“Chạy đua” xây dựng trái phép
Xã Cam Cọn nằm ở phía bờ tả con sông Hồng, địa thế khá bằng phẳng, bởi những cánh đồng phù sa xen lẫn vườn đồi thấp ven sông, thuận lợi cho quy hoạch xây dựng CHK, phục vụ nhu cầu dân sinh và mục đích quốc phòng. Ngày 26-2-2016, Bộ Giao thông vận tải và UBND tỉnh Lào Cai tổ chức công bố quy hoạch xây dựng CHK cấp 4C tại đây, với tổng diện tích 261 ha, có đường cất hạ cánh và các công trình phụ trợ khác, phục vụ tàu bay lớn như Airbus A320, A321 và tương đương. Ngay sau công bố quy hoạch, tại xã Cam Cọn đã bùng lên tình trạng người dân ngày đêm làm nhà, xây chuồng trại, đổ bê-tông đường đi, đào ao, trồng cây cối… để nhằm lấy suất đất tái định cư và đòi tiền đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) khi cơ quan chức năng thực hiện dự án. Hầu hết các ngôi nhà được dựng vội vàng, lắp ghép cẩu thả, nền vữa xi-măng dở dang; nhà bếp, chuồng trại chăn nuôi sơ sài, tạm bợ.
Theo thống kê của chính quyền xã Cam Cọn, chỉ trong một thời gian ngắn, đã có hàng trăm công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, trong vùng dự án Cảng hàng không Lào Cai.
Việc đua nhau xây dựng trái phép diễn ra ở bốn thôn của xã, đó là: Cam 1, Cam 2, Cam 4 và Cọn 1; địa bàn phức tạp nhất là thôn Cam 4. Tại đây, lợi dụng hiểu biết về pháp luật của người dân còn hạn chế, một số người dân ở nơi khác kéo đến mua đất dựng nhà hoặc lôi kéo người dân bản địa góp đất, còn họ góp tiền mua vật liệu và chi trả tiền công xây dựng công trình, nhằm trục lợi khi Nhà nước GPMB, xây dựng CHK. Phương thức, thủ đoạn xây dựng trái phép là tập kết vật liệu hoặc làm sẵn khung nhà gỗ hoặc sắt thép, lợi dụng sáng sớm, giữa trưa hoặc đêm tối, tiến hành xây cất nhanh gọn, đặt chính quyền địa phương trước sự đã rồi. Riêng trong đêm 8-3, có tới 50 ngôi nhà, công trình phụ trợ mọc lên. Tính tổng cộng đã có 105 hộ xây dựng, cơi nới công trình, tổng số công trình vi phạm là 203 công trình (111 nhà, bếp; 61 công trình phụ, chuồng trại; 31 công trình khác).
Qua tìm hiểu thực tế tại địa phương trong số những đối tượng tổ chức xây dựng công trình trái phép, bên cạnh một số ít hộ đã được cấp sổ đỏ, do con cái lấy vợ hoặc chồng, nhưng chưa tách hộ, chưa làm thủ tục đất đai nhưng vì nhu cầu sinh hoạt cho nên đã tự ý làm nhà trái phép; đã có một số hộ gia đình có đông con nên “chạy đua” làm nhà để được suất tái định cư sau này. Một số khác bị tác động bởi tâm lý đám đông nên cũng “a dua” làm nhà trái phép để hưởng lợi. Chưa kể có một số hộ vốn “có kinh nghiệm” trong việc đền bù GPMB đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai trước đó cho nên có sự chuẩn bị, cố tình xây dựng công trình sau khi công bố quy hoạch CHK để lấy tiền đền bù; hoặc từ địa phương khác kéo đến mua đất, liên kết với người dân bản địa xây dựng công trình trái phép hòng trục lợi tiền đền bù.
