Bài viết này giới thiệu hệ thống quản lý máy móc, thiết bị của một số nhà thầu nước ngoài nhằm giúp các nhà thầu Việt Nam làm quen với hệ thống quản lý máy móc, thiết bị của các nhà thầu nước ngoài và giảm bớt được những khó khăn khi làm việc với họ.
I. Kiểm tra máy móc, thiết bị trước khi đưa vào sử dụng trên công trường
Với một số máy móc, thiết bị sẽ được kiểm tra một cách khác nhau tuân theo quy định của văn bản pháp luật và các tiêu chuẩn áp dụng tại dự án.
1.Nhóm các công cụ cầm tay
Các công cụ cầm tay được kiểm tra trước khi sử dụng trên công trường nhằm đảm bảo:
- Không bị rò điện các thiết bị dùngdòng điện, không được rò ống dẫn khí với các thiết bị dùng khí nén.
- Có các cơ cấu che chắn cần thiết để bảo vệ người lao động (đối với các loại máy cắt)
- Khi sử dụng các dụng cụ cầm tay chạy điện di động ngoài trời, phải được bảo vệ bằng nối không. Khi sử dụng các dụng cụ điện cầm tay ở các nơi dễ bị nguy hiểm về điện phải dùng điện áp không lớn hơn 36 vôn.
2. Nhóm các thiết bị dùng trong xưởng sản xuất phụ trợ.
Với các máy móc thiết bị dùng trong các xưởng sản xuất phụ trợ như máy gia công thép, máy trộn bê tông…trước khi sử dụng cần được kiểm tra nhằm đảm bảo:
- Máy móc thiết bị phải bố trí ở nơi cao ráo, sạch sẽ và có rãnh thoát nước xung quanh tốt. Tại những vị trí đứng làm việc thường xuyên bị ẩm phải kê bục gỗ.
- Vị trí đặt máy phải đảm bảo theo đúng các quy định hiện hành. Phải bố trí đầy đủ đèn chiếu sáng ở các lối đi lại, cầu thang và vị trí làm việc khi trời tối. Đèn phải bố trí sao cho ánh sáng không chiếu trực tiếp vào mặt công nhân, không sáng quá, không rung động và không bị thay đổi cường độ ánh sáng để tránh làm ảnh hưởng đến thao tác của công nhân.
- Tất cả các bộ phận điều khiển máy phải đặt ở vị trí an toàn và dễ dàng thao tác.
- Tất cả những cơ cấu an toàn của máy đều phải được lắp đầu đủ và hoạt động tốt.
- Các máy dùng động cơ điện hoặc có lắp đèn điện chiếu sáng phải nối đất bảo vệ.
- Các đầu nối đai truyền phải bảo đảm chắc chắn .
- Những máy khi gia công có các phôi kim loại hoặc tia lửa bắn ra, phải có lưới che chắn. Trường hợp không thể làm thiết bị che chắn được, phải trang bị cho công nhân đầy đủ các trang bị phòng hộ theo đúng chế độ hiện hành.
- Phải kiểm tra định kỳ các bộ phận chuyển động ít nhất là 2 lần trong một năm và kết quả kiểm tra phải ghi vào sổ theo dõi máy.
3. Nhóm thiết bị vận chuyển như: ô tô, xe tải, xe ben, xe chuyên dụng
Các thiết bị vận chuyển cần pahir được kiểm định trước khi sử dụng theo quy định tại Quy chuẩn Việt Nam: QCVN 9: 2011/BGTVT- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng, an toàn và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô; QCVN 11: 2011/BGTVT- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng, an toàn và bảo vệ môi trường đối với rơ móc và sơ mi rơ móc.
Tuy vậy thông thường các nhà thầu nước ngoài trước khi cho các thiết bị vận chuyển vào công trường, họ thường cùng các nhà thầu phụ Việt Nam kiểm tra như sau:
a. Giấy tờ kiểm định của xe máy, thiết bị
b. Bằng lái của lái xe
c. Buồng lái phải được trang bị đầy đủ như trong thiết kế (đồng hồ báo nhiên liệu, ghế, dây đai an toàn, quạt, kính, gạt nước…) và còn làm việc tốt.
d. Hệ thống tín hiệu như: còi, đèn xi nhan, đèn và tín hiệu lùi…phải đầy đủ và còn hoạt động tốt.
- Đèn lùi phải bật sáng khi cần số của xe kéo ở vị trí số lùi và công tắc khởi động động cơ đang ở vị trí mà động cơ có thể hoạt động được. Đèn phải tắt khi một trong hai điều kiện trên không thỏa mãn.
- Đèn phanh phải bật sáng khi hệ thống phanh chính cảu xe kéo hoạt dộng.
- Tất cả các đèn xi nhan/báo rẽ ở cùng một bên cảu xe phải nhấp nháy cùng pha.
- Thời gian từ khi bật công tắc trên xe kéo đến khi đèn báo rẽ của xe phát tín hiệu báo rẽ không quá 1,5 giây.
