Mô hình Công ty TNHH Huy Hoàng - một lời giải cho bài toán làm sạch môi trường

Thứ hai, 22/05/2006 00:00

Ở nước ta việc chuyển giao một số dịch vụ như vận tải công cộng, giáo dục, y tế... cho khu vực tư nhân cũng đã từng bước được thực hiện. Tuy nhiên việc cung ứng dịch vụ vệ sinh môi trường đô thị VSMTĐT - một loại hình dịch vụ công cộng hết sức cần thiết trong đời sống xã hội - hiện nay vẫn do khu vực kinh tế quốc doanh đảm nhiệm. Công ty TNHH Huy Hoàng ở Lạng Sơn là mô hình đầu tiên thực hiện chuyển giao việc cung ứng dịch vụ VSMTĐT và đã đem lại những thành công ban đầu.

Cũng như cả nước, những năm gần đây tốc độ đô thị hoá ở Lạng Sơn ngày càng nhanh, trong khi đó việc tổ chức dịch vụ VSMTĐT còn nhiều yếu kém, ý thức tự giác giữ gìn VSMT của bộ phận lớn dân cư chưa cao dẫn tới tình trạng môt trường các khu dân cư, nơi công cộng thường xuyên bị ô nhiễm. Trước đây, một thời gian dài, chỉ có thị xã Lạng Sơn nay là thành phố Lạng Sơn tổ chức được dịch vụ VSMT do Đội quản lý công trình đô thị - một đơn vị sự nghiệp công ích - thực hiện. Đội chủ yếu thu gom rác ở các đường phố chính và chợ trong thị xã. Rác thải ở nơi công cộng, cơ quan, trường học và hộ dân mới thu gom được một phần rất nhỏ hoặc chưa được thu gom nên rác tồn đọng nhiều trên đường phố, trong các ngõ xóm.
Để khắc phục tình trạng trên và quán triệt các quan điểm đổi mới của Nhà nước về phát triển các thành phần kinh tế, xã hội hoá các dịch vụ công cộng, từ năm 1993, UBND tỉnh Lạng Sơn đã cho phép thành lập Công ty TNHH Huy Hoàng để đảm nhiệm dịch vụ VSMT trên địa bàn theo hình thức "Hợp đồng giao nhận thầu dịch vụ vệ sinh đô thị". Công việc này trước đây do Đội quản lý công trình đô thị một đơn vị quốc doanh thực hiện.
Khi tiến hành chuyển giao, toàn bộ thiết bị, tài sản nhà nước thuộc Đội công trình đô thị quản lý được bán lại cho Công ty theo hình thức trả góp. Số lao động của Đội cũng được chuyển giao toàn bộ cho Công ty trên cơ sở đảm bảo các chế độ theo quy định. Thực chất đây là việc Nhà nước ký hợp đồng mua dịch vụ để cung ứng cho xã hội. Nhà nước trả tiền mua dịch vụ và thực hiện kiểm tra theo hợp đồng chứ không trực tiếp cung ứng dịch vụ như trước nữa. Tuy nhiên, Nhà nước không trực tiếp thu tiền của dân và thanh toán cho Công ty mà uỷ quyền cho Công ty thu tiền và trừ theo đơn giá hợp đồng được ký kết giữa hai bên. Hợp đồng đã tạo điều kiện cho Công ty chủ động trong xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện các khoản mục công việc.
Công ty đã thực hiện hợp đồng giao khoán công việc với từng công nhân, từ đó gắn trách nhiệm của người lao động với công việc được giao, sử dụng tốt các công cụ kinh tế trong việc khuyến khích người lao động nâng cao năng suất và chất lượng công việc. Lợi nhuận được tạo ra chủ yếu do Công ty tiết kiệm chi phí sản xuất, tận dụng tối đa năng lực thiết bị, tăng vòng quay vốn hoạt động. Hoạt động của Công ty mang lại hiệu quả kinh tế do chi phí hợp đồng thấp hơn, giảm được nhiều khoản chi phí gián tiếp từ ngân sách nhà nước mà năng suất, chất lượng dịch vụ lại cao hơn, có đóng góp cho ngân sách, đồng thời góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động trong và ngoài tỉnh. Từ khi Công ty được thành lập và đi vào hoạt động, môi trường thành phố Lạng Sơn và một số thị trấn, khu vực cửa khẩu được cải thiện nhanh chóng, tạo cho người dân ý thức tự giác hơn trong giữ gìn, bảo vệ môi trường sống.
