Nghiệm thu dự án sự nghiệp kinh tế điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng không gian kiến trúc nhà chung cư tại một số khu đô thị mới ở hà nội và đề xuất các giải pháp tổ chức không gian kiến trúc nhà chung cư phù hợp trong tương lai

Thứ sáu, 26/05/2006 00:00

Ngày 23/5/2006 Hội đồng khoa học công nghệ chuyên ngành Bộ Xây dựng đã nghiệm thu dự án sự nghiệp kinh tế Điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng không gian kiến trúc nhà chung cư tại một số khu đô thị mới ở Hà Nội và đề xuất các giải pháp tổ chức không gian kiến trúc nhà chung cư phù hợp trong tương lai. Dự án do Viện Nghiên cứu kiến trúc Bộ Xây dựng thực hiện trong thời gian từ tháng 01 đến tháng 12/2005. Chủ nhiệm đề tài: TS. KTS. Bùi Ngọc Tuân.

Dự án được xây dựng trên lý luận và cơ sở khoa học mang tính thực tiễn cao của vấn đề kiến trúc nhà chung cư, phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh thực tế tại Hà Nội và một số đô thị lớn của Việt Nam, mở rộng cách nhìn về nhà ở chung cư từ tư duy thiết kế thực tế đến quản lý kiến trúc, đô thị - một trong những vấn đề bức xúc mà xã hội ta đặt ra cho ngành xây dựng.
Nhà chung cư - bộ phận không thể thiếu trong các khu ở tại những đô thị lớn. Sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất và thứ hai loại hình này đã phát triển nhanh chóng về số lượng và ngày càng được hoàn thiện hơn về chất lượng cùng các yêu cầu sử dụng, thẩm mỹ. Nhà chung cư có thời gian dài đã trở thành giải pháp hữu hiệu đáp ứng nhu cầu ở ngày càng cao tại các đô thị và hơn thế, nó đã cuốn hút nhiều nghiên cứu gắn với các tên tuổi: Mix Van de Rôê, Lơ Coocbuydiê,…
Nhiều nghiên cứu về nhà ở chung cư trên thế giới đã tập trung vào nâng cao chất lượng tiện nghi và thẩm mỹ theo hướng chú trọng đến đặc thù khu vực, điều kiện tự nhiên và thẩm mỹ, tâm, sinh lý… Các không gian kiến trúc nhà chung cư cũng là đối tượng thu hút được nhiều nghiên cứu, rõ ràng loại hình này có những ngôn ngữ riêng, gắn kết chặt chẽ với công năng và cũng quy nạp vào một số dạng nhất định. Các công việc nghiên cứu về loại hình này ở nước ngoài đều xuất phát từ nhu cầu thực tế và một phần không thể thiếu là điều tra, đánh giá thực trạng. Tuy có một số nguyên tắc nhất định và không ít điểm tương đồng, nhưng tuỳ từng quốc gia, khu vực không gian kiến trúc các chung cư đều có những nét đặc thù riêng cần phải nghiên cứu và thường xuyên nghiên cứu, điều chỉnh cho phù hợp với thực tế.
Bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, các đô thị ở nước ta phát triển mạnh, nhu cầu ở ngày càng lớn và phức tạp, chung cư là một trong những phương cách quan trọng để giải bài toán khó trên. Trong thực tế cũng như trong nghiên cứu khoa học, loại hình chung cư đã là mối quan tâm, chủ đề của nhiều nghiên cứu thời kỳ nào cũng có.
Thời gian gần đây ở Hà Nội, sau những thiếu thốn trầm trọng về nhà ở, hàng loạt các khu đô thị mới đã được xây dựng, mang trên mình một lượng lớn nhà chung cư. Tầm vóc, kiến trúc của nó đã mang lại những diện mạo nhất định cho đô thị Hà Nội, tuy nhiên với sự phát triển nhanh chóng về số lượng, nhiều nhà chung cư đã bộc lộ không ít những hạn chế, đặc biệt là không gian kiến trúc.
Đã có một số đề tài, dự án nghiên cứu về nhà chung cư tại Hà Nội, nhưng chưa có những điều tra, đánh giá, tổng kết bài bản về chặng đường đầu tiên của kiến trúc nhà chung cư tại Hà Nội sau đổi mới, đặc biệt trong những năm gần đây.
