Hội thảo quy tụ những chuyên gia hàng đầu về bất động sản, tài chính, pháp lý, đại diện các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản: Ông Hoàng Mạnh Phương – Vụ trưởng vụ Pháp chế - Bộ Kế hoạch và đầu tư; Ông Lê Văn Bình - Phó vụ trưởng vụ Đất đai - Bộ Tài nguyên và Môi trường;
TS Cấn Văn Lực - Thành viên hội đồng tư vấn chính sách tài chính và tiền tệ quốc gia - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV; TS Nguyễn Văn Khôi, nguyên ủy viên Ban Thường vụ thành ủy Hà Nội - Nguyên phó chủ tịch UBND TP Hà Nội - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, TS Nguyễn Hữu Cường - Ủy viên ban thường vụ Hiệp hội Bất động sản Việt Nam - Chủ tịch CLB Bất động sản Hà Nội; LS Nguyễn Hồng Chung - Ủy viên BCH Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Phó chủ tịch CLB Bất động sản Hà Nội…
Đến dự Hội nghị còn có đại diện các doanh nghiệp lớn hoạt động trong ngành bất động sản.
Vướng mắc pháp lý chiếm đến 70% khó khăn, vướng mắc của các dự án bất động sản
Phát biểu tại hội thảo "Giải pháp tháo gỡ khó khăn thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển", TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp Hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) nói:
Trong gần hai năm qua, thị trường bất động sản đã xuất hiện những nút thắt lớn khiến doanh nghiệp và các nhà đầu tư bị suy giảm mạnh. Đặc biệt, từ nửa cuối năm 2022, các doanh nghiệp bất động sản rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan” khi dự án bị đình trệ, dòng tiền bị tắc nghẽn và áp lực trả nợ đè nặng. Đặc biệt, tình trạng đình trệ của thị trường bất động sản thời gian vừa qua có sự tác động lớn nhất bởi những vướng mắc pháp lý chiếm đến 70% khó khăn, vướng mắc của các dự án. Theo thông tin từ Bộ Xây dựng, chỉ riêng tại Hà Nội và TP.HCM ước có khoảng 400 dự án gặp các vướng mắc về thủ tục triển khai, những ách tắc này đã kéo dài rất nhiều năm nhưng chưa được giải quyết”.
Theo ông, thực tiễn cho thấy một số địa phương thiếu chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, giải quyết các khó khăn, vướng mắc theo thẩm quyền, tâm lý né tránh không muốn làm, cũng như trong phối hợp với các cơ quan Trung ương để giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp; Ngoài ra, nhiều quy định pháp luật còn chồng chéo, việc áp dụng pháp luật còn thiếu thống nhất, chưa đồng bộ.
Ông cũng khẳng định Thời gian vừa qua, Chính phủ và các Bộ, Ngành đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách tác động trực tiếp và gián tiếp đến lĩnh vực bất động sản như Nghị quyết số 33/NQ-CP của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững; Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp; Quyết định số 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021 -2030 và Nghị định số 10/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định hướng dẫn Luật Đất đai, đặc biệt dự kiến tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội Khoá XV sẽ thông qua Luật Nhà ở, Luật kinh doanh bất động sản sửa đổi và Luật đất đai sửa đổi.
“Chúng tôi tin rằng các chính sách nói trên có thể tháo gỡ được nhiều nút thắt của thị trường bất động sản, tuy nhiên cần có những giải pháp đồng bộ hơn bao gồm quy trình pháp lý, tiếp cận nguồn vốn để tạo thanh khoản và nguồn cung sản phẩm, cần được bàn luận, kiến giải từ các chuyên gia và các thành viên thị trường”, ông Nguyễn Văn Khôi cho biết.
Thị trường bất động sản còn nhiều dư địa, nhưng cần giải pháp mạnh
Nói về giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về pháp lý và tài chính cho thị trường bất động sản hiện nay chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia khẳng định: Còn nhiều dư địa để phát triển thị trường bất động sản, nhưng thị trường cần lành mạnh hơn. Phải kiến tạo cho phát triển, quản lý rủi ro, chứ không phải siết cho chặt.
Theo phân tích của TS. Cấn Văn Lực, có 6 yếu tố chính tác động tới bất động sản: kinh tế vĩ mô (lạm phát, lãi suất, tỷ giá, cung tiền, đầu tư...); môi trường pháp lý, cách thức quản lý và giám sát bất động sản (vấn đề về quản lý và giám sát); quy hoạch và kết cấu hạ tầng; tài chính (nguồn vốn, thuế và phí, thị trường sơ cấp và thứ cấp giao dịch bất động sản); cung cầu và giá cả; thông tin dữ liệu minh bạch.
