Ngày 21/12/2021, tại Hà Nội, Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng Việt Nam) phối hợp với Cục Quản lý thoát nước và nước thải (Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo trực tuyến Việt - Nhật về ứng phó biến đổi khí hậu trong lĩnh vực thoát nước. Cục trưởng Mai Thị Liên Hương và Cục trưởng Ryuji UEMATSU đồng chủ trì hội thảo tại 2 điểm cầu Hà Nội và Tokyo. Tham dự hội thảo có lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Xây dựng, đại diện Sở Xây dựng các địa phương, chuyên gia các hội, hiệp hội chuyên ngành thoát nước.
Cục trưởng Mai Thị Liên Hương đồng chủ trì hội thảo tại điểm cầu Hà Nội
Hiện nay hệ thống thoát nước các khu dân cư thuộc các đô thị lớn, các lưu vực sông tại Việt Nam chủ yếu là hệ thống thoát nước chung. Nước thải sinh hoạt cùng với nước mưa được xả trực tiếp ra hệ thống cống, kênh, mương vào các sông chính của lưu vực. Cùng với đó, đa số nước thải từ toilet được sử lý sơ bộ trong các bể tự hoại của mỗi hộ gia đình trước khi xả vào hệ thống thoát nước công cộng.
Theo thống kê của Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), tại Việt Nam, tỷ lệ đấu nối, thu gom nước thải của hệ thống thoát nước hiện bao phủ trung bình 64%. Tỷ lệ đường ống/người còn thấp so với các đô thị trên thế giới (trung bình khoảng dưới 0,5m/người so với thế giới là 2m/người). Tỷ lệ thu gom, xử lý nước thải mới đạt khoảng 15%. Toàn quốc có khoảng 71 nhà máy xử lý nước thải tập trung đã đi vào vận hành với tổng công suất thiết kế khoảng 1,38 triệu m3/ngày.
Phát biểu tại hội thảo, Cục trưởng Mai Thị Liên Hương cho biết, thoát nước, xử lý nước thải và chống ngập, lụt đô thị là lĩnh vực nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ Việt Nam, thông qua việc thiết lập khung pháp lý, các tiêu chuẩn kỹ thuật, ban hành định hướng quốc gia về thoát nước, xử lý nước thải, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó quan trọng hàng đầu là hoàn thiện thể chế, chính sách.
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư hướng dẫn về công trình hạ tầng kỹ thuật thu gom, thoát nước thải đô thị, khu dân cư tập trung; rà soát sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật, quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng về công tác quy hoạch xây dựng nói chung và quy hoạch, công trình hạ tầng kỹ thuật nói riêng, trong đó có tính đến yếu tố biến đổi khí hậu, nước biển dâng và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, phát triển kinh tế xã hội gắn với bảo vệ môi trường; dự kiến xây dựng Luật Thoát nước và xử lý nước thải.
Theo Cục trưởng Mai Thị Liên Hương, bên cạnh việc chú trọng phát huy các nguồn lực trong nước, Việt Nam rất chủ động, tích cực thiết lập và mở rộng hợp tác với các đối tác quốc tế, đặc biệt là các đối tác Nhật Bản, trong đó có MLIT, JICA trong nhằm trao đổi chuyên gia, học hỏi kinh nghiệp, tiếp thu tiến bộ khoa học công nghệ, đồng thời thúc đẩy hợp tác kỹ thuật, triển khai các dự án đầu tư xây dựng các công trình thoát nước, xử lý nước thải và chống ngập tại Việt Nam, góp phần nâng cao hơn nữa năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của Bộ Xây dựng trong lĩnh vực thoát nước, xử lý nước thải.
Hội thảo thu hút sự tham dự của nhiều chuyên gia trong nước và Nhật Bản
Phát biểu tại điểm cầu Tokyo, Cục trưởng Ryuji UEMATSU đánh giá cao Chính phủ Việt Nam và Bộ Xây dựng trong việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu trong lĩnh vực thoát nước, đặc biệt là sự chủ động, quyết tâm của Cục Hạ tầng kỹ thuật trong việc hiện thực hóa Định hướng phát triển thoát nước đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ban hành ngày 6/4/2016, với nhiều giải pháp cụ thể.