- Khi bật công tắc trên xe kéo các đèn cảnh báo nguy hiểm phải nháy đồng thời và cùng tần số. Đèn cảnh báo nguy hiểm có thể dùng kết hợp với đèn báo rẽ.
- Không được lắp đèn có ánh sáng trắng hướng về phái sau xe xe (trừ đèn lùi).
e. Hệ thống phanh: phanh đỗ/phanh tay phanh chính (phanh thủy lực và hoặc phanh hơi) phải có đầy đủ theo thiết kế và làm việc tốt.
f. Lốp xe phải có kết cấu chắc chắn, lắp đặt đúng quy cách, đủ số lượng, đủ áp suất, cỡ lốp phải đúng với tài liệu kỹ thuật.
g. Khoang chở hàng
- Khoang chở hàng của xe phải có kết cấu vững chắc, đảm bảo an toàn cho hàng hóa. Không được gắn thêm các bộ phận tự chế để tăng kích thước thùng hàng.
- Đối với xe có bộ phận khóa hãm phanh thành thùng thù hàng cao hơn 1950mm so với mật độ thì xe phải có cơ cấu thích hợp đảm bảo mở và khá hã thành thùng hàng dễ dàng.
h. Khác
- Các thùng chứa nhiên liệu không bị rò và có nắp chắn hoạt động tốt
- Hệ thống hơi, thủy lực (với xe ben tự đổ)không bị rò
4. Xe, máy và thiết bị thi công di động
Danh mục xe, máy và thiết bị thi công được quy định tại tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7772: 2007 gồm các loại sau:
- Máy và thiết bị làm đất
- Xe, máy và thiết bị nâng
- Máy và thiết bị thi công khác
Xa máy và thiết bị thi công di động phải được kiểm định theo quy định tại Quy chuẩn Việt Nam QCVN 13: 2011/BGVT- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe máy chuyên dùng.
Tuy vậy, thông thường các nhà thầu nước ngoài trước khi cho thiết bị di động vào công trường, họ thường cùng nhà thầu phụ Việt Nam kiếm tra như sau:
a. Giấy tờ kiểm định của xe máy, thiết bị
b. Bằng lái, chứng chỉ đào tạo của lái xe
c. Thân vỏ, buồng lái
- Thân vỏ: không thủng rách và định vị với bệ
- Đối với buồng lái kín: cửa có đủ số lượng theo hồ sơ kỹ thuật, khoá cửa chắc chắn và không tự mở, kính chắc gío không có vết rạn nứt, gạt nước đủ số lượng theo hồ sơ kỹ thuật, định vị đúng và hoạt động tốt.
- Đối với buồng lái hở; mái che và khung đỡ mái che phải chắn chắn
- Ghế người lái phải được định vị đúng vị trí và chắc chắn, không bị thủng rách
- Gương quan sát phía sau phải được đủ số lượng và đúng kiểu loại ghi trong hồ sơ kỹ thuật, không nứt, vỡ và cho hình ảnh rõ nét.
d. Hệ thống nhiên liệu làm mát, bôi trơn
- Toàn bộ hệ thống không rò, rỉ thành giọt
- Các đường ống dẫn không bị bẹp, không cọ sát với các bộ phận chuyển động
- Thùng chứa nhiên liệu, két nước, két làm mát dầu và thùng chứa dầu bôi trơn phải định vị chắc chắn, đúng vị trí theo hồ sơ kỹ thuật và có nắp đậy kín khít.
e. Bánh xe
- Bánh lốp: vành không biến dạng, nứt, vỡ, lốp phải đủ áp suất theo quy định của nhà chế tạo, không phồng rộp, nứt, vỡ.
- Bánh thép: không biến dạng, nứt, vỡ.
- Bánh xích: bánh xích không bị đào khi di chuyển, xích và bánh xích không biến dạng, rạn, nứt và phải ăn khớp với nhau, xích phải đảm bảo không trượt ra ngoài khi thiết bị thi công di động quay vòng tại chỗ.
f. Chắn bùn: đầy đủ theo hồ sơ kỹ thuật, định vị chắc chắn không bị thủng rách.
g. Hệ thống điều khiển
- Hệ thống điều khiển phải làm việc dứt khoát trong mọi trạng thái chỉ định. Lực điều khiển nằm trong giới hạn quy định trong hồ sơ kỹ thuật.
- Các chi tiết của hệ thống điều khiển không nứt vỡ, định vị chắc chắn, đủ các chi tiết kẹp chặt và hoạt động bình thường.
- Các cơ cấu hạn chế hành trình phải đúng kiểu loại, đủ số lượng theo hồ sơ kỹ thuật và phải hoạt động bình thường.
h. Hệ thống truyền động thủy lực
- Phải có đủ các bộ phận kiểm soát, khống chế, an toàn theo quy định trong hồ sơ kỹ thuật.
- Các bơm thủy lực, động cơ thủy lực phải hoạt động bình thường, đạt mức áp suất và lưu lượng quy định trong hồ sơ kỹ thuật.
