Vật liệu để trang trí kiến trúc

Thứ hai, 02/10/2006 00:00

Chúng ta biết Việt Nam nằm trong vùng Đông Nam Châu Á, sát biển Đông, khí hậu nước ta mang đậm tính Nhiệt đới. Tính chất nhiệt đới được biểu hiện rõ là có nhiệt độ và độ ẩm cao ví dụ khu vực Hà Nội có nhiệt độ trung bình vào tháng 4-10 là 27 0C, vào tháng 7-8 là 320C - 420C.

Độ ẩm bình quân trong năm lớn hơn 60%. Năng lượng nhiệt từ bức xạ mặt trời nên bề mặt đất rất cao 100-1100kkal/m2. Với điều kiện khí hậu trên thì các loại vật liệu hoàn thiện trên bề mặt hay vật liệu trang trí kiến trúc cần phải được nghiên cứu ứng dụng hợp lý. Điều kiện để tạo ra chất lượng công trình, ngôi nhà đẹp đó là việc sử dụng vật liệu hoàn thiện, trang trí kiến trúc hợp lý, hài hòa, có tính nghệ thuật cao, nhất là tạo được phông màu, độ sáng, đậm nhạt, hình vẽ màu hay họa tiết kiến trúc đặc biệt. Nhưng quan trọng hơn cả là phải tính đến sự tác động của môi trường nhất là môi trường nhiệt đới tới độ bền màu, độ bền vững, chất lượng công trình của vật liệu trang trí kiến trúc. Với nhiệt độ cao, do phần tường ngoài hoặc trên mái sẽ bị đốt nóng. Bề dày các màng nước bao phủ các hạt sẽ giảm, lực hút giữa các hạt tăng, nguyên nhân gây co ngót. Mưa và độ ẩm cao làm cho kích thước các màng nước tự do bao phủ quanh hạt sẽ tăng làm lực liên kết giữa các hạt giảm gây ra hiện tượng ở thể tích. Vật liệu trang trí hay vật liệu hoàn thiện phải có các tính chất sau:
- Bảo vệ công trình dưới tác động môi trường.
- Đáp ứng được yêu cầu về trang trí kiến trúc.
- Phải tạo được điều kiện vệ sinh môi trường, không gây bẩn và dính bẩn, chống ẩm, chống ồn...
- Bề mặt có thể chống lại hoặc sửa chữa lại được khi bị tác động của môi trường đó ăn mòn hóa học hay tác động cơ học, bức xạ mặt trời...
Hiện nay trên thế giới đã có trên 350 loại vật liệu hoàn thiện. Vật liệu hoàn thiện trang trí kiến trúc được phân loại theo ứng dụng: Hoàn thiện trong nhà, ngoài nhà, nền nhà và một số mục đích khác. Yêu cầu của vật liệu hoàn thiện ngoài yêu cầu vệ sinh, đẹp, đảm bảo sức khỏe cho con người khi lao động, sinh sống, nghỉ ngơi, còn phải đảm bảo yêu cầu chống cháy, không gây phóng xạ và cảm giác dễ chịu cho con người. Vật liệu hoàn thiện cho bề mặt trong và ngoài nhà được sử dụng đến 50% đó là sơn. Sơn không chỉ có tác dụng làm đẹp mà còn phải bảo vệ được bề mặt công trình như: sắt, bê tông, gỗ, gạch... khỏi tác động của môi trường. Tít, tạo nền Gryntov và sơn với nhiều lớp tạo nên lớp bao phủ tổng hợp Kompazit. Thành phần chính của sơn là chất keo dính hay lớp tạo màng, sau khi khô sẽ có độ cứng và có độ liên kết tốt với nền tường... Chất hòa tan cho phép tạo độ dẻo hay độ lưu động cần thiết để sơn. Chất keo dính và chất hòa tan hữu cơ tạo ra dung dịch LAK, kết hợp với các chất tạo màu sẽ thu được sơn dầu Emal. Sơn nước có các chất keo dính như: vôi, hợp chất silic tổng hợp, xi măng, keo, thủy tinh lỏng, chất Olipha từ dầu thực vật sẽ đông cứng khi tác dụng với O2... Sơn tổng hợp Polimer... Các chất bột tạo màu vô cơ: phấn, vôi, cao lanh, kẽm trắng, titan trắng, krom, côban... là các chất không hòa tan trong môi trường nước, dầu, và các dung dịch khác. Các chất tạo màu phải có khả năng tạo đẹp - khả năng truyền và bảo vệ tính màu sắc với các chất tạo trắng khác, tính bền màu. Tính bền vững trong môi trường khi có tác dụng lâu dài của: nước, O2, khí axít, khô ẩm liên tục. Sơn và chất tạo màu còn phải chịu được kiềm, axít... Để giảm giá thành, tăng độ trang trí và tăng khả năng bảo vệ lớp xây còn sử dụng các chất độn như: bột tal, bột phấn, vôi, bột cát, bột đá... Sơn nước được chế tạo từ 2 dung dịch lỏng không hòa tan mà hòa quyện vào nhau. Nước đóng vai trò như pha ngoài lấp lỗ rỗng, mang chất tạo màu và