Trong bối cảnh nêu trên việc thực hiện Dự án này là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn.
Theo Quy chế khu đô thị mới do Bộ Xây dựng vừa điều chỉnh dự thảo, Khu đô thị mới trong Quy chế này là dự án xây dựng quy hoạch - kiến trúc được thành lập với quy mô chiếm đất từ 50 ha trở lên thì mới được gọi là khu đô thị mới.
Đô thị mới lại có nhiều loại: Đô thị mới công nghiệp, đô thị mới thương mại, dịch vụ cao cấp, đô thị mới sinh viên - làng sinh viên, đô thị mới - khu ở tái định cư….
Trong giới hạn nghiên cứu, Dự án tập trung vào đối tượng là không gian kiến trúc các nhà chung cư trong một số khu đô thị mới, mang tính điển hình của Hà Nội.
Dự án cũng nêu ra khái niệm Nhà chung cư và Không gian kiến trúc nhà chung cư như sau:
a. Nhà chung cư: Chung cư là toà nhà lớn, cao tầng gồm nhiều căn hộ riêng nhỏ độc lập, khép kín, có chung cầu thang, hành lang, sảnh, móng, mái, tường, hệ thống hạ tầng kỹ thuật… và có chung chất lượng dịch vụ bên trong và bên ngoài toà nhà.
Nhà chung cư cao tầng được chia ra 4 loại sau: Loại I: từ 9 đến 16 tầng; loại II: từ 16 đến 25 tầng; loại III: từ 26 đến 40 tầng; loại IV: từ 40 tầng trở lên;
b. Không gian kiến trúc nhà chung cư: Không gian kiến trúc nhà chung cư chia ra 2 loại: không gian bên trong và không gian bên ngoài.
- Không gian bên trong nhà chung cư là không gian nằm lọt giữa phần mái, tường bao quanh và phần móng của công trình, gồm không gian căn hộ độc lập gọi là không gian sử dụng riêng tư và không gian sử dụng chung hành lang, cầu thang, sảnh, hầm để xe và các không gian khác không thuộc không gian riêng tư.
- Không gian bên ngoài nhà chung cư bao gồm tất cả các không gian còn lại không thuộc không gian bên trong như đã kể trên, ví dụ như không gian vườn, cây xanh, công viên, đường giao thông nội khu và các không gian dịch vụ công cộng của khu đô thị mới.
Trong thời gian gần đây trên địa bàn thành phố Hà Nội đã có 115 dự án phát triển nhà ở được triển khai xây dựng. Theo ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu đô thị mới Hà Nội, tổng diện tích đất của các khu đô thị mới này là 11,5 triệu m2, theo quy hoạch, diện tích đất đề xây dựng nhà ở là 3,8 triệu m2, bao gồm 2,1 triệu m2 đất để xây dựng nhà cao tầng và 1,7 triệu m2 để xây dựng nhà thấp tầng. Ngoài ra có 1,2 triệu m2 đất xây dựng hạ tầng xã hội và 5,3 triệu m2 xây dựng hạ tầng kỹ thuật.
Như vậy, riêng diện tích đất xây dựng chiếm 33,04% tổng diện tích đất xây dựng các khu đô thị mới, trong đó riêng nhà chung cư cao tầng chiếm 55,26%, quá một nửa quỹ đất xây dựng nhà ở.
Những số liệu trên cho thấy trên khắp thành phố Hà Nội tại các khu đô thị mật độ nhà chung cư cao tầng tương đối cao và dày đặc. Vấn đề đặt ra là chất lượng xây dựng, chất lượng dịch vụ, phục vụ, chất lượng nhà ở căn hộ, môi trường sống, không gian kiến trúc cảnh quan trong và ngoài nhà chung cư trong các đô thị đã và đang xây dựng sẽ như thế nào ? Đã xây dựng đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế chưa ? Xây dựng nhà chung cư cao tầng có theo định hướng không hay đang xây dựng ồ ạt, tự phát theo nhu cầu bức xúc về nhà ở cho người dân đô thị ?
