định cư được nhận hỗ trợ bằng tiền để tự lo tái định cư theo phương thức tự nguyện; đặt hàng các doanh nghiệp xây dựng nhà tái định cư theo tiêu chuẩn nhà ở để phục vụ nhu cầu tái định cư; đa dạng hình thức tái định cư, tạo điều kiện cho người bị thu hồi đất được lựa chọn hình thức tái định cư phù hợp.
Đối với khu vực nông thôn ngoài vùng quy hoạch phát triển đô thị, thành phố giao UBND các huyện quyết định đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư để giao đất cho các hộ dân. Nghiên cứu, xem xét phương án xây dựng nhà ở chung cư tại các khu vực phù hợp (các khu vực nông thôn nhưng nằm trong quy hoạch phát triển đô thị đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050) để phục vụ tái định cư chung cho khu vực.
Nhìn nhận về những vấn đề này, các chuyên gia đều cho rằng đó là những chủ trương hoàn toàn đúng đắn. Bởi khi thực hiện quy hoạch đi trước một bước sẽ giải quyết được những vấn đề đặt ra trong công tác giải phóng mặt bằng. Cùng với đó, phải quan tâm, chia sẻ với người dân, nhất là với những hộ phải di dời đến nơi ở mới. Nơi ở mới phải có chất lượng sống bằng hoặc tốt hơn nơi cũ. Ngoài ra, cần thực hiện tốt việc công khai, minh bạch các cơ chế chính sách, lợi ích của nhân dân trong giải phóng mặt bằng, tạo cơ sở để thực hiện giám sát, giúp người dân có đất thu hồi yên tâm thực hiện trách nhiệm của mình.
Theo báo Nhân dân điện tử