bay hơi. Sơn Polivinhilaxeta có chất tạo dẻo và bột màu. Sơn nước Akrilatna có khả năng chịu tác động môi trường cao và bền màu, dùng để sơn trang trí phía ngoài nhà mặt chính chịu được độ ẩm cao. Sơn silic hữu cơ có khả năng chống ẩm cao và có thể bảo vệ được cấu kiện ngôi nhà. Sơn Bytađien từ lak Glipptalev dùng để sơn các công trình đòi hỏi chất lượng cao. Bức tường xây, nơi ngăn cách trong và ngoài. Bề mặt ngoài chịu tác động của môi trường bức xạ, nhiệt độ, mưa, gió, va đập cơ học và âm ồn... cường độ của chất tạo bức tường bê tông, gạch, gỗ, chất dẻo, kính, sắt... với các tính chất khác nhau sẽ tạo nên các tính năng ưu việt chống lại tác động môi trường. Quan trọng hơn khi sử dụng vật liệu xây hợp lý như vật liệu cách nhiệt cách âm, tường dày sẽ tạo ra sự phân cách rõ rệt trong và ngoài. Giữ được nhiệt, phản và hút âm, hút ẩm hay có độ thở. Lớp tít làm cho tường phẳng nhẵn hơn hay lấp đày các vết nứt xóa bỏ các khiếm khuyết bề mặt. Lớp Gryntov là một dung dịch làm tăng độ bám dính với bề mặt tường. Lớp sơn 4 - gồm các thành phần tạo sơn. Lớp 5 - lớp ngoài tiếp xúc với môi trường trong nhà. Nếu là sơn dầu thì lớp màng gồm các chất tạo màu với chất kết dính hay dung môi hòa tan - mạch vòng tạo màng nhẵn bóng nhưng không ăn sâu vào lớp bề mặt, không có các mao quản nhỏ tạo độ hút, thở: hút ẩm hút âm... dưới tác dụng của O2, CO2... trong không khí chúng dễ bị lão hóa hay bị nứt và bong lớp sơn. Đá thiên nhiên và nhân tạo là loại vật liệu trang trí bề mặt đã và đang được ứng dụng rộng rãi. Đá thiên nhiên dùng để ốp tường nhà dân dụng cũng như các công trình văn hóa xã hội. Các loại đá thiên nhiên như: đá vôi, đá granit - hoa cương, đá thạch anh. Độ dày của các tấm 4 - 8cm. Đá Cẩm Thạch dễ bị bào mòn, nứt rạn... khi bị tiếp xúc với môi trường vì vậy không nên dùng ốp, lát bề mặt ngoài công trình. Những loại vật liệu đá núi có hình dáng nghệ thuật hay các hình vẽ đẹp được sắp đặt bởi các khoáng vô cơ trên bề mặt cũng gây nhiều sự hấp dẫn cho các Kiến trúc sư và các nhà xây dựng. Bên trong nhà thường được sử dụng các loại đá có độ bền nhỏ hơn như đá mramor Cẩm thạch, thạch cao, angiđrit... Đá Cẩm thạch có thể xẻ nhỏ 0,5 - 1cm. Loại đá này có thể chế tạo từ hỗn hợp của các khoáng và chất kết dính polimer. Với các gam màu phong phú chúng cũng đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi. Để trang trí bề mặt, các loại bê tông màu cũng đang được ứng dụng rộng rãi. Bê tông màu được chế tạo từ xi măng trắng và xi măng màu, cùng với các bột đá thiên nhiên: đá vôi, đá Granit hoa cương, đá mramor - cẩm thạch hoặc các mảnh thủy tinh màu, mảnh gốm sứ. Tại Liên Bang Nga có chế tạo loại đá Plastroun từ hỗn hợp cát đá Cẩm thạch, chất kết dính Lak, bột màu để tạo gam màu theo ý. Trước khi đổ hỗn hợp trên cần có khuôn được tạo bề mặt bằng loại đất đặc biệt, sau khi phun súng 24 - 48 giờ. Loại đá Ekxtra - Hoa cương giống như đá hoa cương tự nhiên được chế tạo từ hỗn hợp cát thạch anh, chất kết dính Lak, bột màu có tính chất bền vững trong nhiệt độ 5 lần, bền hóa học 30 lần so với đá thiên nhiên. Gốm trang trí dùng để ốp lát bề mặt tường hay lát nền nhà được chế tạo bằng cách nung trong lò từ các loại đất màu; trắng, đỏ, màu sữa... và các phụ gia tạo màu ghi, đen, hồng, nâu... ở nhiệt độ 1250 độ theo công nghệ Liên bang Nga, 1000-1400 độ Công nghệ các nước Bắc Âu. Các viên gạch được ép bằng máy ép áp lực tới 50 Mlla. Các loại gạch gốm này có chỉ số về cường độ, độ chống mài mòn, chịu nhiệt cũng như độ bền vững trong môi trường hóa học không thua kém đá hoa cương. Những năm gần đây việc sử dụng kính được dùng để trang trí bề mặt các công trình ngày càng được sử dụng rộng rãi như:
- Kính màu có độ trong sâu Marblit.
