7/21/2006 3:37:00 PM
Hà Nội và Việt Nam đang trong quá trình phát triển cực kỳ nhanh chóng. Những khu vực mới xuất hiện, kéo theo nhiều phong cách sống mới. Có thể là phong cách Mỹ như ở Ciputra, cao cấp như ở Trung Hoà, kết hợp như ở Linh Đàm, và phong cách sống truyền thống của đô thị Việt Nam như bị chững lại.
Sự đa dạng của các khu vực dân cư mới cho thấy đô thị Việt Nam ngày nay đang khao khát một hình ảnh mới đến mức nào. Tương lai sẽ cho chúng ta biết liệu các khu vực mới này có quyến rũ và hợp lý như những khu vực cũ hay không... Với khách du lịch phương Tây, không còn nghi ngờ gì nữa, khía cạnh ấn tượng nhất của Hà Nội chính là sức sống, vẻ sinh động của khu phố cổ. Trong vài chục con phố nhỏ đan xen chằng chịt vào nhau, có muôn vàn vẻ đẹp bất ngờ hiện hữu ngay trên vỉa hè: xe máy - xe đạp, những thân cây hoành tráng, những bó dây điện quấn vào nhau chằng chịt, đèn đỏ - đèn xanh, những cửa hàng ngồn ngộn hàng hoá, đôi khi bày tràn cả xuống lòng đường.
Nhưng điều làm cho một du khách ngoại quốc ngạc nhiên nhất vẫn là những hoạt động không ngừng nghỉ của chính những con phố, nơi người dân vẫn sống và làm việc hàng ngày. Tôi đã cố thử lập danh sách tất cả những "công việc hè phố" đã từng thấy qua như: xe ôm, taxi, xích lô, quán ăn, cắt tóc, thợ khoá, cho thuê xe máy, đánh giầy, mài dao kéo, bán xổ số dạo, bán báo, bán hoa, bán bánh mì, rau quả, trái cây, quần áo... Nhưng chắc chắn danh sách trên vẫn còn thiếu nhiều. Tuy nhiên, những hoạt động này cũng không phải là nét đặc trưng nhất của khu phố cổ, và hầu như tất cả những con đường Hà Nội đều như vậy.
Để hiểu lí do vì sao người nước ngoài bị quyến rũ bởi các hoạt động hè phố ở Việt Nam, cần phải thấy rằng ở châu Âu, hè phố thường bình yên và hầu như trống rỗng. Dĩ nhiên cũng có vài cửa hàng được buôn bán trên vỉa hè hay những con phố bán dạo, nhưng các con phố chính chỉ là nơi để người ta di chuyển từ chỗ nọ sang chỗ kia hơn là nơi tụ tập hay diễn ra các hoạt động thương mại "rầm rộ" như ở Việt Nam.
Nguồn gốc của sức sống trên những con phố Việt Nam có thể tìm thấy ở không gian văn hoá của người Việt. Tầng một của những căn nhà ống truyền thống thường được thiết kế làm phòng khách hoặc cửa hàng, mở cửa ngay ra mặt phố. Căn phòng này đôi khi "chòi" cả ra vỉa hè và phần cơi nới đó người ta không biết nó thuộc về vỉa hè hay nhà nữa. Rất nhiều cây cối trên các con phố Hà Nội được sử dụng làm nơi phơi phóng, thậm chí là nơi thờ phụng. Vỉa hè trước mặt nhà được người ta xác định như bậc cấp của căn hộ nhà mình. Các thành phố ở châu Âu thì khác, luôn luôn có một sự phân định rạch ròi giữa nhà ở và vỉa hè. Trên thực tế, tầng trệt chính là bước chuyển tiếp giữa không gian riêng và không gian công cộng.
Tuy nhiên, có vẻ như bầu không khí phố phường của Hà Nội đang trong giai đoạn thay đổi toàn diện. Đầu tiên, do sự gia tăng chóng mặt số lượng ô tô, xe máy, khoảng không gian chuyển tiếp truyền thống giữa nhà và phố cửa hàng hoặc phòng khách tầng một dần dần biến thành nơi để xe. Chính điều này đã tạo nên sự gián đoạn giữa nội thất và không gian bên ngoài - điều trước kia không hề tồn tại.
Sự thay đổi này diễn ra đặc biệt rõ ràng ở các quận mới - thường nằm ở khu vực ngoại vi của Hà Nội. Cộng thêm với việc dân số đô thị tăng nhanh, những phong cách sống mới đã xuất hiện cùng các quận mới. Tại đó, các con phố không còn đảm nhiệm những chức năng của con phố Việt truyền thống nữa. Điều này thể hiện rõ ràng nhất tại ba khu vực dưới đây.
