Những biện pháp hạn chế xây dựng trái phép

Thứ sáu, 09/06/2006 00:00

Tình trạng xây dựng trái phép, không phép trong những năm gần đây đã xảy ra lan tràn ở các đô thị lớn, trong đó ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đã đến mức báo động… làm sao lập lại kỷ cương trong lĩnh vực xây dựng.

1- Quy hoạch xây dựng
Đây là một nội dung quan trọng nhất trong lĩnh vực xây dựng, nó phải đáp ứng được nhu cầu trước mắt cũng như lâu dài, quy hoạch xây dựng chi tiết tỷ lệ 1/500 phải đi trước một bước, song chúng ta chưa đáp ứng được, cho nên dẫn đến nhiều cái khó:
- Rất khó cho cơ quan cấp phép xây dựng, bởi việc cấp phép xây dựng phải dựa trên cơ sở quy hoạch xây dựng, có quy hoạch xây dựng mới biết chỉ giới xây dựng, cao trình xây dựng cho từng khu vực, các công trình hạ tầng kỹ thuật, các quy định về kiến trúc, an toàn phòng cháy, nổ, bảo vệ môi trường… Những người cán bộ có trách nhiệm không thể nào cấp phép xây dựng nhanh nếu chưa có quy hoạch chi tiết, phải trả lời thắng với dân điều đó, ở đây không loại trừ khả năng có tiền là có tất cả. Song nếu Luật Xây dựng quy định: những người cấp phép xây dựng sai phải đền bù toàn bộ thiệt hại thì sẽ hạn chế được tiêu cực trong việc cấp phép xây dựng.
- Cho đến nay tỉnh, thành phố nào cũng đã có quy hoạch chung do chủ quan một số người đề xuất, trong khi quy hoạch xây dựng là một vấn đề rất phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nhiều địa phương, liên quan đến xây dựng trên diện rộng, cũng như trực tiếp từng công trình cụ thể có tác động sâu sắc đến việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, truyền thống của một đô thị, một địa phương… có lẽ do ta chưa cân nhắc đầy đủ đến yếu tố này, cho nên quy hoạch được duyệt rồi lại phải thay đổi đi, thay đổi lại nhiều lần, trở thành quy hoạch treo, làm khổ cho những người dân ở nơi đó: không được xây mới, sửa chữa lớn, mua bán, hợp thức hóa nhà… buộc người dân ở đây phải làm chui sai pháp luật, chịu nhiều rủi ro …
Để khắc phục tình trạng này :
+ Cần có Hội đồng đủ năng lực đề xuất các chủ trương về quy hoạch cụ thể, xem như người ra đầu bài cho quy hoạch.
+ Khi đã có đầu bài rồi thì cần tổ chức các cuộc thi thiết kế quy hoạch.
+ Mời các tổ chức, cá nhân có năng lực phản biện các đề án quy hoạch.
+ Trên cơ sở đó tìm ra đề án khá nhất rồi bổ sung những ý kiến hay của các đề án khác.
Chi phí cho việc lập đề án sẽ cao hơn, thời gian sẽ kéo dài hơn, nhưng đạt được tính khả thi cao, sẽ lợi rất nhiều so với quy hoạch treo và sẽ tránh được tình trạng tân quan, tân quy hoạch. Khi quy hoạch chính thực được duyệt thì phải công khai lộ trình thực hiện, nếu quá thời hạn đó xem như hết hiệu lực và phải có thông báo chủ trương mới.

2- Cấp phép xây dựng
Phân cấp cho quận, huyện cấp phép xây dựng có quy mô vừa và nhỏ thuộc địa giới hành chính do mình quản lý là hợp lý, song về mặt chuyên môn.
Giám đốc Sở Xây dựng phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, do đó cần thực hiện chế độ song trùng lãnh đạo đối với các phòng quản lý đô thị quận, huyện Ủy ban nhân dân quận huyện và Giám đốc Sở Xây dựng. Việc bổ nhiệm cán bộ chủ chốt của phòng quản lý đô thị phải được sự thỏa thuận của Giám đốc Sở Xây dựng, Giám đốc Sở Xây dựng có quyền đề nghị thay đổi hoặc miễn nhiệm đối với các cán bộ chủ chốt của Phòng Quản lý đô thị quận, huyện.
Cán bộ của phòng Quản lý đô thị phải được đào tạo chuyên sâu về quy hoạch, cấp phép, kiểm tra việc thực hiện sau cấp phép. Định kỳ tổ chức tập huấn về nghiệp vụ, cập nhật kiến thức mới cũng như những việc đúng, sai… trong việc cấp phép và quản lý trong quá trình xây dựng.
Cần thiết lập đường dây nóng ở các quận, huyện và thành phố Sở Xây dựng để mọi người dân kịp thời phản ảnh những thắc mắc, kiến nghị… trong lĩnh vực cấp phép và quản lý xây dựng. Định kỳ tổ chức tiếp dân để nghe và giải đáp những ý kiến mà người dân chưa thông suốt.
Biên tập và cho xuất bản cẩm nang về Những điều cần biết trong việc xin cấp phép xây dựng cũng như tổ chức xây dựng để người dân biết rõ cần phải làm những việc gì khi xin cấp phép xây dựng, điều gì được phép, điều gì không được phép làm, sẽ bị phạt ra sao khi sai phạm, cũng như những kiến thức cơ bản về vật liệu xây dựng, về giám sát trong quá trình thi công… để họ tự giám sát hoặc thuê người làm giám sát thi công.