Theo Cục trưởng Ryuji UEMATSU, sự vận động không ngừng của xã hội, sự gia tăng dân số cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, đặc biệt các tác động từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng đã tạo ra không ít vấn đề đối với hệ thống thoát nước, xử lý nước thải ở Việt Nam. Những tồn tại, bất cập của hệ thống này đã được cơ quan quản lý Nhà nước, Bộ Xây dựng, Cục Hạ tầng kỹ thuật nhận diện và đang từng bước giải quyết. Với sự hỗ trợ của các đối tác, tổ chức của Nhật Bản, bằng những giải pháp và công nghệ hiện đại được giới thiệu tại hội thảo, Cục trưởng Ryuji UEMATSU tin tưởng ngành thoát nước Việt Nam sẽ đạt được những bước đột phá mới, hướng đến phát triển bền vững, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, nước biển dâng và với các tác nhân khác.
Đến với hội thảo, GS. Toru Watanabe - Đại Học Yamagata cho biết, ở Nhật Bản, khi đường thoát nước thải ngày càng phổ biến, thiệt hại do ngập nước đã giảm và môi trường nước xung quanh đã được duy trì tốt hơn. Tuy nhiên, tại các địa phương có dân số ngày càng giảm, năng lượng và chi phí duy trì đường thoát nước thải lại trở thành bài toán nan giải. Từ thực tế đó, Nhật Bản đã nghiên cứu, triển khai chương trình đường thoát nước thải BISTRO. Chương trình này đã mang lại vai trò mới cho đường thoát nước thải, như là một cơ sở hạ tầng hỗ trợ phát triển nông nghiệp ở các địa phương. GS. Toru Watanabe nêu lên những đặc điểm nổi bật của hệ thống tiên tiến tái sử dụng nước thải phục vụ nông nghiệp - mô hình BISTRO tại thành phố Tsuruoka (Nhật Bản), đồng thời khuyến nghị Việt Nam áp dụng BISTRO ngay từ giai đoạn hoàn thiện hệ thống thoát nước thải. Điều này sẽ góp phần quan trọng giúp ngành sản xuất lương thực phát triển ổn định, bền vững, hình thành xã hội kiểu tuần hoàn và xã hội khử carbon.
Trung tâm thanh lọc của mô hình BISTRO (Tsuruoka) nhìn từ trên cao
Tại hội thảo, các chuyên gia 2 nước đã trình bày nhiều tham luận khoa học, nhiều giải pháp, công nghệ hiện đại xoay quanh chủ đề ứng phó với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực thoát nước như: hệ thống lọc nước tốc độ cao xử lý chất lượng nước sau giếng tràn nước mưa của hệ thống thoát nước chung; điều khiển lượng gió sục khí điều khiển ổn định lượng oxy (DO) bằng sử dụng cảm biến ammonia; xử lý nước thải để bảo vệ du lịch bền vững ở các trung tâm du lịch; dự báo tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng đối với Việt Nam; các giải pháp chống ngập tại thành phố Yokohama của Nhật Bản và giải pháp thoát nước chống ngập cho thành phố Vinh của Việt Nam; hệ thống dự báo ngập úng thời gian thực sử dụng dữ liệu vệ tinh SAR; ứng dụng công nghệ khoan kích ngầm trong lĩnh vực thoát nước tại Việt Nam; hệ thống bơm chống ngập của Kubota; công nghệ bê tông chống ăn mòn có thể áp dụng trong các công trình lưu trữ nước mưa; công nghệ bơm cửa cống FLOOD BUSTER.
Kết luận hội thảo, thay mặt Ban tổ chức, Cục trưởng Mai Thị Liên Hương cảm ơn các chuyên gia, đại biểu đã thu xếp thời gian tham dự hội thảo và cho biết các ý kiến đóng góp, giải pháp đề xuất trong các bài tham luận, thảo luận là nguồn tư liệu quý báu để Bộ Xây dựng tham khảo, vận dụng trong quá trình xây dựng xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật liên quan đến lĩnh vực thoát nước, qua đó giúp ngành thoát nước Việt Nam phát triển bền vững, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, nước biển dâng.
Cục trưởng Mai Thị Liên Hương chụp ảnh lưu niệm cùng các chuyên gia JICA và đại biểu tham dự hội thảo tại điểm cầu Hà Nội