Báo cáo tóm tắt sự cần thiết lập Đề án, nội dung Đề án, đồng chí Đào Trọng Quy - Chủ tịch UBND thành phố Thanh Hóa cho biết: thành phố Thanh Hóa là đô thị tỉnh lỵ của tỉnh Thanh Hóa, có vị trí địa lý, chính trị, kinh tế và an ninh quốc phòng vô cùng quan trọng, là cửa ngõ giao lưu với Miền Trung và vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ, cửa ngõ thông thương ra biển gần nhất của khu vực phía Tây, Tây bắc Việt Nam và Đông Thượng Lào. Thành phố là nơi tập trung các tuyến giao thông huyết mạch quốc gia ( Quốc lộ 1, Quốc lộ 10, Quốc lộ 45, Quốc lộ 47, tuyến đường sắt Bắc - Nam), nhờ đó Thanh Hóa kết nối trực tiếp với nhiều đô thị và trung tâm phát triển kinh tế lớn của cả nước như Thủ đô Hà Nội, thành phố Vinh, Khu KTTĐ Miền Trung. Ngoài giao thông bộ, giao thông thủy và đường không của Thanh Hóa cũng đầy tiềm năng phát triển với tuyến đường thủy trên sông Mã, cảng nước sâu Nghi Sơn - Hòn Mễ, sân bay dân dụng Thọ Xuân...đây là những điều kiện thuận lợi để thành phố hội nhập và phát triển cùng các vùng miền cả nước và quốc tế. Bên cạnh đó, Thanh Hóa còn là vùng đất "địa linh nhân kiệt" có bề dày truyền thống lịch sử lâu đời, với nhiều địa danh gắn với những chiến công hiển hách của cha ông ta suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước: thành nhà Hồ (được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa Thế giới năm 2011), khu di tích Lam Kinh, cầu Hàm Rồng, sông Mã...Do đó, Thanh Hóa còn là một trong những trung tâm du lịch văn hóa - tâm linh, du lịch sinh thái - biển của vùng Đồng bằng Bắc bộ.
Hiện nay, thành phố Thanh Hóa đang dần trở thành đô thị trung tâm ven biển phía nam Đồng bằng Bắc bộ, có tính đối trọng với thành phố Hải Phòng, và cùng thành phố Vinh là 02 đô thị nổi trội về những yếu tố thuận lợi để phát triển thành đô thị Trung tâm vùng đồng bằng duyên hải từ Hải Phòng đến Nghệ An. Với vai trò vị thế và điều kiện thuận lợi như trên, thành phố đã đạt bước tiến quan trọng để năm 2004 được công nhận là đô thị loại II, và trải qua 10 năm phấn đấu tới nay thành phố đã cơ bản hội tụ đủ điều kiện để trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh, đối chiếu với các quy định trong Nghị định số 42/2009/NĐ-CP ngày 7/5/2009 của Chính phủ về việc Phân loại đô thị và Thông tư số 34/2009/TT-BXD ngày 30/9/2009 của Bộ Xây dựng về việc Quy định chi tiết một số nội dung của Nghị định 42/2009/NĐ-CP. Cụ thể: năm 2012, thu ngân sách của thành phố chiếm gần 50% tổng thu ngân sách toàn tỉnh; và gấp 1,4 lần so với mức tiêu chí đô thị loại I. Thu nhập bình quân đầu người gấp 2,2 lần mức thu nhập bình quân đầu người cả nước. Tăng trưởng kinh tế trung bình 03 năm gần đây luôn ở mức cao và ổn định; gấp 2,6 lần tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân cả nước cùng giai đoạn. Tỷ lệ đô thị hóa đạt 72,57 %. Đó là những thành tích xuất sắc mà Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân thành phố Thanh Hóa nói riêng, tỉnh Thanh Hóa nói chung đạt được nhằm hiện thực hóa Quyết định số 1114/QĐ-TTg ngày 9/7/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải Miền Trung đến năm 2020, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Thanh Hóa nhiệm kỳ 2010 - 2015 "Xây dựng phát triển thành phố Thanh Hóa lên đô thị loại I trước năm 2015".
Báo cáo phản biện của Bộ Nội vụ và Cục Hạ tầng kỹ thuật - Bộ Xây dựng, và ý kiến của các thành viên khác trong Hội đồng đều đồng thuận với việc nâng loại cho thành phố Thanh Hóa, với nhiều chỉ tiêu vượt bậc như diện tích sàn nhà ở bình quân, tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ đô thị hóa, cấp nước...Cơ cấu kinh tế của thành phố chuyển dịch cân đối và đúng hướng. Quy mô thành phố được mở rộng với phân khu chức năng rõ nét. Bên cạnh đó, một số hạn chế trong phát triển của Thanh Hóa cũng được các thành viên Hội đồng nêu ra cùng thảo luận trong Hội nghị: kiến trúc cảnh quan chưa đẹp, chưa khai thác hết chiều sâu cảnh quan của một thành phố bên bờ sông Mã anh hùng; công tác quy hoạch nghĩa trang, thu gom xử lý rác chưa tiến hành triệt để. Tới đây, thành phố cần tập trung đầu tư, xây dựng công trình điểm nhấn; mở rộng không gian xanh; đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng đô thị; kết nối các di tích văn hóa - lịch sử trên địa bàn thành quần thể di tích nhằm đẩy mạnh du lịch tâm linh - văn hóa.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh nhất trí: Thanh Hóa đầy đủ điều kiện để được nâng lên thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh, với số điểm trung bình 84,18 điểm. Theo Thứ trưởng, sự phát triển của thành phố sau khi điều chỉnh Quy hoạch năm 2009 ( theo Quyết định số 84/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh QHC XD thành phố Thanh Hóa đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035) rất có kế hoạch, theo đúng lộ trình, qua đó, các Chương trình, Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh và thành phố đã định hướng rất tốt và kịp thời cho các chương trình phát triển đô thị. Thành phố được mở rộng gần gấp 03 lần so với 10 năm trước đây, song vẫn đảm bảo các chỉ tiêu của đô thị loại I - đây là nỗ lực, là quyết tâm lớn của Chính quyền và nhân dân địa phương mà Hội đồng hôm nay trân trọng và đánh giá rất cao. Thứ trưởng lưu ý: Sau khi được nâng loại, vai trò, trách nhiệm của một thành phố có diện tích và dân số lớn như Thanh Hóa cũng rất lớn. Do đó, UBND tỉnh và thành phố cần đề ra các chính sách, chương trình phù hợp, để Thanh Hóa phát triển bền vững xứng tầm đô thị động lực không chỉ của tỉnh mà cả vùng liên tỉnh và vùng KTTĐ Miền Bắc.
Phòng TT-TL