Đầu tiên là khu căn hộ cao cấp ở Trung Hoà
Phố xá ở đây rất rộng, được "bo viền" bằng những bãi đỗ xe ô tô. Chỉ có vài cửa hàng dưới chân những toà cao ốc được mở thẳng ra mặt phố. Những con phố có vẻ "rỗi việc" hơn so với phố trong trung tâm thành phố. Khu vực này bình lặng và đúng là được thiết kế để ô tô có thể lưu thông tốt. Các cửa hàng bán lẻ đã bị thay thế bởi siêu thị. ở châu Âu, những khu vực như vậy được xây dựng từ thế kỷ 17, khi người ta bắt đầu nhận ra xe hơi chính là tương lai của các thành phố. Ngày nay, những khu vực đó đang được cải tạo và thu hẹp không gian công cộng lại, đồng thời bổ sung thêm các cửa hàng nhỏ... Tuy nhiên, nếu những khu phố như vậy là thất bại ở châu Âu thì cũng không có nghĩa chúng sẽ thất bại ở Việt Nam. Thời gian sẽ cho ta biết chúng được phát triển thế nào trong tương lai.
Khu vực thứ hai - nơi hoàn toàn bị gián đoạn với con phố Việt truyền thống
Là khu đô thị Nam Thăng Long - Ciputra. Không như kiểu truyền thống, nơi người có thu nhập cao và thấp sống bên cạnh nhau, Ciputra là khu đô thị riêng biệt được thiết kế theo kiểu Mỹ và chỉ có một bộ phận nhỏ dân cư mới "đủ sức" vào sinh sống ở đây. Lần đầu đặt chân tới Ciputra, tôi có cảm giác mình đi lạc vào một vùng đất khác biệt. Những đài phun nước, cột đèn, mái vòm ở chỗ ra vào đều mô phỏng theo văn hoá phương Tây. Trên các con phố sang trọng và tĩnh lặng không có một cửa hàng nào. Cây cối và hoa nổi bật lên một cách hết sức "cẩn thận". Có thể coi Ciputra là ốc đảo yên bình giữa một thành phố lúc nào cũng "sôi sùng sục". Khu đô thị này có vẻ được thiết kế theo kiểu không gian công cộng phương Tây và rất nhiều người Việt Nam giàu có đã chọn nó làm nơi sinh sống. Điều này cho thấy một bộ phận dân chúng đã và đang hướng đến kiểu tiện nghi và phong cách sống phương Tây.
Cuối cùng là khu đô thị mới Linh Đàm
Theo một vài khía cạnh, tôi tin rằng khu đô thị này đã cho thấy được sự cân bằng hợp lý giữa không gian bên trong và bên ngoài các căn hộ chung cư. ở một vài khía cạnh khác, tôi thấy thú vị với sự thật rằng khu đô thị này là sự pha trộn giữa hoạt động của những con phố thương mại truyền thống, của đồng lúa với thể thao và các thiết bị thư giãn hiện đại. Điều này sẽ thúc đẩy sự thay đổi mang tính xã hội và thổi hơi thở cuộc sống vào các khu vực lân cận. Tôi thích khu vực này vì nó mang cả bầu không khí Việt Nam đặc trưng lẫn sự bình yên đặc biệt của những con phố sang trọng. Đây là nơi người ta có thể thoải mái dạo bước trên những con phố vui, và nhà cửa thì có nhiều kiểu dáng, theo phong cách Việt Nam hiện đại.
Một lần nữa, chỉ có thời gian mới cho ta biết được kiểu tổ chức không gian này có tồn tại được lâu dài hay không. Hà Nội và Việt Nam đang trong quá trình phát triển cực kỳ nhanh chóng. Những khu vực mới xuất hiện, kéo theo nhiều phong cách sống mới. Có thể là phong cách Mỹ như ở Ciputra, cao cấp như ở Trung Hoà, kết hợp nhưở Linh Đàm, và phong cách sống truyền thống của đô thị Việt Nam như bị chững lại. Sự đa dạng của các khu vực dân cư mới cho thấy đô thị Việt Nam ngày nay đang khao khát một hình ảnh mới đến mức nào. Tương lai sẽ cho chúng ta biết liệu các khu vực mới này có quyến rũ và hợp lý như những khu vực cũ hay không.
Có thể đến một ngày nào đó, du khách sẽ không chỉ đến thăm khu phố cổ mà cả những khu vực mới với chất lượng không gian và kiến trúc cao. Đây chính là vấn đề cơ bản liên quan đến nét đặc trưng của một đất nước
Nguồn tin : www.ktdt.com.vn