Phát biểu khai mạc Hội thảo, Vụ trưởng Vụ KHCN và Môi trường (Bộ Xây dựng), PGS.TS.Vụ trưởng Vũ Ngọc Anh cho biết: Những năm qua, biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống người dân cũng như sự phát triển bền vững của nhiều quốc gia trên thế giới. Trong bối cảnh đó, Liên Hợp Quốc đã tổ chức không ít hội nghị để lựa chọn phương án tối ưu giải quyết các vấn đề liên quan biến đổi khí hậu, và trao đổi carbon được coi là một trong những công cụ quan trọng nhất. Việt Nam là một trong những nước chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, song cũng được đánh giá là quốc gia có nhiều tiềm năng thực hiện các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Chính vì thế, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách đồng thời nỗ lực xây dựng thị trường tín chỉ carbon nhằm tạo ra các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Việt Nam đã phê duyệt thỏa thuận Pari về biến đổi khí hậu, với cam kết giảm 8% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và có thể giảm đến 25% nếu nhận được hỗ trợ hiệu quả từ cộng đồng quốc tế.
Theo ông Vũ Ngọc Anh, hiện nay cả nước có khoảng 660 bãi chôn lấp chất thải rắn (diện tích từ 1ha trở lên), trong đó khoảng 130 bãi chôn lấp được đánh giá hợp vệ sinh. Chất thải rắn sinh hoạt được xử lý chủ yếu bằng các phương pháp sản xuất phân compost, chôn lấp hoặc đốt. Chất thải rắn được chôn lấp tại các bãi chôn lấp hợp vệ sinh hoặc bãi tạm, qua quá trình phân hủy rác, tại các bãi này phát thải lượng lớn khí nhà kính. Kết quả kiểm kê khí nhà kính đối với chất thải rắn trong gian đoạn 2014 - 2016 cho thấy hoạt động chôn lấp chất thải rắn tạo ra lượng khí nhà kính lớn nhất trong các phương pháp xử lý chất thải rắn. Cụ thể, năm 2014, hoạt động chôn lấp chất thải rắn đã phát thải trên 5 triệu tấn CO2 chiếm 92% tổng lượng phát thải khí nhà kính từ hoạt động xử lý chất thải rắn và năm 2016, số lượng này là trên 5,7 triệu tấn, chiếm khoảng 96%. Mục tiêu của Hợp phần PMR là: Hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện quốc gia (NAMA) tạo tín chỉ carbon trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn; hệ thống cơ sở dữ liệu về hiện trạng quản lý chất thải rắn và phát thải khí nhà kính của ngành chất thải rắn; thí điểm NAMA tạo tín chỉ cho lĩnh vực quản lý chất thải rắn tại các cơ sở xử lý chất thải rắn của 3 tỉnh/thành phố thí điểm của Việt Nam, thực hiện nghiên cứu ứng dụng các công cụ thị trường trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn sau năm 2020; xây dựng lộ trình với kế hoạch thực hiện rõ ràng nhằm thí điểm NAMA tạo tín chỉ trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn để ứng dụng được các cách tiếp cận công cụ dựa vào thị trường (MBIs).
Nội dung của Hợp phần PMR bao gồm: Đề xuất 3 bãi chôn lấp chất thải rắn làm thí điểm; nghiên cứu, đề xuất và xây dựng một số chính sách, công cụ quản lý nhà nước liên quan đến thị trường carbon; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về phát thải khí nhà kính, công cụ thị trường carbon và lộ trình tham gia thị trường carbon trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn; tăng cường năng lực quản lý, kiểm tra, giám sát và thực hiện các hoạt động về NAMA và NAMA tạo tín chỉ.
Toàn cảnh Hội thảo
Tại Hội thảo, các diễn giả trong nước và quốc tế đã trình bày nhiều tham luận xoay quanh chủ đề xây dựng thị trường carbon ở Việt Nam: Tổng quan Dự án VN PMR và định hướng xây dựng hệ thống chính sách định giá carbon tại Việt Nam; giới thiệu mục tiêu và các hoạt động của Hợp phần PMR, do Bộ Xây dựng quản lý; giới thiệu thị trường carbon và các tác động đến Dự án VN PMR; Kế hoạch thực hiện Dự án VN PMR: Kế hoạch triển khai gói thầu CS 2.1 “Xây dựng nghiên cứu khả thi cho NAMA, đề xuất các công cụ định giá carbon và lộ trình áp dụng MBIs trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn; Hiện trạng quản lý chất thải rắn và giải pháp tiềm năng giảm nhẹ phát thải khí nhà kính tại Việt Nam”.
Bên cạnh đó, các đại biểu tham dự Hội thảo cũng sôi nổi thảo luận nội dung liên quan xây dựng thị trường carbon trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn ở Việt Nam, nhằm giúp Bộ Xây dựng triển khai hiệu quả Hợp phần PMR, như: Cơ chế chia sẻ thông tin dữ liệu về các hoạt động liên quan đến phát thải khí nhà kính, kiểm kê khí nhà kính nói chung, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn; trao đổi về những bất cập, hạn chế trong đo đạc, báo cáo thẩm tra các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính qua đó đề xuất các biện pháp cải thiện chất lượng kiểm kê khí nhà kính trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn; vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan từ trung ương đến địa phương và doanh nghiệp trong việc triển khai Dự án VN PMR.
Kết luận Hội thảo, PGS.TS Vũ Ngọc Anh cảm ơn các chuyên gia, đại biểu tham dự Hội thảo đã đề xuất nhiều ý tưởng, giải pháp quan trọng, thiết thực liên quan đến nghiên cứu thí điểm chuẩn bị sẵn sàng cho xây dựng thị trường carbon trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn ở Việt Nam, thuộc Dự án VN PMR. Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp, tiếp thu và vận dụng hợp lý nhằm triển khai hiệu quả nhất Hợp phần PMR theo các mục tiêu ban đầu đề ra.
Trần Đình Hà