Công ty đảm nhiệm thu gom rác trên các tuyến đường tổng chiều dài 36.000 m thu gom bình quân 70 - 150 m3 rác/ngày đêm, nạo vét trên 500 hố ga và hệ thống cống ngầm của 27 tuyến đường nạo vét bình quân trên 100 m3 bùn đất/tháng, tưới nước trên 27 tuyến phố chính và chăm sóc gần 3.000 cây xanh tại trung tâm thành phố. Công ty còn ký hợp đồng dọn vệ sinh, chăm sóc cây xanh trong khuôn viên trụ sở một số cơ quan. Địa bàn hoạt động ngày càng mở rộng. Cho đến nay khố lượng công việc thực hiện tăng 5 - 8 lần so với ngày mới thành lập.
Phương thức thu gom rác thải cũng từng bước được cải tiến. Từ chỗ chỉ thu gom tại một số địa điểm theo giờ dân tự gom rác mang đến, đến việc phát thùng đựng rác và thu gom tận nhà dân 2 ca/ngày đêm, ký hợp đồng phục vụ tại các cơ quan, đơn vị... Chất lượng dịch vụ ngày càng nâng cao. Bãi đổ rác tập trung đã được đưa ra xa trung tâm và được xử lý ban đầu, hạn chế được tình trạng ô nhiễm môi trường. Công ty còn tận dụng bãi rác đã chôn lấp để trồng trên 70 ha rừng với nhiều loại cây có giá trị cao kết hợp với nuôi hươu và xây dựng nhà nghỉ, tạo được một điểm du lịch sinh thái tại chỗ.
Sau hơn 10 năm mô hình Công ty TNHH Huy Hoàng ra đời, đã có nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước đến Lạng Sơn tham quan, khảo sát, học tập kinh nghiệm. Đánh giá trên nhiều mặt, mô hình này thực sự là một phương thức đem lại hiệu quả cao, cần được tiếp tục hoàn thiện và nhân rộng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước trong giai đoạn mới, khắc phục tình trạng Nhà nước ôm đồm trong cung ứng dịch vụ công cộng.
Để mô hình Công ty TNHH Huy Hoàng có thể nhân rộng trên nhiều địa phương trong thời gian tới thực tế cho thấy cần phải thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau đây:
1. Cần hoàn thiện các văn bản pháp quy về bảo vệ môi trường, VSMT như các tiêu chuẩn phân công phân cấp quản lý, các tiêu chuẩn VSMTĐT, các cơ chế chính sách khuyến khích đối với các đơn vị thực hiện dịch vụ VSMTĐT,...
2. Tăng cường tuyên truyền và thay đổi nhận thức của các cấp chính quyền về vai trò của Nhà nước trong cung ứng dịch vụ công, mạnh dạn đổi mới phương thức quản lý, không ôm đồm những việc mà các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế khác có thể thực hiện được trong tầm kiểm soát của Nhà nước.
3. Đa dạng hoá các hình thức chuyển giao, ngoài hình thức Ký hợp đồng giao thầu có thể thực hiện các hình thức chuyển giao khác như: Đấu thầu cung ứng dịch vụ toàn bộ, đấu thầu cung ứng dịch vụ theo công đoạn hoặc theo địa bàn và thực hiện cổ phần hoá, cho thuê, bán doanh nghiệp nhà nước đang thực hiện dịch vụ VSMT.


H. Phước
Nguồn: Hội thảo khoa học Nâng cao chất lượng
cung ứng dịch vụ công tại các khu đô thị, năm 2005