- Các bộ phận thủy lực
Không bị rò rỉ dầu, các đường ống dẫn thủy lực, thùng chứa dầu thủy lực không han rỉ, rạn nứt, không cọ sát với các bộ phận truyền động, các cần đẩy xi lanh thủy lực không bị xước.
i. Hệ thống phanh
- Dầu phanh hoặc khí nén không được rò rỉ
- Đường ống dẫn dầu phanh hoặc khí nén không bị bẹp, nứt và phải được định vị chắc chắn.
- Các cấu kiện điều khiển cơ khí của hệ thống phanh hoạt động bình thường và có hiệu lực.
- Phanh chính và phanh đỗ phải hoạt động tốt
j. Hệ thống chiếu sáng và tín hiệu
- Đèn chiếu sáng: phải có đủ số lượng, định vị đúng vị trí, không nứt, vỡ, cường độ chiếu sáng phải đảm bảo theo hồ sơ kỹ thuật.
- Đèn tín hiệu: phải có đủ số lượng, lắp đặt đúng vị trí theo hồ sơ kỹ thuật và được định vị chắc chắn. Khi quan sát bằng mắt, phải phân biệt tín hiệu rõ ràng ở khoảng cách 20m đối với đèn phanh, đèn xin đường và khoảng cách 10m đối với đèn tín hiệu khác, trong điều kiện ban ngày.
- Còi điện: hoạt động tốt.
k. Hệ thống tời: độ mòn và số sợi cáp bị đứt phải nằm trong giới hạn cho phép
5. Các máy móc thiết bị có yêu cầu đặc biệt
Với các máy móc thiết bị có yêu cầu đặc biệt sẽ không trình bày trong nội dung bài viết này
II. Hệ thống kiểm tra, kiểm soát máy móc thiết bị trên công trường
Thông thường, tất cả các loại máy móc, thiết bị phải được cán bộ an toàn của nhà thầu chính kiểm tra và cho phép mới được phép vào hoạt động trong công trường. Hàng ngày các cán bộ quản lý an toàn của các nhà thầu nước ngoài sẽ đi kiểm tra thường xuyên trên công trường, nếu phát hiện những điểm yếu không an toàn trên máy móc, thiết bị họ sẽ yêu cầu khắc phục ngay.
Tất cả máy móc, thiết bị trên công trường đều được lập hồ sơ theo dõi để đảm bảo luôn đáp ứng yêu cầu về an toàn và chất lượng. Trên các công trường lớn để thuận tiện cho việc kiểm soát máy móc, thiết bị các nhà thầu nước ngoài thường dùng hệ thống Tem với màu sắc thay đổi theo quý. Ví dụ: quý I- tem màu xanh, quý II- tem màu đỏ- quý III- tem màu tím…Cứ cuối mỗi quý họ lại kiểm tra lại sổ sách giấy tờ, thậm chí cùng với các nhà thầu phụ Việt Nam kiểm tra máy móc, thiết bị tại hiện trường trước khi dán tem mới. Các máy móc thiết bị không đạt yêu cầu an toàn sẽ không được dán tem cho đến khi nó được sửa chữa hoặc pahri đưa ra ngoài công trường. Với hệ thống Tem này họ sẽ dễ dàng nhận ra những máy móc, thiết bị không đủ điều kiện an toàn.
Mọi máy móc, thiết bị chỉ được đưa ra khỏi công trường trong trường hợp: nhà thầu đã thực hiện xong công việc (liên quan đến máy móc, thiết bị đó) theo hợp đồng, hoặc nhà thầu cần phải đưa máy đi sửa chữa và được cán bộ chỉ huy công trường của nhà thầu chính ký giấy đồng ý cho ra.
III. Kết luận
Kinh nghiệm của các nhà thầu nước ngoài đã chỉ ra rằng nếu chúng ta có hệ thống quản lý máy móc, thiết bị thi công trên công trường một cách chặt chẽ nõ sẽ giúp chúng ta đảm bảo an toàn cho người lao động, đảm bảo tiến độ thi công,đảm bảo chất lượng công trình xây dựng.
Do vậy, xin có một số đề xuất như sau:
- Các nhà thầu Việt Nam nên dần áp dụng kinh nghiệm của các nhà thầu nước ngoài trong công tác an toàn lao động và vệ sinh môi trường để giảm thiểu tai nạn lao động trên công trường.
- Trước khi đưa ra giá đấu thầu hay lựa chọn máy móc, thiết bị thi công trên công trường các nhà thầu Việt Nam nên đọc kỹ các điều khoản liên quan đến an toàn.
- Trước khi đưa máy móc thiết bị đến công trường các nhà thầu phụ Việt Nam nên tìm hiểu kỹ các quy trình, các tiêu chí kiểm tra máy móc, thiết bị của các nhà thầu chính nước ngoài và tự kiểm tra máy móc, thiết bị trước khi đưa chúng đến công trường. Mọi khuyết tật nếu có cần được khắc phục trước để đỡ mất thời gian đợi chờ, cùng các phí tổn phát sinh khi sửa chữa máy móc, thiết bị tại công trường.
(Nguồn: Tạp chí Xây dựng số 5/2014)