Kiên quyết tháo dỡ và xử lý nghiêm
Không phải đến bây giờ, mà từ giữa năm 2015, tại xã Cam Cọn, huyện Bảo Yên đã có tình trạng nhiều hộ dân địa phương xé rào xây dựng công trình trái phép nhưng không bị chính quyền địa phương xử lý, ngăn chặn kịp thời. Vì thế, đến khi cơ quan chức năng công bố quy hoạch CHK tại đây thì việc xây dựng trái phép lại có điều kiện bùng lên, đến mức không thể kiểm soát. Đối tượng vi phạm có cả cán bộ, đảng viên, giáo viên… ở xã Cam Cọn. Trước tình hình đó, UBND huyện Bảo Yên đã liên tục chỉ đạo, đồng thời lập tổ công tác điều xuống xã để giúp địa phương xử lý, ngăn ngừa vi phạm, lập lại trật tự xây dựng. Ngày 26-3, đồng chí Nguyễn Thanh Dương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai và các ngành chức năng của tỉnh, như: MTTQ, Tài nguyên – Môi trường, Xây dựng, Công an, Thanh tra… đã xuống hiện trường, tổ chức chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong quản lý xây dựng tại xã Cam Cọn và huyện Bảo Yên. Để xảy ra tình trạng ồ ạt xây dựng trái phép là do buông lỏng công tác quản lý và không thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định về sử dụng đất và xây dựng trên địa bàn. Các hộ cơi nới nhà cửa, làm nhà trên đất nông nghiệp, sử dụng đất sai mục đích nhưng không bị xử lý. Việc chỉ đạo quản lý đất đai, xây dựng trước, sau khi công bố quy hoạch chưa được thường xuyên. Bên cạnh đó, việc nắm bắt thông tin, nhất là thông tin từ trưởng thôn, bản, từ hệ thống chính trị ở cơ sở còn yếu kém; khi xảy ra vi phạm, biện pháp xử lý chậm và không cương quyết. Địa phương làm công tác tuyên truyền, dân vận chưa tốt, chưa bám sát dân, nắm tâm tư nguyện vọng của nhân dân để giải quyết cho thấu tình, đạt lý.
Nhận rõ những yếu kém nêu trên, UBND huyện Bảo Yên và chính quyền xã Cam Cọn đã tăng cường lực lượng, đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, phân loại đối tượng và kiên quyết xử lý vi phạm theo ba hướng: Đối với các hộ xây dựng trên đất thổ cư (có sổ đỏ) thì dừng thi công và giữ nguyên trạng; đối với hộ xây dựng công trình trên đất nông nghiệp thì buộc tháo dỡ, trả lại nguyên trạng; đối với số ít hộ vi phạm nhưng không có nhà ở, có nhu cầu thực tế thì cho tồn tại nhưng buộc cam kết không yêu cầu bồi thường khi GPMB. Tính đến ngày 10-4, các lực lượng chức năng đã tháo dỡ 153 công trình trên đất nông nghiệp, trong đó có 59 công trình do người dân tự giác tháo dỡ; giữ nguyên trạng 50 công trình cơi nới trên đất thổ cư và cho tồn tại bảy nhà ở của những hộ có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở. Nhờ vậy, bước đầu về cơ bản, huyện Bảo Yên đã kiểm soát được tình hình, lập lại trật tự xây dựng ở xã Cam Cọn. Vấn đề đặt ra là, huyện Bảo Yên và xã Cam Cọn cần tiếp tục tăng cường quản lý chặt chẽ trật tự xây dựng theo quy hoạch; thường xuyên kiểm tra, phát hiện và xử lý ngay những trường hợp tái vi phạm và vi phạm; đồng thời thực hiện thống kê, đền bù ngay khi có đủ điều kiện. Bên cạnh đó, huyện Bảo Yên cũng cần kiểm điểm làm rõ, xử lý kỷ luật nghiêm những cán bộ, đảng viên vi phạm quy định về xây dựng ở dự án CHK trong thời gian qua.
Theo Nhân dân điện tử