Dự án thực hiện các nghiên cứu nhằm thoả mãn câu hỏi trên và sản phẩm của dự án sẽ là tư liệu để khảo cứu cho các nhà quản lý, thiết kế, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn cho nhà chung cư cao tầng. Dự án đưa ra cách nhìn nhận thực chất về nhà chung cư trong các khu đô thị mới trong giai đoạn từ năm 1995 đến cuối năm 2004. Và đề xuất giải pháp tổ chức không gian kiến trúc nhà chung cư phù hợp.
Hiện nay, UBND thành phố Hà Nội đã có công văn số 873/UB-XDĐT tháng 3/2005 gửi các cơ quan hữu quan yêu cầu kiểm tra chất lượng công trình xây dựng nhà ở cao tầng trên địa bàn thành phố. Một trong các lý do nêu ra là trên địa bàn thành phố có những công trình, dự án có chất lượng chưa đạt yêu cầu, bị xuống cấp, hư hỏng ngay khi vừa hết hạn bảo hành công trình hoặc phải sửa chữa ngay sau khi bàn giao cho các hộ dân vào sử dụng.
Vấn đề chất lượng chung cư đã được nhóm nghiên cứu đi sâu vào phân tích không gian kiến trúc bên trong nội thất của từng loại, từng mẫu nhà chung cư và không gian bên ngoài công trình ngoại thất cảnh quan của khu đô thị. Đối tượng nghiên cứu trong dự án là không gian nhà chung cư. Nghiên cứu chỉ ra tính thích dụng của từng không gian trong căn hộ khép kín của mỗi kiểu nhà chung cư và mức độ phù hợp của các không gian bên ngoài, không gian sinh hoạt của cộng đồng dân cư sống trong các khu đô thị mới điển hình của Hà Nội.
Các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng nhà chung cư, các vấn đề xã hội liên quan đến xây dựng, quản lý và chính sách sử dụng nhà chung cư được dự án phân tích cụ thể, khoa học. Từ đó đề xuất định hướng mật độ xây dựng, chiều cao công trình, khoảng cách an toàn, vật liệu bề mặt, kiến trúc cảnh quan các nhà chung cư trong đô thị mới… đưa ra giải pháp phù hợp với xu thế phát triển kiến trúc của thành phố.
Dự án bao gồm những nội dung nghiên cứu sau:
- Điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng không gian kiến trúc nhà chung cư trong các khu đô thị mớí điển hình ở Hà Nội giai đoạn 1995 - 2004;
- Các yếu tố tác động tới không gian kiến trúc nhà chung cư;
- Đề xuất các giải pháp tổ chức không gian kiến trúc nhà chung cư phù hợp trong tương lai;
Để thực hiện Dự án nhóm nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính sau: Phương pháp điều tra, phương pháp phân tích tổng hợp và phân tích hệ thống, phương pháp thống kê, phương pháp dự báo và phương pháp chuyên gia.
Ngoài biện pháp thực hiện là điều tra, thu thập, tổng hợp tài liệu về không gian kiến trúc nhà chung cư tại một số khu đô thị mới điển hình ở Hà Nội từ năm 1995 đến 2004 khảo sát thực tế đúc rút những mặt thành công, hạn chế trong kiến trúc loại hình này và tìm hiểu kinh nghiệm nước ngoài về kiến trúc nhà chung cư tại các nước có hoàn cảnh và điều kiện tương tự như Việt Nam, nhóm nghiên cứu đã áp dụng biện pháp phối hợp các chuyên gia nghiên cứu phân tích trên những cơ sở khoa học và những yếu tố thực tiễn tác động đến kiến trúc nhà chung cư trong các khu đô thị mới và phối hợp chuyên gia, tổ chức hội thảo khoa học để tổng kết, đánh giá và đề xuất các giải pháp tổ chức không gian kiến trúc nhà chung cư phù hợp trong tương lai tại Hà Nội.
Với những kết quả nghiên cứu đã đạt được, Dự án đã được Hội đồng khoa học công nghệ chuyên ngành Bộ Xây dựng đánh giá đạt loại Khá.

H. Phước
Nguồn tin: Viện Quy hoạch Đô thị - nông thôn, Bộ Xây dựng