- Kính tấm lớn với phía trong được bao mảng gạch đỏ.
- Các tấm kính có họa tiết trang trí.
- Kính được sơn màu.
- Kính nhàu bề mặt.
- Kính dùng chống các tia bức xạ hay trong hệ thống thu năng lượng mặt trời.
Các Paket kính được viền bởi các khung nhôm, sắt màu, nhựa... đã tạo lên những ấn tượng mạnh, đẹp cho ngôi nhà. Để công trình được bền vững lâu dài, màu sắc trang trí cho trong và ngoài nhà được bền màu luôn giữ được vẻ đẹp mới có khả năng chống lão hóa cao, chống mốc hút ẩm thì việc nghiên cứu sử dụng vật liệu xây, hoàn thiện trang trí kiến trúc trong điều kiện khí hậu nhiệt đới là cần thiết cho các nhà quản lý kiến trúc và xây dựng. Sau đây là một số định hướng và giải pháp sơ lược để lựa chọn vật liệu hoàn thiện và trang trí kiến trúc. - Mái nhà là nơi chịu nhiều ảnh hưởng của môi trường như: Bức xạ mặt trời, mưa, gió... để chống mưa dột ta có thể lợp ngói từ đất sét, tôn màu đồng màu, tấm Phibro loại này chứa nhiều chất phóng xạ - không nên dùng, tấm nhựa đường. Nhưng với điều kiện khí hậu nhiệt đới và phù hợp với phong cách kiến trúc hiện đại thì việc sử dụng ngói lợp từ xi măng màu và cát trắng có độ dày hợp lý, cường độ cao, không ròn, ít bị cong vênh, ít thu nhận năng lượng bức xạ, có thể tạo màu sắc đa dạng... là hợp lý.
- Với tỷ trọng bê tông 400 - 1200 kg/m3 thì có thể xây tường bao bọc đến đổ các tấm chịu lực với khí hậu nóng ẩm thì loại tường, sàn, trần mái từ bê tông bọt có hiệu quả rất cao.
- Ốp tường ngoài cho các công trình không nên dùng đá cẩm thạch. Dùng đá hoa cương rất đắt tiền nên tương lai việc sử dụng đá nhân tạo với màu sắc đẹp ấn tượng, chất lượng và chất lượng không kém đá thiên nhiên, chịu ảnh hưởng môi trường thì việc nghiên cứu ứng dụng là không cần thiết.
- Với khí hậu nóng ẩm thì việc sử dụng vật liệu trát tít nên dùng loại bột trên cơ sở CKD cứng rắn trong môi trường thủy.
- Trước khi sơn dầu hay sơn nước nên quét nước dung dịch nền - Gruntovka tăng độ bám dính của màng sơn với lớp trát tít của mảng tường. Giảm độ bong cho các màng khi lớp màng sơn bị ẩm.
- Để tăng độ hút ẩm trong không khí hay khi thẩm thấu nước do ngưng đọng bề mặt tạo độ thở cho tường nên dùng loại sơn nước trên cơ sở keo từ Polimer tổng hợp.
- Để giảm bề mặt tường xây trát cho công trình, giảm bề mặt hay bị mốc thì việc sử dụng kính, kính màu, kính chống các tia mặt trời với khung kim loại màu kết hợp với các vật liệu xây nhẹ như bê tông bọt, Panel bọt nhựa sẽ làm cho công trình thêm tính hiện đại đẹp gây ấn tượng mạnh.

Nguồn tin: T/C Kiến trúc, số 7/2006