Trong quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao, khu dân cư kiểu mẫu, các địa phương trong tỉnh đã quan tâm bố trí nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp nâng cao chất lượng các tiêu chí về văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.
Người dân thôn Nhật Chiêu 1, xã Liên Châu, huyện Yên Lạc chăm sóc cây xanh tại nhà văn hóa thôn. Ảnh: Dương Chung
Xác định tiêu chí về văn hóa là động lực
Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, trong quá trình triển khai thực hiện các tiêu chí xây dựng xã NTM nâng cao, khu dân cư kiểu mẫu, Đảng ủy, chính quyền xã Liên Châu, huyện Yên Lạc đã huy động các nguồn lực, vận động nhân dân trên địa bàn chung tay nâng cấp, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hệ thống thiết chế văn hóa.
Chủ tịch UBND xã Liên Châu Vũ Xuân Chiếm cho biết: “Sau khi được công nhận là xã NTM vào năm 2013, Liên Châu tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM, hướng tới xây dựng xã NTM nâng cao, khu dân cư kiểu mẫu. Trong đó, các tiêu chí văn hóa được xã quan tâm, chú trọng triển khai với mục tiêu nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân.
Trong giai đoạn 2013-2020, xã đã đầu tư nâng cấp Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã với tổng kinh phí gần 3 tỷ đồng; hỗ trợ và vận động nhân dân xây mới 2 nhà văn hóa (NVH) thôn Nhật Chiêu 1 và thôn Nhật Tiến 2; cải tạo, mua sắm bổ sung đầy đủ trang thiết bị cho NVH các thôn còn lại, vận động nhân dân trồng bổ sung cây xanh tại Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã và 100% NVH thôn...
Hệ thống thiết chế văn hóa trên địa bàn xã được quản lý và vận hành hiệu quả, đáp ứng yêu cầu sinh hoạt, hội họp của nhân dân, tạo điều kiện để phong trào văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao phát triển. Hiện 11/11 thôn của xã đều có các câu lạc bộ văn hóa-văn nghệ, thể thao duy trì hoạt động thường xuyên, hiệu quả…”.
Nhiều cơ chế hỗ trợ thiết thực
Quá trình thực hiện các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM nâng cao tại các địa phương trên địa bàn tỉnh có nhiều thuận lợi nhờ những cơ chế của tỉnh về hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa, phát triển phong trào văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao như Nghị quyết số 08 của HĐND tỉnh về việc hỗ trợ bồi thường giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa-thể thao, vui chơi giải trí ở xã, phường, thị trấn, thôn, tổ dân phố; Nghị quyết số 75 của HĐND tỉnh về phát triển thể dục-thể thao quần chúng tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2013-2020; Nghị quyết số 12 của HĐND tỉnh về việc hỗ trợ đối với nghệ nhân lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các câu lạc bộ dân ca tiêu biểu tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025…
Bên cạnh cơ chế hỗ trợ của tỉnh, nhiều địa phương đã có những cách làm hay, sáng tạo, vận động nhân dân tham gia đóng góp xây dựng, nâng cấp các thiết chế văn hóa trên địa bàn.
Đến nay, 100% xã NTM của tỉnh có Trung tâm Văn hóa - Thể thao và NVH tại tất cả các thôn, trong đó có hơn 1.000 NVH được xây mới, chỉnh trang mở rộng diện tích đạt 500 m2 trở lên và có sân thể thao đơn giản.
Các địa phương cũng quan tâm chỉ đạo nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, khơi dậy trong nhân dân tinh thần đoàn kết giúp nhau phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa mới.
Nếp sống văn hóa trong việc cưới, việc tang và lễ hội có nhiều chuyển biến tích cực; các hoạt động động văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao diễn ra sôi nổi… Năm 2020, toàn tỉnh có 92% khu dân cư đạt chuẩn văn hóa; tỷ lệ gia đình văn hóa đạt hơn 90%...
Tiếp tục nâng cao chất lượng văn hóa
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thiết chế văn hóa tại một số xã NTM hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu đề ra trong giai đoạn mới. Một số NVH xây dựng đã lâu đã xuống cấp, diện tích nhỏ, thiếu trang thiết bị; việc quản lý, khai thác, sử dụng và tổ chức các hoạt động ở một số Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã, NVH thôn còn nhiều bất cập, tần suất sử dụng ít, chưa phát huy hết công năng sử dụng.
Trong khi đó, chất lượng bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa tại một số địa phương còn hình thức, chưa phản ánh đúng thực chất, chưa tạo không khí sôi nổi, thu hút nhân dân…
Để tiếp tục củng cố, nâng cao chất lượng các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, bên cạnh việc nâng cấp hệ thống cơ sở vật chất văn hóa đảm bảo đạt chuẩn theo quy định mới, tỉnh sẽ tiếp tục chỉ đạo các địa phương tăng cường hướng dẫn công tác quản lý, khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa; chú trọng tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa ở cơ sở.
Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”; đổi mới, nâng cao chất lượng trong việc đánh giá, bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa…