Theo đó, Bộ Xây dựng nhận được Phiếu chất vấn của Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Huân do Ủy ban dân nguyện và Giám sát chuyển đến theo Công văn số 1633/UBDNGS15 ngày 22/10/2025, nội dung các kiến nghị như sau:
1. Hiện nay, hệ thống hạ tầng giao thông liên vùng ở khu vực miền núi còn yếu, thiếu tính kết nối. Cơn bão số 10 và số 11 vừa qua khiến nhiều tuyến đường bị sạt lở nghiêm trọng, gây khó khăn cho việc cứu trợ tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Đề nghị Bộ trưởng cho biết sẽ có giải pháp gì trọng tâm để khắc phục tình trạng này trong thời gian tới?
Sau khi nghiên cứu, Bộ Xây dựng xin trả lời như sau:
Trong thời gian qua, Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương trong việc rà soát, đánh giá hiện trạng hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là tại các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, đây là các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, sạt lở đất và mưa lũ. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo đảm kết nối liên vùng, Bộ Xây dựng xác định một số giải pháp trọng tâm như sau:
Một là, tăng cường công tác quy hoạch nhằm phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng. Sau khi thực hiện sáp nhập địa giới hành chính cấp tỉnh, triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các địa phương cần khẩn trương rà soát, cập nhật, điều chỉnh quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị và nông thôn để bảo đảm kết nối hiệu quả giữa các tỉnh, các khu vực miền núi với trung tâm kinh tế, đô thị và đầu mối giao thông lớn. Trong quá trình điều chỉnh quy hoạch, cần xác định rõ các hành lang giao thông ưu tiên (quốc lộ, đường tỉnh, đường huyện, đường cứu hộ - cứu nạn) và bố trí nguồn lực (quỹ đất, vốn đầu tư) cho công trình hạ tầng phục vụ ứng cứu, vận chuyển hàng cứu trợ khi xảy ra sạt lở, chia cắt giao thông.
Hai là, ưu tiên nguồn lực để đầu tư, nâng cấp công trình giao thông dễ bị sạt lở. Vừa qua, thực hiện Luật Đường bộ, cơ bản các tuyến quốc lộ đã được phân cấp về địa phương quản lý, đầu tư, bảo trì. Trên cơ sở hiện trạng các đoạn tuyến, các địa phương cần rà soát, ưu tiên bố trí vốn đầu tư công trung hạn hoặc nguồn vốn hợp pháp để sớm nâng cấp, nâng cao tiêu chuẩn khai thác của các tuyến đư ờng bộ, chống chịu với diễn biến thời tiết bất thường. Đồng thời, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với các địa phương miền núi để thúc đẩy đầu tư các công trình đường bộ cao tốc hoặc trục giao thông song hành với tuyến đường hiện hữu để nâng tính cơ động khi tuyến độc đạo bị sạt lở.
Ba là, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ và tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp địa hình miền núi. Bộ Xây dựng chỉ đạo nghiên cứu, ban hành và cập nhật các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế đối với công trình hạ tầng giao thông miền núi, trong đó chú trọng khả năng chống sạt lở, thoát nước và bảo vệ môi trường sinh thái. Các giải pháp công trình như tường chắn, kè chống sạt, ổn định mái dốc... sẽ được áp dụng phù hợp từng khu vực địa chất, địa hình cụ thể.
Với việc tập trung hoàn thiện hệ thống quy hoạch, ưu tiên bố trí nguồn lực cho các công trình giao thông có nguy cơ cao chịu ảnh hưởng của thời tiết cực đoan (đặc biệt xây dựng hệ thống đường bộ cao tốc), đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ trong phòng, chống và xử lý sạt lở một cách hiệu quả, Bộ Xây dựng tin tưởng rằng chất lượng hạ tầng giao thông tại khu vực miền núi sẽ từng bước được nâng cao, bảo đảm an toàn, thông suốt, thích ứng với biến đổi khí hậu, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống Nhân dân và củng cố liên kết vùng.
2. Việc huy động nguồn lực xã hội hóa cho đầu tư hạ tầng ở khu vực miền núi còn rất hạn chế. Đề nghị Bộ trưởng cho biết, trong thời gian tới, Bộ sẽ có cơ chế, chính sách mới nào để khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng giao thông tại khu vực này?
Việc huy động vốn xã hội cho phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt tại các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, còn gặp nhiều khó khăn do điều kiện địa hình phức tạp, suất đầu tư cao, thời gian thu hồi vốn dài và hiệu quả tài chính thấp. Nhận thức rõ những thách thức đó, thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành ban hành các cơ chế, chính sách mới nhằm thu hút mạnh mẽ hơn nguồn lực ngoài ngân sách vào đầu tư hạ tầng giao thông. Cụ thể:
Một là, hoàn thiện hành lang pháp lý cho đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Thời gian qua, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo hệ thống pháp luật về đầu tư theo phương thức PPP (Luật, Nghị định có liên quan vừa được ban hành) trong đó mở rộng phạm vi, đối tượng được phép áp dụng đầu tư theo phương thức PPP so với trước đây; quy định rõ ràng về trình tự, thủ tục, thẩm quyền; tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương. Những quy định này tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch và thuận lợi hơn cho việc triển khai các dự án đầu tư theo phương thức PPP trong thời gian tới.
Hai là, một số chính sách ưu đãi được phép áp dụng triển khai theo phương thức PPP tại khu vực miền núi có điều kiện kinh tế khó khăn. Trong đó có thể kể đến, tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP có thể đến 70% tổng mức đầu tư (các dự án khu vực thông thường, vốn nhà nước tham gia dự án không vượt quá 50% tổng mức đầu tư), cơ chế hỗ trợ quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án hạ tầng giao thông miền núi, góp phần chia sẻ rủi ro, giảm gánh nặng vốn đối ứng và đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án thiết yếu phục vụ phát triển vùng khó khăn.
Ba là, xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn trong đó ưu tiên bố trí công trình đường bộ cao tốc khu vực miền núi, tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư. Hiện nay, Bộ Xây dựng và các địa phương đang xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030, trong đó dự kiến bố trí một phần vốn đầu tư công làm “vốn mồi” thu hút nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước để đầu tư các dự án đường bộ cao tốc khu vực miền núi như Điện Biên - Sơn La - Hòa Bình, Đồng Đăng - Trà Lĩnh (giai đoạn 2), Hà Nội - Thái Nguyên - Chợ Mới… góp phần sớm hoàn thiện hệ thống cao tốc khu vực miền núi, tăng cường kết nối liên vùng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Bộ Xây dựng tin tưởng rằng, với việc hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ, ban hành các cơ chế ưu đãi đặc thù và chủ động bố trí nguồn lực đầu tư công làm “vốn mồi” thu hút khu vực tư nhân, công tác huy động vốn xã hội hóa cho phát triển hạ tầng giao thông tại khu vực miền núi sẽ có bước chuyển biến rõ rệt. Qua đó, góp phần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, tăng cường kết nối vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống của người dân vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa.
Trên đây là trả lời của Bộ Xây dựng đối với chất vấn của Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Huân, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, góp ý đối với lĩnh vực quản lý của Bộ Xây dựng.