Hợp tác xã nhà ở: Thêm một cơ hội cho người thu nhập thấp
Hợp tác xã HTX nhà ở là một mô hình đã gặt hái được thành công tại nhiều nước phát triển như Thụy Ðiển, Pháp, Ðức, Ba Lan... và đã có mặt tại một số nước châu Á như Philippines, Nhật Bản, Singarpore. Vừa qua, Liên minh HTX Việt Nam với sự giúp đỡ của một số tổ chức của Thụy Ðiển đã xây dựng mô hình thí điểm HTX nhà ở tại Việt Nam.
Ðể đi đến triển khai mô hình này trên thực tế sẽ còn rất nhiều việc phải làm, song đây cũng là một trong những cánh cửa có khả năng giải quyết được một phần nhu cầu bức bách về nhà ở của những người không có túi tiền rủng rỉnh.
Hướng đi mới
Về định nghĩa, HTX nhà ở là một tổ chức kinh tế - xã hội được thành lập nhằm mục đích cung cấp nhà ở liên tục và lâu dài cho xã viên. Xã viên là người sở hữu và kiểm soát HTX nhà ở. HTX nhà ở phân biệt với các tổ chức nhà ở khác do cơ cấu sở hữu và sự cam kết đối với các nguyên tắc HTX.
Mục tiêu của mô hình là trở thành một trong những tổ chức cung cấp nhà ở chính cho các gia đình có thu nhập trung bình và thấp ở Việt Nam. Trong đó đặc biệt chú trọng đến các gia đình trẻ. Việc xây dựng và thành lập HTX tại các khu nhà ở mới và việc chuyển đổi các khu nhà ở thuộc sở hữu nhà nước hiện nay sang mô hình HTX nhà ở đều được quan tâm như nhau.
Tính minh bạch sẽ là kim chỉ nam cho các HTX nhà ở. Theo đánh giá của TS Nguyễn Minh Tú, Vụ trưởng vụ HTX - Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, HTX nhà ở là hoàn toàn khả thi, không chỉ có ý nghĩa kinh tế có được nhà ở với chi phí rẻ, mà còn có ý nghĩa chính trị, xã hội, mang tính thời sự hiện nay ở nước ta.
Với mục tiêu nêu trên, nhiệm vụ cụ thể của HTX nhà ở Việt Nam là cung cấp nhà ở cho xã viên với giá thấp nhất có thể được, cung cấp các dịch vụ tốt cho xã viên với giá thích hợp, bảo đảm môi trường tự nhiên và xã hội tốt trong khu vực nhà ở...
Liên minh HTX Việt Nam sẽ đóng vai trò chủ yếu trong việc vận động thành lập các HTX nhà ở. Phối hợp chặt chẽ với các Liên minh HTX cấp tỉnh để khởi xướng và vận động thành lập Liên hiệp và HTX cơ sở đầu tiên thông qua việc thành lập phòng phát triển HTX nhà ở.
Một số giải pháp đã được đưa ra để giải quyết vấn đề đất đai là mua quyền sử dụng đất thông qua đấu thầu, thuê đất, đổi quyền sử dụng đất của các cá nhân lấy căn hộ hoặc chính quyền địa phương giao quyền sử dụng đất theo chính sách ưu đãi. Các nguồn tài chính của HTX nhà ở được hình thành qua vốn góp của xã viên chủ sở hữu căn hộ, lợi nhuận giữ lại từ việc thu phí dịch vụ hàng tháng, thu nhập từ việc cho thuê các công trình khác ngoài các căn hộ và tài sản cố định tòa nhà do HTX nhà ở cơ sở sở hữu.
Trong các nguồn tài chính để xã viên mua nhà có tiền tiết kiệm từ Chương trình tiết kiệm nhà ở. Ðây được đánh giá là điểm mấu chốt để giải quyết được khó khăn cho những người có thu nhập thấp vươn tới ước mơ có được một căn hộ.
Tích lũy điểm để có nhà
Bên cạnh việc xây dựng và quản lý nhà ở, mô hình thí điểm do Liên minh HTX Việt Nam khởi xướng đã đưa ra Chương trình tiết kiệm nhà ở. Các thành viên tham gia chương trình tiết kiệm để có quyền mua nhà của HTX nhà ở. Tiếp đó, để có thể duy trì chất lượng của các toà nhà, phí dịch vụ hàng tháng của xã viên sẽ được đưa vào quỹ tiết kiệm dự trữ dành cho việc duy tu, bảo dưỡng bên trong và bên ngoài tòa nhà.
Xã viên cũng có thể tiết kiệm để dành cho con cháu của mình, tạo cho thế hệ sau có cơ hội mua được nhà của HTX trong tương lai. Xã viên phải tiết kiệm để có thể trả trước một khoản tiền cho căn nhà mà họ sắp mua, đồng nghĩa việc đóng góp một phần tài chính cho họat động của hệ thống HTX nhà ở.
Chương trình tiết kiệm là một yếu tố quyết định thành công của HTX nhà ở và phải được bắt đầu trước khi có đất hoặc nhà. Liên hiệp HTX nhà ở chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch tiết kiệm và chịu trách nhiệm giám sát toàn bộ khoản tiền tiết kiệm này. Mục tiêu của Chương trình tiết kiệm thực hiện chức năng xếp hàng mua nhà cho xã viên của HTX nhà ở cơ sở.
Quyền ưu tiên mua nhà luôn dành cho thành viên của Chương trình tiết kiệm nhà ở theo thứ tự xếp hàng tiết kiệm sau khi họ đã được kết nạp làm xã viên của HTX cơ sở. Trường hợp đặc biệt, HTX cơ sở thỏa thuận trước khoảng 5-10% tổng số căn hộ sẽ được phân phối cho thành viên tập thể hoặc các đối tác, số còn lại bán cho các thành viên Chương trình tiết kiệm, những người có số điểm tối thiểu là 180.
Hệ thống tính điểm
Việc xếp hàng mua nhà dựa trên hệ thống tính điểm như sau:
Số tiền tiết kiệm tối thiểu hàng tháng: 100.000 đồng
Số tiền tiết kiệm tối đa hàng tháng: 300.000 đồng
Hệ thống tính điểm:
100.000 đồng = 1 điểm/tháng
200.000 đồng = 2 điểm/tháng
300.000 đồng = 3 điểm/tháng
Số điểm tối thiểu mỗi năm = 12 điểm
Số điểm tối đa mỗi năm = 36 điểm
Nếu thành viên tích lũy điểm dưới 12 điểm trong suốt một năm thì năm đó sẽ không được tính điểm xếp hàng tiết kiệm. Nếu tình trạng tương tự tiếp diễn ở năm thứ hai, tư cách thành viên sẽ bị hủy bỏ và tiền tiết kiệm tích lũy sẽ hoàn trả cho thành viên.
Nguồn tin: Báo KT&ĐT, ngày 25/11/2005