Diện mạo nông thôn của Thành phố đổi thay từ xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Thế Vĩnh
Chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020 được Thành phố triển khai tại các xã: Chu Trinh, Vĩnh Quang, Hưng Đạo. Khi mới bắt đầu thực hiện năm 2011, xã Chu Trinh chỉ đạt 2/19 tiêu chí, xã Vĩnh Quang đạt 3/19 tiêu chí, xã Hưng Đạo đạt 6/19 tiêu chí, bình quân Thành phố đạt 3,67 tiêu chí NTM/xã.
Xác định xây dựng NTM là việc làm khó, lâu dài, thành phố tập trung chỉ đạo quyết liệt, ban hành nghị quyết chuyên đề với mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể cho từng năm. Đồng thời, ban hành cơ chế, chính sách đặc thù của địa phương như: Lồng ghép các chương trình, dự án; giao quyền chủ động cho người dân và cộng đồng trong thực hiện xây dựng NTM; hỗ trợ đầu tư xây dựng giao thông nông thôn; thu gom, xử lý rác thải, chất thải; hỗ trợ lãi vay tín dụng phục vụ phát triển sản xuất; huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước, nhất là huy động từ người dân..., nhằm huy động tổng lực thực hiện các tiêu chí NTM.
Là xã điểm thực hiện xây dựng NTM của Thành phố, xã Hưng Đạo đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân nhận thức đúng về ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi trong xây dựng NTM. UBND xã thành lập ban phát triển, nhóm khảo sát ở các tổ, xóm đánh giá nhu cầu đầu tư xây dựng. Với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân hưởng thụ”, người dân chủ động đề xuất để thực hiện các tiêu chí NTM hiệu quả. Tập trung huy động mọi nguồn lực của toàn xã hội, khai thác hiệu quả hợp lý nguồn nhân lực sẵn có trong nhân dân.
Giai đoạn 2011 - 2016, xã Hưng Đạo huy động trên 56 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước cấp trên 25 tỷ đồng, xã hội hóa hơn 31 tỷ đồng, vận động nhân dân hiến trên 8.100 m2 đất, đóng góp 250 tấn xi măng, 13.000 ngày công lao động đầu tư hạ tầng cơ sở nông thôn. Qua đó, bộ mặt nông thôn thay đổi toàn diện. Giá trị sản xuất nông nghiệp đạt 57 triệu đồng/ha/năm, đưa mức thu nhập bình quân đầu người năm 2016 đạt trên 22 triệu đồng/người.
Đến cuối năm 2016, xã Hưng Đạo được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM trong niềm phấn khởi, hân hoan của nhân dân. Bí thư Đảng ủy xã Hưng Đạo Nông Thị Hoài Thanh cho biết: Hiện nay, xã tập trung duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành các tiêu chí NTM nâng cao, đưa xã Hưng Đạo phát triển bền vững.
Phát huy những kết quả đạt được, giai đoạn 2016 - 2020, Thành phố tiếp tục có những điều chỉnh phù hợp trong thực hiện chương trình tại 2 xã Vĩnh Quang, Chu Trinh. Các phong trào, cuộc vận động của Trung ương, tỉnh được Thành phố cụ thể hóa bằng các phong trào thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh. Triển khai phong trào “Thành phố Cao Bằng chung sức xây dựng NTM”, kêu gọi toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động, các tổ chức, cá nhân, con em thành đạt trên địa bàn đóng góp ủng hộ xây dựng NTM. Đến hết năm 2019, xã Vĩnh Quang được công nhận đạt chuẩn NTM; xã Chu Trinh đạt 15/19 tiêu chí; bình quân Thành phố đạt 17,3 tiêu chí NTM/xã.
Thực hiện Chương trình xây dựng NTM, Thành phố huy động nguồn lực 60 tỷ 236 triệu đồng, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ trên 36 tỷ đồng, doanh nghiệp đóng góp trên 10 tỷ đồng; nhân dân đóng góp trên 3,4 tỷ đồng, hiến trên 17.000 m2 đất, vật liệu xây dựng và 44.760 ngày công lao động thực hiện các công trình. Từ năm 2011 đến nay, 3 xã xây dựng, hoàn thiện trên 150 tuyến đường nông thôn với tổng chiều dài trên 105 km, cơ bản bê tông hóa các tuyến giao thông chính, đường ngõ xóm.
Hệ thống kênh mương nội đồng được kiên cố hóa trên 100 km; 85% diện tích đất sản xuất nông nghiệp chủ động tưới, tiêu nước; 99% hộ được sử dụng điện thường xuyên, an toàn. Công tác vệ sinh môi trường nông thôn, khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường tại các cơ sở sản xuất truyền thống được quan tâm, chú trọng. Trạm y tế 3 xã đạt chuẩn quốc gia về y tế, duy trì tốt việc điều trị bệnh và chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Các trường học được đầu tư xây dựng khang trang, đáp ứng nhu cầu dạy và học; duy trì và giữ vững kết quả phổ cập giáo dục, xóa mù chữ tại các xã NTM. Phong trào văn hóa, thể thao được đẩy mạnh, nhân dân tích cực hiến đất, đóng góp ngày công sửa chữa, nâng cấp, xây dựng nhà văn hóa xã, xóm.
Người dân mạnh dạn áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế, nâng cao thu nhập. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế cao vào sản xuất tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức của nhân dân về sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, tạo tiền đề cho xây dựng các vùng sản xuất chuyên canh có quy mô lớn. Qua đó, thu nhập bình quân đầu người từ 11,42 triệu đồng/người (năm 2011) tăng lên 28 triệu đồng/người (năm 2019).
Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,0% (năm 2011) xuống còn 4,5% (năm 2018). Tỷ lệ hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh tăng lên 96,83%; tỷ lệ hộ gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh tăng lên 81,1% (năm 2018). Công tác vệ sinh môi trường nông thôn được cải thiện, ý thức của người dân trong việc thu gom, phân loại và xử lý rác ngày càng cao. Công tác quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội luôn bảo đảm, giữ vững.
Thành phố phấn đấu đến hết năm 2020, cả 3 xã hoàn thành xây dựng NTM; giai đoạn 2021 - 2025, tiếp tục hoàn thiện, duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu xây dựng xã NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu. Để đạt được mục tiêu đề ra, Thành phố tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện các cuộc vận động; tập trung huy động lồng ghép các nguồn lực hiệu quả kết hợp phát huy nội lực.
Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhằm tạo sự đồng thuận trong nhân dân, nâng cao tính tự giác, chủ động, sáng tạo và mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật, tập trung phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập. Khuyến khích, tạo môi trường thuận lợi thu hút doanh nghiệp, các nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tạo ra các mô hình liên kết theo chuỗi sản xuất giá trị, đảm bảo ổn định lâu dài.