Ngày 8/12, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức Hội thảo về Chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp lần thứ tư: Tình hình triển khai và các giải pháp trong thời gian tới".
So với các quốc gia thuộc nhóm thu nhập trung bình thấp, Việt Nam có cơ hội tốt hơn để hưởng lợi từ CMCN 4.0, phát triển bứt phá
Các chuyên gia đánh giá sau 1 năm triển khai Quyết định số 2289/QĐ-TTg ngày 31/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) đến năm 2030, các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức quán triệt, phổ biến tinh thần và nội dung của Chiến lược tới các đơn vị, DN gắn với việc thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0; Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 17/4/2020 của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW. Một số bộ, ngành và địa phương cũng đã chủ động ban hành kế hoạch hành động triển khai Quyết định số 2289/QĐ-TTg Chiến lược quốc gia về CMCN 4.0.
Các bộ, ngành và địa phương cũng đã ban hành danh mục dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, thực hiện tích hợp, cung cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; ban hành chương trình chuyển đổi số ngành y tế, thư viện,…; thực hiện thí điểm chuyển đổi số cấp huyện, cấp xã; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số trong quản lý và trong dạy học… Hệ thống quản lý văn bản và điều hành được triển khai đồng bộ cho các cơ quan nhà nước từ trung ương, tới cấp tỉnh đến cấp xã, đảm bảo kết nối gửi nhận liên thông…
Về tiềm năng, các chuyên gia cho rằng hơn 10 năm qua, kinh tế số Việt Nam phát triển không ngừng cả về hạ tầng và thị trường. Việt Nam đã lọt vào tốp 20 quốc gia có số dân sử dụng Internet đông nhất thế giới với 64 triệu người, đạt tỉ lệ gần 67% dân số…Thị trường thương mại điện tử tăng 69%, đưa Việt Nam vào tốp 3 thị trường thương mại điện tử có mức tăng trưởng nhanh nhất thế giới.
Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo được hình thành và phát triển mạnh. Trong đó, lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) cũng có chuyển biến mạnh mẽ. Ngân hàng Nhà nước đã chú trọng đẩy mạnh việc ứng dụng các công nghệ mới vào hoạt động quản lý, kinh doanh ngành ngân hàng, đẩy mạnh hiện đại hóa hệ thống.
Ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Viện trưởng CIEM cho hay chủ trương ứng dụng công nghệ cao và phát triển sản phẩm theo chuỗi trong các ngành nông nghiệp và công nghiệp được Chính phủ quan tâm chỉ đạo quyết liệt. Các chính sách thu hút đầu tư phát triển công nghệ cao, chính sách ưu đãi về thuế, đất đai được Chính phủ ban hành đã tạo môi trường pháp lý thuận lợi khuyến khích DN trong nước, thu hút DN nước ngoài đầu tư phát triển và ứng dụng công nghệ cao tại Việt Nam... Đến nay, Việt Nam đã có một số DN lớn đầu tư ứng dụng công nghệ, như Tập đoàn Trường Hải với nhà máy Mazda hiện đại nhất Đông Nam Á, Tập đoàn VinGroup đang đầu tư 4 tỷ USD xây dựng nhà máy VinFast…
Ông Hồ Công Hòa, Phó Trưởng Ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội-CIEM cho rằng cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với xu hướng phát triển của CMCN 4.0, đồng thời đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn văn bản pháp luật như sửa đổi, bổ sung Luật Viễn thông và xây dựng Luật Công nghiệp công nghệ số nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về hạ tầng số, về công nghiệp công nghệ. Đồng thời, cần chuẩn hóa cơ sở dữ liệu trong từng ngành, lĩnh vực nhằm tạo thuận lợi cho việc tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin.
Cần ưu tiên đầu tư ngân sách Nhà nước và có giải pháp cụ thể cho ngành, lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đảm bảo đạt tỷ lệ 2% tổng chi ngân sách nhà nước. Việt Nam cần đầu tư hệ thống hạ tầng, cơ sở vật chất cho các địa phương, các đơn vị tuyến huyện, xã, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới…
Bên cạnh đó, ông Hồ Công Hòa nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc phát triển nguồn nhân lực; các đơn vị cần tăng khả năng phối hợp, liên kết đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nguồn nhân lực giữa nhà trường, các trung tâm đào tạo với DN nhằm đáp ứng nhu cầu của DN và xã hội.
Từ góc độ DN, TS. Đào Đình Khả, Giám đốc Phòng Nghiên cứu Fintech, Viện quốc tế Pháp ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng toàn cầu hóa kinh tế số mang lại sự tăng trưởng cho tất cả các phân đoạn của khu vực kinh tế công và tư nhân đồng thời cho phép hình thành một thị trường có thể tiếp cận toàn thế giới.
Vì vậy, trên bình diện chung, DN số dù ở quy mô nào cũng có thể mở rộng phạm vi tiếp cận thị trường, cung cấp các dịch vụ qua biên giới đến khách hàng ở bất cứ quốc gia nào. Từ đó, việc xâm nhập vào thị trường mới trở nên hiệu quả hơn do dễ dàng vượt qua được các rào cản với chi phí thấp hơn so với các mô hình kinh doanh truyền thống.
Theo ông Đào Đình Khả, trước xu thế cạnh tranh mới, nhu cầu mới từ khách hàng cũng như những mô hình đáp ứng mới, yêu cầu về nhân tài và động lực toàn cầu mới, các DN phải tìm được cách giải quyết tất cả những thách thức bất ngờ trong khi vẫn phải đạt được mục tiêu kinh doanh của mình.
Theo đánh giá mức độ sẵn sàng của các quốc gia tham gia CMCN4.0, Diễn đàn Kinh tế thế giới xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia sơ khởi nhưng tiệm cận rất gần nhóm có triển vọng cao, với xếp hạng 48/100 về cấu trúc của nền sản xuất và 53/100 về các yếu tố dẫn dắt sản xuất.
Điều này cho thấy Việt Nam có cơ hội tốt hơn các nước có thu nhập trung bình thấp để hưởng lợi từ CMCN 4.0, từ đó phát triển bứt phá.