Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam cho biết, Việt Nam là một trong các quốc gia tham gia Công ước kiểm soát hóa chất độc hại. Chính phủ đã cấm tuyệt đối sử dụng các chất độc hại cho môi trường và sức khỏe cộng đồng để sản xuất vật liệu xây dựng. Đối với amiăng, nghiêm cấm sử dụng amiăng nhóm amphibol (nâu và xanh) trong sản xuất VLXD dưới mọi hình thức, chỉ cho phép sử dụng amiăng chrysotile (amiăng trắng) để sản xuất tấm lợp. Hiện nay cả nước có 41 cơ sở sản xuất tấm lợp xi măng amiăng, năng lực sản xuất khoảng 106 triệu m2/năm, chiếm 30-33% thị phần tấm lợp. Với những đặc tính về độ bền, giá thành rẻ, khả năng chịu mặn, cách âm, cách nhiệt, không đòi hỏi kết cấu mái phức tạp, tấm lợp xi măng amiăng là vật liệu rất hữu dụng đối với người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng ven biển và những hộ có thu nhập thấp.
Tuy nhiên, thời gian qua, Bộ Xây dựng đã nhận được những ý kiến trái chiều, trong đó có những quan ngại về ảnh hưởng của sợi amiăng trắng tới sức khỏe con người và môi trường. Để nắm bắt thêm thông tin đầy đủ, khoa học, minh bạch và khách quan về vấn đề trên, và kịp thời đề ra các giải pháp phù hợp với thực tế thế giới và Việt Nam, đảm bảo vệ sinh môi trường, sức khỏe cộng đồng và có định hướng đúng đắn cho ngành sản xuất VLXD có sử dụng amiăng trắng, Bộ Xây dựng tổ chức Hội thảo này với sự tham gia của của các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các tổ chức quốc tế, các nhà khoa học trong nước và nước ngoài, các tổ chức và cá nhân có liên quan… để trao đổi, chia sẻ thông tin và các kết quả nghiên cứu trong nước và quốc tế liên quan đến VLXD có sử dụng amiăng trắng, đặc biệt là về ảnh hưởng của amiăng trắng đến môi trường và sức khỏe con người, thực trạng sản xuất và tiêu thụ tấm lợp xi măng amiăng tại Việt Nam, quản lý và sử dụng tấm lợp xi măng amiăng có kiểm soát, đề ra các giải pháp và lộ trình đầu tư sản xuất tấm lợp không chứa amiăng để thay thế.
Toàn cảnh Hội thảo
Phát biểu tại Hội thảo, ông Lê Văn Tới – Vụ trưởng Vụ VLXD Bộ Xây dựng cho biết, trong hơn 30 năm qua, trên thế giới vẫn tồn tại song song hai quan điểm trái ngược nhau đối với vấn đề sử dụng amiăng. Hiện nay, bên cạnh những nước cấm hoàn toàn việc sử dụng amiăng cả nhóm amphibol và nhóm chrysotile, có 149 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn ¾ dân số thế giới đang theo quan điểm chỉ cấm sử dụng amiăng amphibol và cho phép sử dụng amiăng trắng và các sản phẩm chứa amiăng trắng, trong đó có nhiều nước thuộc G8 như Mỹ, Canada, LB Nga.
Hội thảo cũng đã nghe các tham luận của đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Bộ Công thương, Bộ Y tế, Hiệp hội tấm lợp Việt Nam, Bệnh viện Xây dựng (Bộ Xây dựng), TS. John Anthony Hoskins – nhà khoa học người Anh, TS. Dmitry Selyanin – Hiệp hội các công đoàn Amiăng thế giới.
Bên cạnh những ý kiến cho rằng nên cấm sử dụng amiăng trắng vì nó có thể là tác nhân gây ra các bệnh ung thư phổi, u trung biểu mô thì cũng có những nhà khoa học đã dẫn chứng các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy chưa có bằng chứng trực tiếp nào về sự tương quan giữa các bệnh nói trên đối với việc tiếp xúc với các sản phẩm VLXD chứa amiăng trắng.
Sau khi nghe các tham luận và các ý kiến trao đổi tại hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam đánh giá cao sự tranh luận tích cực của các đại biểu dự Hội thảo, đồng thời cho rằng, những ý kiến trái chiều là rất cần thiết.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam, trên thế giới, cuộc tranh luận về việc cấm hay không cấm sử dụng amiăng trắng, các tác hại cũng như lợi ích kinh tế của việc sản xuất và sử dụng amiăng trắng đã kéo dài hàng chục năm nay. Qua các ý kiến phát biểu tại Hội thảo cho thấy chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này. Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với các Bộ, ngành lấy ý kiến các chuyên gia để đề xuất với Thủ tướng Chính phủ, trên nguyên tắc nếu có cấm thì cũng phải dựa trên cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học, điều kiện kinh tế - xã hội và có lộ trình phù hợp để đảm bảo lợi ích của tất cả các bên, trong đó lợi ích của người dân là trên hết. Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam cũng yêu cầu, trong khi các Bộ, ngành nghiên cứu, xem xét, kiến nghị giải pháp và lộ trình phù hợp, các doanh nghiệp sản xuất VLXD có sử dụng amiăng phải tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến sản xuất VLXD amiăng, các tiêu chuẩn, quy chuẩn, đặc biệt chú trọng vấn đề an toàn vệ sinh lao động; tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động để phát hiện sớm các triệu chứng, ảnh hưởng của các tác nhân gây bệnh trong sản xuất. Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam đề nghị các cơ quan chuyên môn của các Bộ, ngành liên quan tăng cường, kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật của các cơ sở sản xuất VLXD có sử dụng amiăng; đề nghị các tổ chức quốc tế tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Việt Nam, tạo điều kiện hỗ trợ về chuyên gia, kinh phí để có được những công trình nghiên cứu sâu hơn nữa về vấn đề này./.
Minh Tuấn