3- Giải phóng mặt bằng xây dựng
Đây là khâu gặp rất nhiều khó khăn, kéo dài và khá tốn kém. Ý kiến chúng tôi là:
Nên giao cho UBND quận, huyện, thị xã… nơi có công trình xây dựng chịu trách nhiệm vận động đền bù, giải phóng mặt bằng sau khi thống nhất với Ban quản lý dự án về mức giá đền bù.
Về giá đền bù:
Đối với những hộ cư ngụ lâu đời, có hộ khẩu thường trú, có giấy tờ sở hữu hợp pháp về nhà đất… nếu giải tỏa trắng thì phải tạo nơi ở mới có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, đồng thời giúp họ tìm được việc làm ổn định.
Đối với các hộ cư trú không hợp pháp, không có hộ khẩu thường trú… thì hỗ trợ cho họ một khoản kinh phí di dời về quê hoặc đến nơi cư trú mới.
Đối với các hộ cư ngụ hợp pháp song bị giải tỏa một phần thì cần thương thảo với các hộ đó về giái trị gia tăng của đất sau khi có công trình trước thì ở trong hẻm, nay ra mặt tiền, để có mức đền bù sao cho nàh nước lẫn người dân đều có lợi.
Đối với người có giấy tờ hợp pháp trong những năm gần đây về vườn, đất… sau khi nhận được tiền đền bù, phải nộp thuế lợi tức trong việc kinh doanh bất động sản, nhằm chống việc đầu cơ nâng giá đất ở các khu quy hoạch.

4- Thanh tra xây dựng
Rất cần tăng cường lực lượng thanh tra xây dựng, đây là khâu yếu nhất trong thời gian qua, cho nên đã xảy ra hàng ngàn công trình xây dựng không phép, sai phép. Vì vậy cần sớm khắc phục :
- Sở Xây dựng thường xuyên thanh tra việc cấp phép xây dựng của các quận, huyện…
- Lực lượng thanh tra xây dựng ở quận, huyện phải đủ mạnh, có chân rết đến tận phường, xã được trang bị những kiến thức cần thiết về xây dựng và phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về những công trình xây dựng không đúng với giấy phép xây dựng.
- Những trường hợp không phép hoặc sai phép xây dựng sẽ bị phạt nặng, bất kỳ của ai, không chấp nhận việc đã rồi và buộc phải tháo dỡ theo đúng với giấy phép xây dựng đã được cấp.
- Biên chế lực lượng tham gia xây dựng sẽ tăng dần, đề nghị tăng lệ phí cấp phép xây dựng đến mức cần thiết nhằm đảm bảo quỹ lương cho lực lượng cảnh sát này, điều đó có lợi cho Nhà nước và người dân.

5- Nông thôn Việt Nam rất cần được tổ chức lại sao cho ngày càng văn minh, hiện đại
Cho nên dù khó cũng phải từng bước quy hoạch lại nông thôn, đây là nhiệm vụ lâu dài, song phải bắt đầu ngay từ bây giờ, nếu không sẽ muộn
Nhà ở nông thôn muốn xây mới cũng phải xin phép xây dựng nhằm đảm bảo hành lang an toàn đối với sông, rạch, đường giao thông, đường điện cao thế …
Đối với các cụm và tuyến dân cư vùng ngập lũ cũng phải quản lý như đô thị để không biến thành các cụm và tuyến dân cư ổ chuột.
Quy hoạch chính xác cho lâu dài là một việc cực kỳ khó khăn, đảm bảo thực hiện quy hoạch đúng tiến độ càng khó khăn hơn, cần có nhiều biện pháp cụ thể của các cấp có thẩm quyến nhằm hạn chế tối đa quy hoạch treo được như vậy dân mới an lòng, như ông bà ta đã dạy an cư mới được lạc nghiệp.

Phan Phùng Sanh
Nguồn tin: T/C Sài Gòn Đầu tư & Xây dựng, tháng 11/2005