Hiện nay, chúng ta tập trung chính vào pháp lý và tài chính. Trong đó, pháp lý là rào cản, khó khăn lớn nhất.
Ông cho rằng quy định pháp lý trong lĩnh vực đất đai, xây dựng và bất động sản hết sức phức tạp liên quan đến hơn 100 Luật, Nghị định, Thông tư... trong đó có nhiều quy định còn chồng chéo, thiếu nhất quán, thiếu đồng bộ. Bên cạnh đó, nhiều định pháp lý chưa đầy đủ, chưa được hướng dẫn kịp thời, chưa sát thực tiễn như: quy định giao đất, cho thuê đất trên thực địa, phương pháp xác định giá đất; thời điểm tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; thời gian miễn tiền thuê đất trong thời gian xây dựng cơ bản; thời gian hoạt động dự án đối với dự án giao đất nhiều lần; vướng mắc trong thủ tục lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất... Cuối cùng là tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, đùn đẩy...; làm chậm, thậm chí là ách tắc nhiều dự án.
Đề xuất một số giải pháp để tháo gỡ thị trường bất động sản, TS Cấn Văn Lực cho rằng tiếp tục hoàn thiện thể chế cụ thể đẩy nhanh tiến độ sửa đổi các sắc luật liên quan như Luật đất đai, Luật nhà ở, Luật kinh doanh bất động sản, Luật chứng khoán... theo đó, cần rà soát đảm bảo đồng bộ, nhất quán giữa các bộ luật. Việc tháo gỡ thể chế rất sát thực. Nhưng ông cũng lưu ý việc xây dựng thể chế cần có tầm nhìn, không để xảy ra tình trạng luật vừa ra đã phải sửa.
Ông cũng cho rằng cần có mặt bằng giá để thị trường phát triển bền vững; Cần xây dựng những định chế tài chính bất động sản chuyên biệt, ví dụ quỹ nhà ở xã hội;
Đối với doanh nghiệp, ông Lực mong các doanh nghiệp kiến nghị đúng, trúng vấn đề, đặc biệt là cần đưa ra giải pháp. Chứ không chỉ kêu gào khó khăn; Phải có kế hoạch để cơ cấu lại, đa dạng hóa nguồn vốn; huy động vốn gắn với mục đích sử dụng cụ thể giảm đòn bẩy tài chính, hạn chế đầu tư dàn trải; các doanh nghiệp cần hướng tới sự minh bạch, chuyên nghiệp hơn; Quan tâm quản lý rủi ro, lưu ý đến tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, chuyển dịch năng lượng, đón đầu xu hướng đầu tư. “Vững tâm vượt khó, nền tảng tương lai” – ông lực nhắn gửi các doanh nghiệp.
Nhiều khó khăn đang cản bước doanh nghiệp bất động sản
Nhìn ở một góc độ cụ thể hơn về các vướng mắc doanh nghiệp đang gặp phải, dẫn tới khó khăn chung của thị trường bất động sản, Luật sư Nguyễn Hồng Chung - Uỷ viên BCH Hiệp Hội bất động sản Việt Nam, Phó Chủ tịch CLB Bất động sản Việt Nam - Chủ tịch HĐQT Công ty đầu tư DVL Ventures cho biết: Hiện có nhiều dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại trên cả nước bị ách tắc, không thể triển khai thực hiện (trong đó Hà Nội có khoảng 82 dự án, TP.HCM có khoảng 126 dự án...) gây thiệt hại cho doanh nghiệp, làm sụt giảm nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở. Ngoài ra có hàng loạt vướng mắc liên quan đến các về vấn đề giao đất và thời hạn hoạt động của dự án.
Ông cũng cho biết: Trong thời gian vừa qua nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư phản ánh về vấn đề tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp đầu tư kinh doanh bất động sản, theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 17 Thông tư 78/2014/TT-BTC
"Trong bối cảnh thị trường bất động sản đang khó khăn như hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp bất động sản đều thiếu dòng tiền, thiếu vốn đầu tư thì việc áp dụng quy định nêu trên giai đoạn này liệu có phù hợp hay không? Trong khi đó, doanh nghiệp bất động sản phải bỏ rất nhiều chi phí như ứng tiền giải phóng mặt bằng, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tiền thực hiện dự án, lãi vay..., ngược lại các ngành nghề khác không áp dụng như vậy gây ra sự không bình đẳng trong các ngành nghề kinh doanh." - Ls Chung nói.
Cũng tại Hội nghị, đại diện các doanh nghiệp đã nêu lên những khó khăn vướng mắc thực tế mình đã gặp phải, chủ yếu liên quan đến vấn đề giao đất, cho thuê đất, đóng tiền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất... để thuận tiện cho quá trình đầu tư bất động sản.