Theo Koenraad Tommissen: Quản lý sản xuất tức thời là “một triết lý sản xuất dựa trên sự loại bỏ có chủ đích những gì lãng phí và dựa trên sự cải tiến năng suất liên tục”. Thông thường, khái niệm này có thể hiểu đơn giản là “mục tiêu” của sản xuất là đúng sản phẩm với đúng số lượng ở đúng nơi vào đúng thời điểm”. sự lãng phí, không chỉ là công sức, mà còn là những khoản đầu tư tài chính và các hoạt động khác chỉ làm tăng chi phí mà không tăng giá trị.
Tính tự nhiên của JIT trong bất kì sự áp dụng nào có thể được thể hiện rõ trong một số đặc trưng cơ bản như sau: (1) Giảm các cấp độ tồn kho nguyên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm và hàng hóa; (2) Cải tiến dây chuyền, giảm thao tác công việc ở các mức độ đang tiến hành; (3) Giảm không gian sử dụng; (4) Tăng chất lượng sản phẩm, giảm phế liệu và sản phẩm lỗi; (5) Giảm tổng thời gian sản xuất; (6) Linh hoạt hơn trong việc thay đổi phức hệ sản xuất; (7) Tận dụng sự tham gia của nhân công trong giải quyết vấn đề; (8) Áp lực về quan hệ với khách hàng; (9) Tăng năng suất và sử dụng thiết bị; (10) Giảm nhu cầu về lao động gián tiếp.
Trong xây dựng, những đặc trưng cơ bản của JIT nếu được phát huy sẽ là các yếu tố rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chất lượng của một dự án xây dựng, góp phần quyết định giá thành sản phẩm và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng.
Đến nay, trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về quản lý tức thời (JIT) trong ngành xây dựng, các nghiên cứu đã cho thấy hiệu quả khi áp dụng trong thực tế. Tại Việt Nam, vấn đề nghiên cứu áp dụng JIT trong ngành xây dựng cũng đã được chú ý trong những năm gần đây. Qua nghiên cứu tham khảo các tài liệu sách báo, các nghiên cứu về JIT trong ngành xây dựng đã được công bố, tác giả tổng hợp lại nhằm giới thiệu tới người đọc các thông tin chung những vấn đề nghiên cứu về JIT trong ngành xây dựng. Bài viết này giới thiệu tổng quan các nghiên cứu về JIT ở trong và ngoài nước, áp dụng trong ngành xây dựng.
2. Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng
2.1. Các nghiên cứu trên Thế giới
Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã thực hiện trên thế giới mà tác giả tổng hợp được có thể nêu ra:
2.1.1. Akintola Akintoye
Tác giả đề cập đến vai trò, ảnh hưởng của JIT trong triển khai thực hiện quản lý vật liệu xây dựng. Hàng tồn kho quá mức là không kinh tế,, nó làm tăng chi phí sản xuất và chi phí xây dựng. Sự kết hợp của JIT trong quá trình xây dựng cần phải được phát triển nhằm hướng tới các lợi ích như: Tăng doanh thu, giảm hàng tồn kho, cải thiện dịch vụ, cải thiện chất lượng, cải thiện tinh thần đồng đội, xây dựng các mối quan hệ lâu dài…
2.1.2. Barbara B.Flynn, Sadao Sakakibara và Roger G.Schroeder
Các tác giả trình bày về mối quan hệ giữa TQM và việc thực hành JIT với hiệu suất công việc. Mặc dù TQM và JIT có hiệu quả trong sự đơn lẻ, nhưng sự kết hợp dẫn đến những cải tiến hiệu suất lớn hơn nữa. Thực hành TQM tương tác phù hợp cơ sở hạ tầng chung và thực hành JIT để giảm thời gian chu kỳ công việc. Như JIT phấn đấu để sản xuất với tồn kho tối thiểu, trong khi TQM giúp cung cấp các cấp độ chất lượng cho phép tiến hành sản xuất an toàn với hàng tồn kho tối thiểu, theo đúng lịch trình.
2.1.3. Gul Polat và David Arditi
Đề cập đến việc nghiên cứu áp dụng JIT trong việc quản lý nguyên vật liệu ở các nước đang phát triển. các hệ thống JIT trong quản lý nguyên vật liệu đã được phát triển để cung cấp nguyên liệu đúng số lượng và chất lượng, chỉ trong thời gian sản xuất, loại bỏ sự cần dự trữ các nguyên vật liệu trên công trường. Tuy nhiên nó cũng có thể loại bỏ những lợi ích khác của giữ hàng tồn kho như: sự không chắc chắn trog chuỗi cung ứng và quá trình sản xuất, lạm phát và tỷ giá cao, giảm giá có sẵn trên số lượng lớn vật liệu, và giảm giá trong trường hợp mua sớm…bởi vậy cần phải tính toán trong các trường hợp cụ thể.
2.1.4. Gul Polat; David Arditi; và Ugur Mungen
Nghiên cứu đã trình bày một hệ thống hỗ trợ quyết định dựa trên mô phỏng để hỗ trợ các nhà thầy trong việc lựa chọn các hệ thống quản lý cốt thép tiết kiệm nhất trước khi bắt đầu xây dựng bằng cách đưa ra các điều kiện của dự án. Một hệ thống quản lý vật liệu được xác định bởi kích thước của lô hàng, chiến lược lập kế hoạch cho phép các nhà thầu xử lý bất ổn và biến đổi trong chuỗi cung ứng và thời gian của các lô hàng đó phụ thuộc vào môi trường mà dự án đang diễn ra.
2.1.5. Hisham Said và Khaled El-Rayes
Trong nghiên cứu này, các tác giả đã xây dựng và phát triển một mô hình tối ưu hóa cho hoạt động hậu cần trong xây dựng bằng việc đồng thời tích hợp và tối ưu hóa các kế hoạch mua sắm vật liệu và lưu trữ vật liệu trên các công trường xây dựng. Mô hình sử dụng các thuật toán di truyền để giảm thiểu chi phí hậu cần xây dựng bao gồm chi phí đặthàng vật liệu, dự trữ, và chi phí bố trí.
2.1.6. Iris D.Tommelein và Annie En Yi Li
Các tác giả giới thiệu về hệ thống cung cấp bê tông thương phẩm như là một ví dụ điển hình về của hệ thống sản xuất JIT trong xây dựng. Các nhà thầu luôn mong muốn bê tông được giao kịp thời với các biến đổi theo nhu cầu cụ thể của dự án. Mỗi trường hợp đều nhấn mạnh sự hiện diện của bộ đệm của thông thông tin, tài liệu và thời gian cũng như cơ chế thu hồi sản xuất nằm ở vị trí chiến lược để đáp ứng các yêu cầu hệ thống cụ thể, theo yêu cầu và tính chất công việc của nhà thầu.
2.1.7. Iris D.Tommelein và Markus Weissenberger
Nghiên cứu đã đề cập đến chuỗi cung ứng kết cấu thép trong lĩnh vực xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp. Các tác giả đề nghị tiếp tục tiến hành nghiên cứu vào những yếu tố phức tạp khác của kết cấu thép cũng như chuỗi cung ứng, để có các cơ sở hợp lý cho vùng đệm, các rủi ro cũng như lowijicsh liên quan có thể được làm sáng tỏ. Từ đó sẽ giúp xác định những nguyên tắc xây dựng cho hệ thống sản xuất để có thể phát huy được nhiều lợi ích của việc áp dụng JIT.
2.1.8. Low Sui Pheng và Choong Joo Chuan
Các tác giả đã thực hiện nghiên cứu áp dụng JIT cho việc quản lý vận chuyển cấu kiện bê tông đúc sẵn từ bãi tiền chế tới và trong phạm vi địa điểm xây dựng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạn chế về không gian cho việc lưu trữ và tắc nghẽn giao thông tại nơi làm việc có thể được giảm nhẹ. Nghiên cứu cũng chỉ rõ những khó khăn trong áp dụng bởi phần lớn các nhà thầu bị ảnh hưởng bởi giá cả nên đã bỏ qua lợi ích lớn hơn trong tổng chi phí. Trong bối cảnh đó nghiên cứu đề ra những giải pháp nhằm thúc đẩy các nhà cung ứng cam kết giao hàng kịp thời.
2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã được thực hiện tại Việt Nam có thể kể ra:
2.2.1. Đinh Tuấn Hải, Nguyễn Văn Hanh và Tạ Văn Phấn
Các tác giả đã có những giới thiệu chung về JIT, những nguyên tắc cơ bản cũng như những lợi điểm của JIT, đồng thời phân tích một số cơ sở áp dụng JIT trong xây dựng như: Cơ sở vận dụng JIT trong việc tối ưu hóa thi công lắp ghép là việc tính toán và dự trù chi tiết các thời gian cần thiết và tối thiểu để vận chuyển kết cấu bê tông lắp ghép đến công trường, hạn chế tối đa thời gian chờ dowijdd trên công trường và khẩn trương cẩu lắp cấu kiện bê tông lắp ghép vào vị trí cần thiết; Cơ sở vận dụng JIT trong việc tối ưu hóa kho chứa vật liệu là việc sắp xếp tối ưu không gian trong kho, tính toán thời gian nhập kho và xuất kho của vật liệu và giảm tối đa thời gian lưu kho; Cơ sở vận dụng JIT tối ưu hóa biểu đồ nhân lực là việc hạn chế số lượng nhân lực quá nhiều hoặc quá ít trong một khoảng thời gian ngắn và cố gắng chia đồng đều số lượng nhân công trong một khoảng thời gian dài có thể. Việc hiểu rõ về JIT và cách áp dụng vào ngành xây dựng sẽ giúp giảm đáng kể các chi phí không cần thiết và các lãng phí vô ích
2.2.2. Lương Đức Long
Tác giả đã giới thiếu về xây dựng tinh gọn, một trong những nguyên tắc cơ bản là phải đồng bộ và nhịp nhàng tất cả các bước trong quá trình sản xuất, để thời gian chờ của công nhân máy móc ít hơn, vật tư không bị chia cắt gián đoạn và sản phẩm không bị hình thành với cách thức ngắt quãng từng phần. hai điểm trọng tâm của xây dựng tinh gọn đó là: (1)Sự giảm thiểu vật/sự lãng phí; (2) Quarnlys dòng bằng cách đưa sự chú ý cao độ cùng với các quá trình sản xuất.
2.2.3. Phạm Hồng Luân và Hà Duy Khánh
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự công nhận về lãng phí trong giai đoạn thi công là khá thấp, các cá nhân vẫn chưa hoàn toàn hiểu được hết các khái niệm về luồng và các hoạt động không đem lại giá trị tăng và có xu hướng xem chúng là những công việc phụ thêm cần thiết cho hoạt động chuyển đổi. Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp để hạn chế yếu tố lãng phí như: Nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý cán bộ kỹ thuật cho hoạt động chuyển đổi. Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp để hạn chế yếu tố lãng phí như: Nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý cán bộ kỹ thuật; Đào tạo và sử dụng công nhân đa năng; Phân bố công nhân đầy đủ và kịp thời để công việc không bị gián đoạn; Tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận; Chuẩn bị tốt kế hoạch vật tư, công nhân, thiết bị; lập tiến độ và có kế hoạch thực hiện rõ ràng đảm bảo ngân sách; Phối hợp và thông tin kịp thời đến các bộ phận.
2.2.4. Phạm Hồng Luân và Lê Anh Vân.
Nghiên cứu đã chỉ ra có hai xu hướng cung ứng vật tự cho công trường gồm: Xu hướng dự trữ vật tư đảm bảo an toàn cho sản xuất xây dựng trong mọi tình huống và Xu hướng cung ứng trực tiếp vật tư cho công trường theo triết lý JIT. Nghiên cứu cũng chỉ ra có quá nhiều đặc thù khác biệt so với các dạng thức sản xuất khác, khiến cho việc áp dụng bất kỳ một phương pháp quản lý sản xuất chung nào vào công nghiệp xây dựng cũng cần phải có sự điều chỉnh ít nhiều. Giải pháp kết hợp đặt ra bài toán phải có giải pháp khống chế các yếu tố bất lợi, để có giải pháp cung ứng JIT hiệu quả càng nhiều càng tốt. Nghiên cứu đã trình bày các giải pháp khả thi cho việc quản lý cung ứng vật tự trong ngành xây dựng theo các nguyên lý JIT và Lean Construction, bao gồm: Phương pháp Byggologistik (chính là JIT logistics) – đáp ứng tốt các yêu cầu của dự án xây dựng có các kế hoạch ít biến động; và phương pháp quản lý cung ứng vật tư tương tự hệ thống Last Planner – một giải pháp thích hợp với cả các dự án có kế hoạch ngắn hạn nhiều biến động.
2.2.5. Nguyễn Quang Vinh và Đinh Tuấn Hải
Nghiên cứu đã có những giới thiệu chung về JIT và hệ thống sản xuất kéo trong mô hình JIT và những thực trạng trong công tác cung ứng vật tư trên công trường hieejnnay dựa trên mô hình hệ thống sản xuất đẩy với những ưu nhược điểm nhất định. Nghiên cứu cũng đề xuất áp dụng hệ thống kéo với những cách tiếp cận phù hợp nhằm hợp lý hóa công tác cung ứng vật liệu trên công trường xây dựng. Việc hiểu rõ về hệ thống kép cùng mô hình JIT và cách áp dụng các khái niệm này trong công tác cung ứng vật tư trên công trường xây dựng sẽ giúp giảm đáng kể các chi phí không cần thiết và các lãng phí vô ích. Các tác giả đã đưa ra một số các thông tin cơ bản về hệ thống kéo và mô hình JIT nói chung cũng như việc áp dụng cho công tác cung ứng vật tư trên công trường xây dựng nói riêng.
2.3. Các nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam
Ngoài các nghiên cứu nêu trên, có những nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng có những tương đồng với những đặc trưng cơ bản của JIT có thể kể ra các nghiên cứu như về:
Lê Anh Dũng, “Tối ưu hóa tiến độ thi công công trình xây dựng”, Luận án tiến sĩ, Đại học Kiến trúc HN, Hà Nội,2004.
Trịnh Quang Vinh, “Nghiên cứu ảnh hưởng của dự trữ vật tư đến thiết kế tổng mặt bằng xây dựng công trình ở Việt nam”, Luận án tiến sĩ, Đại học Kiến trúc Hà Nội, Hà Nội,2003.
Trịnh Quang Vinh, “Tối ưu hóa dự trữ vật tư trong thiết kế Tổng mặt bằng thi công”, Nhà xuất bản Xây dựng, 2016.
Trịnh Quang Vinh, “Bài toán sử dụng máy vận chuyển lên cao trong thi công nhà cao tầng”, Tạp chí Xây dựng, Số 11/2007.
3. Bàn luận
3.1. Bàn luận các nghiên cứu về quản lý tức thời trên thế giới
Qua các nghiên cứu về lý thuyết quản lý tức thời trong xây dựng có thể tổng kết các vấn đề sau:
(1) Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về Quản lý tức thời trong lĩnh vực xây dựng. trong đó có những nghiên cứu về dự án xây dựng nói chung, nhưng có những nghiên cứu đi vào cụ thể từng lĩnh vực chuyên môn hoặc một loại hoạt động xây dựng điển hình: Sản xuất, vận chuyển bê tông; Sản xuất, vận chuyển, thi công cấu kiện bê tông đúc sẵn; Sản xuất cung cấp và thi công kết cấu thép.
(2) Một số nghiên cứu được tiến hành khái quát chung cho cả quá trình quản lý xây dựng và cũng có những nghiên cứu tập trung làm rõ một vấn đề hoặc một khâu trong quy trình quản lý xây dựng như: Quản lý chuỗi cung ứng; Quản lý nguyên vật liệu và công tác hậu cần trong cung cấp vật liệu xây dựng; Quản lý thời gian, đo lường thời gian lãng phí; Quản lý chất thải, đánh giá tác động môi trường; Quản lý công trường, bố trí mặt bằng công trường xây dựng; Quản lý vùng đệm (quản lý dự trữ) thời gian cũng như nguyên vật liệu; Quản lý chất lượng toàn diện
(3) Có nhiều phương pháp, kỹ thuật được các nhà nghiên cứu sử dụng để phân tích và đánh giá lý thuyết quản lý tức thời: phương pháp mô phỏng; Phương pháp định lượng; Thuật toán di truyền; Phương pháp xác suất thống kê. Ngày nay các phương pháp mới vẫn tiếp tục được các nhà khoa học trên thế giới tìm hiểu để áp dụng trong nghiên cứu về lý thuyết quản lý tức thời trong lĩnh vực xây dựng với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin.
(4) Áp dụng lý thuyết quản lý tức thời được nghiên cứu trên quan điểm riêng biệt của từng bên tham gia trong dự án xây dựng, chưa hình thành ngôi nhà chung JIT của tất cả các bên tham gia hoặc phần lớn các bên tham gia vào quá trình thực hiện.
(5) Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những lợi ích JIT đạt được trong lĩnh vực xây dựng như: Giảm chi phí tồn kho; Giảm không gian và thời gian cho sản xuất; tăng chất lượng sản phẩm; Giảm chất thải, ô nhiễm môi trường; Xây dựng các mối quan hệ sản xuất gắn kết lâu dài; Cải thiện tinh thần đồng đội, động lực cũng như vawnhoas doanh nghiệp; Các mục tiêu loại bỏ hoàn toàn sự lãng phí là không thể đạt được tuy nhiên mục tiêu giảm thiểu là rất khả quan.
(6) Một số nghiên cứu cũng khái quát những khó khăn, hạn chế khi áp dụng JIT trong lĩnh vực xây dựng như: Lợi ích mâu thuẫn của các nhà thầu; Chưa thiết lập được chuỗi cung ứng ổn định; Cần có tinh thần thay đổi quy trình sản xuất; Các công việc lặp đi lặp lại trong ngành xây dựng có tỷ lệ chưa cao; Các hoạt động cải tiến, quản lý chất lượng chưa phổ biến đến mọi người công nhân; Động lực của người tham gia còn thấp.
Theo Koenraad Tommissen: Quản lý sản xuất tức thời là “một triết lý sản xuất dựa trên sự loại bỏ có chủ đích những gì lãng phí và dựa trên sự cải tiến năng suất liên tục”. Thông thường, khái niệm này có thể hiểu đơn giản là “mục tiêu” của sản xuất là đúng sản phẩm với đúng số lượng ở đúng nơi vào đúng thời điểm”. sự lãng phí, không chỉ là công sức, mà còn là những khoản đầu tư tài chính và các hoạt động khác chỉ làm tăng chi phí mà không tăng giá trị.
Tính tự nhiên của JIT trong bất kì sự áp dụng nào có thể được thể hiện rõ trong một số đặc trưng cơ bản như sau: (1) Giảm các cấp độ tồn kho nguyên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm và hàng hóa; (2) Cải tiến dây chuyền, giảm thao tác công việc ở các mức độ đang tiến hành; (3) Giảm không gian sử dụng; (4) Tăng chất lượng sản phẩm, giảm phế liệu và sản phẩm lỗi; (5) Giảm tổng thời gian sản xuất; (6) Linh hoạt hơn trong việc thay đổi phức hệ sản xuất; (7) Tận dụng sự tham gia của nhân công trong giải quyết vấn đề; (8) Áp lực về quan hệ với khách hàng; (9) Tăng năng suất và sử dụng thiết bị; (10) Giảm nhu cầu về lao động gián tiếp.
Trong xây dựng, những đặc trưng cơ bản của JIT nếu được phát huy sẽ là các yếu tố rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chất lượng của một dự án xây dựng, góp phần quyết định giá thành sản phẩm và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng.
Đến nay, trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về quản lý tức thời (JIT) trong ngành xây dựng, các nghiên cứu đã cho thấy hiệu quả khi áp dụng trong thực tế. Tại Việt Nam, vấn đề nghiên cứu áp dụng JIT trong ngành xây dựng cũng đã được chú ý trong những năm gần đây. Qua nghiên cứu tham khảo các tài liệu sách báo, các nghiên cứu về JIT trong ngành xây dựng đã được công bố, tác giả tổng hợp lại nhằm giới thiệu tới người đọc các thông tin chung những vấn đề nghiên cứu về JIT trong ngành xây dựng. Bài viết này giới thiệu tổng quan các nghiên cứu về JIT ở trong và ngoài nước, áp dụng trong ngành xây dựng.
2. Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng
2.1. Các nghiên cứu trên Thế giới
Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã thực hiện trên thế giới mà tác giả tổng hợp được có thể nêu ra:
2.1.1. Akintola Akintoye
Tác giả đề cập đến vai trò, ảnh hưởng của JIT trong triển khai thực hiện quản lý vật liệu xây dựng. Hàng tồn kho quá mức là không kinh tế,, nó làm tăng chi phí sản xuất và chi phí xây dựng. Sự kết hợp của JIT trong quá trình xây dựng cần phải được phát triển nhằm hướng tới các lợi ích như: Tăng doanh thu, giảm hàng tồn kho, cải thiện dịch vụ, cải thiện chất lượng, cải thiện tinh thần đồng đội, xây dựng các mối quan hệ lâu dài…
2.1.2. Barbara B.Flynn, Sadao Sakakibara và Roger G.Schroeder
Các tác giả trình bày về mối quan hệ giữa TQM và việc thực hành JIT với hiệu suất công việc. Mặc dù TQM và JIT có hiệu quả trong sự đơn lẻ, nhưng sự kết hợp dẫn đến những cải tiến hiệu suất lớn hơn nữa. Thực hành TQM tương tác phù hợp cơ sở hạ tầng chung và thực hành JIT để giảm thời gian chu kỳ công việc. Như JIT phấn đấu để sản xuất với tồn kho tối thiểu, trong khi TQM giúp cung cấp các cấp độ chất lượng cho phép tiến hành sản xuất an toàn với hàng tồn kho tối thiểu, theo đúng lịch trình.
2.1.3. Gul Polat và David Arditi
Đề cập đến việc nghiên cứu áp dụng JIT trong việc quản lý nguyên vật liệu ở các nước đang phát triển. các hệ thống JIT trong quản lý nguyên vật liệu đã được phát triển để cung cấp nguyên liệu đúng số lượng và chất lượng, chỉ trong thời gian sản xuất, loại bỏ sự cần dự trữ các nguyên vật liệu trên công trường. Tuy nhiên nó cũng có thể loại bỏ những lợi ích khác của giữ hàng tồn kho như: sự không chắc chắn trog chuỗi cung ứng và quá trình sản xuất, lạm phát và tỷ giá cao, giảm giá có sẵn trên số lượng lớn vật liệu, và giảm giá trong trường hợp mua sớm…bởi vậy cần phải tính toán trong các trường hợp cụ thể.
2.1.4. Gul Polat; David Arditi; và Ugur Mungen
Nghiên cứu đã trình bày một hệ thống hỗ trợ quyết định dựa trên mô phỏng để hỗ trợ các nhà thầy trong việc lựa chọn các hệ thống quản lý cốt thép tiết kiệm nhất trước khi bắt đầu xây dựng bằng cách đưa ra các điều kiện của dự án. Một hệ thống quản lý vật liệu được xác định bởi kích thước của lô hàng, chiến lược lập kế hoạch cho phép các nhà thầu xử lý bất ổn và biến đổi trong chuỗi cung ứng và thời gian của các lô hàng đó phụ thuộc vào môi trường mà dự án đang diễn ra.
2.1.5. Hisham Said và Khaled El-Rayes
Trong nghiên cứu này, các tác giả đã xây dựng và phát triển một mô hình tối ưu hóa cho hoạt động hậu cần trong xây dựng bằng việc đồng thời tích hợp và tối ưu hóa các kế hoạch mua sắm vật liệu và lưu trữ vật liệu trên các công trường xây dựng. Mô hình sử dụng các thuật toán di truyền để giảm thiểu chi phí hậu cần xây dựng bao gồm chi phí đặthàng vật liệu, dự trữ, và chi phí bố trí.
2.1.6. Iris D.Tommelein và Annie En Yi Li
Các tác giả giới thiệu về hệ thống cung cấp bê tông thương phẩm như là một ví dụ điển hình về của hệ thống sản xuất JIT trong xây dựng. Các nhà thầu luôn mong muốn bê tông được giao kịp thời với các biến đổi theo nhu cầu cụ thể của dự án. Mỗi trường hợp đều nhấn mạnh sự hiện diện của bộ đệm của thông thông tin, tài liệu và thời gian cũng như cơ chế thu hồi sản xuất nằm ở vị trí chiến lược để đáp ứng các yêu cầu hệ thống cụ thể, theo yêu cầu và tính chất công việc của nhà thầu.
2.1.7. Iris D.Tommelein và Markus Weissenberger
Nghiên cứu đã đề cập đến chuỗi cung ứng kết cấu thép trong lĩnh vực xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp. Các tác giả đề nghị tiếp tục tiến hành nghiên cứu vào những yếu tố phức tạp khác của kết cấu thép cũng như chuỗi cung ứng, để có các cơ sở hợp lý cho vùng đệm, các rủi ro cũng như lowijicsh liên quan có thể được làm sáng tỏ. Từ đó sẽ giúp xác định những nguyên tắc xây dựng cho hệ thống sản xuất để có thể phát huy được nhiều lợi ích của việc áp dụng JIT.
2.1.8. Low Sui Pheng và Choong Joo Chuan
Các tác giả đã thực hiện nghiên cứu áp dụng JIT cho việc quản lý vận chuyển cấu kiện bê tông đúc sẵn từ bãi tiền chế tới và trong phạm vi địa điểm xây dựng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạn chế về không gian cho việc lưu trữ và tắc nghẽn giao thông tại nơi làm việc có thể được giảm nhẹ. Nghiên cứu cũng chỉ rõ những khó khăn trong áp dụng bởi phần lớn các nhà thầu bị ảnh hưởng bởi giá cả nên đã bỏ qua lợi ích lớn hơn trong tổng chi phí. Trong bối cảnh đó nghiên cứu đề ra những giải pháp nhằm thúc đẩy các nhà cung ứng cam kết giao hàng kịp thời.
2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
Các nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã được thực hiện tại Việt Nam có thể kể ra:
2.2.1. Đinh Tuấn Hải, Nguyễn Văn Hanh và Tạ Văn Phấn
Các tác giả đã có những giới thiệu chung về JIT, những nguyên tắc cơ bản cũng như những lợi điểm của JIT, đồng thời phân tích một số cơ sở áp dụng JIT trong xây dựng như: Cơ sở vận dụng JIT trong việc tối ưu hóa thi công lắp ghép là việc tính toán và dự trù chi tiết các thời gian cần thiết và tối thiểu để vận chuyển kết cấu bê tông lắp ghép đến công trường, hạn chế tối đa thời gian chờ dowijdd trên công trường và khẩn trương cẩu lắp cấu kiện bê tông lắp ghép vào vị trí cần thiết; Cơ sở vận dụng JIT trong việc tối ưu hóa kho chứa vật liệu là việc sắp xếp tối ưu không gian trong kho, tính toán thời gian nhập kho và xuất kho của vật liệu và giảm tối đa thời gian lưu kho; Cơ sở vận dụng JIT tối ưu hóa biểu đồ nhân lực là việc hạn chế số lượng nhân lực quá nhiều hoặc quá ít trong một khoảng thời gian ngắn và cố gắng chia đồng đều số lượng nhân công trong một khoảng thời gian dài có thể. Việc hiểu rõ về JIT và cách áp dụng vào ngành xây dựng sẽ giúp giảm đáng kể các chi phí không cần thiết và các lãng phí vô ích
2.2.2. Lương Đức Long
Tác giả đã giới thiếu về xây dựng tinh gọn, một trong những nguyên tắc cơ bản là phải đồng bộ và nhịp nhàng tất cả các bước trong quá trình sản xuất, để thời gian chờ của công nhân máy móc ít hơn, vật tư không bị chia cắt gián đoạn và sản phẩm không bị hình thành với cách thức ngắt quãng từng phần. hai điểm trọng tâm của xây dựng tinh gọn đó là: (1)Sự giảm thiểu vật/sự lãng phí; (2) Quarnlys dòng bằng cách đưa sự chú ý cao độ cùng với các quá trình sản xuất.
2.2.3. Phạm Hồng Luân và Hà Duy Khánh
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự công nhận về lãng phí trong giai đoạn thi công là khá thấp, các cá nhân vẫn chưa hoàn toàn hiểu được hết các khái niệm về luồng và các hoạt động không đem lại giá trị tăng và có xu hướng xem chúng là những công việc phụ thêm cần thiết cho hoạt động chuyển đổi. Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp để hạn chế yếu tố lãng phí như: Nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý cán bộ kỹ thuật cho hoạt động chuyển đổi. Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp để hạn chế yếu tố lãng phí như: Nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý cán bộ kỹ thuật; Đào tạo và sử dụng công nhân đa năng; Phân bố công nhân đầy đủ và kịp thời để công việc không bị gián đoạn; Tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận; Chuẩn bị tốt kế hoạch vật tư, công nhân, thiết bị; lập tiến độ và có kế hoạch thực hiện rõ ràng đảm bảo ngân sách; Phối hợp và thông tin kịp thời đến các bộ phận.
2.2.4. Phạm Hồng Luân và Lê Anh Vân.
Nghiên cứu đã chỉ ra có hai xu hướng cung ứng vật tự cho công trường gồm: Xu hướng dự trữ vật tư đảm bảo an toàn cho sản xuất xây dựng trong mọi tình huống và Xu hướng cung ứng trực tiếp vật tư cho công trường theo triết lý JIT. Nghiên cứu cũng chỉ ra có quá nhiều đặc thù khác biệt so với các dạng thức sản xuất khác, khiến cho việc áp dụng bất kỳ một phương pháp quản lý sản xuất chung nào vào công nghiệp xây dựng cũng cần phải có sự điều chỉnh ít nhiều. Giải pháp kết hợp đặt ra bài toán phải có giải pháp khống chế các yếu tố bất lợi, để có giải pháp cung ứng JIT hiệu quả càng nhiều càng tốt. Nghiên cứu đã trình bày các giải pháp khả thi cho việc quản lý cung ứng vật tự trong ngành xây dựng theo các nguyên lý JIT và Lean Construction, bao gồm: Phương pháp Byggologistik (chính là JIT logistics) – đáp ứng tốt các yêu cầu của dự án xây dựng có các kế hoạch ít biến động; và phương pháp quản lý cung ứng vật tư tương tự hệ thống Last Planner – một giải pháp thích hợp với cả các dự án có kế hoạch ngắn hạn nhiều biến động.
2.2.5. Nguyễn Quang Vinh và Đinh Tuấn Hải
Nghiên cứu đã có những giới thiệu chung về JIT và hệ thống sản xuất kéo trong mô hình JIT và những thực trạng trong công tác cung ứng vật tư trên công trường hieejnnay dựa trên mô hình hệ thống sản xuất đẩy với những ưu nhược điểm nhất định. Nghiên cứu cũng đề xuất áp dụng hệ thống kéo với những cách tiếp cận phù hợp nhằm hợp lý hóa công tác cung ứng vật liệu trên công trường xây dựng. Việc hiểu rõ về hệ thống kép cùng mô hình JIT và cách áp dụng các khái niệm này trong công tác cung ứng vật tư trên công trường xây dựng sẽ giúp giảm đáng kể các chi phí không cần thiết và các lãng phí vô ích. Các tác giả đã đưa ra một số các thông tin cơ bản về hệ thống kéo và mô hình JIT nói chung cũng như việc áp dụng cho công tác cung ứng vật tư trên công trường xây dựng nói riêng.
2.3. Các nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam
Ngoài các nghiên cứu nêu trên, có những nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng có những tương đồng với những đặc trưng cơ bản của JIT có thể kể ra các nghiên cứu như về:
Lê Anh Dũng, “Tối ưu hóa tiến độ thi công công trình xây dựng”, Luận án tiến sĩ, Đại học Kiến trúc HN, Hà Nội,2004.
Trịnh Quang Vinh, “Nghiên cứu ảnh hưởng của dự trữ vật tư đến thiết kế tổng mặt bằng xây dựng công trình ở Việt nam”, Luận án tiến sĩ, Đại học Kiến trúc Hà Nội, Hà Nội,2003.
Trịnh Quang Vinh, “Tối ưu hóa dự trữ vật tư trong thiết kế Tổng mặt bằng thi công”, Nhà xuất bản Xây dựng, 2016.
Trịnh Quang Vinh, “Bài toán sử dụng máy vận chuyển lên cao trong thi công nhà cao tầng”, Tạp chí Xây dựng, Số 11/2007.
3. Bàn luận
3.1. Bàn luận các nghiên cứu về quản lý tức thời trên thế giới
Qua các nghiên cứu về lý thuyết quản lý tức thời trong xây dựng có thể tổng kết các vấn đề sau:
(1) Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về Quản lý tức thời trong lĩnh vực xây dựng. trong đó có những nghiên cứu về dự án xây dựng nói chung, nhưng có những nghiên cứu đi vào cụ thể từng lĩnh vực chuyên môn hoặc một loại hoạt động xây dựng điển hình: Sản xuất, vận chuyển bê tông; Sản xuất, vận chuyển, thi công cấu kiện bê tông đúc sẵn; Sản xuất cung cấp và thi công kết cấu thép.
(2) Một số nghiên cứu được tiến hành khái quát chung cho cả quá trình quản lý xây dựng và cũng có những nghiên cứu tập trung làm rõ một vấn đề hoặc một khâu trong quy trình quản lý xây dựng như: Quản lý chuỗi cung ứng; Quản lý nguyên vật liệu và công tác hậu cần trong cung cấp vật liệu xây dựng; Quản lý thời gian, đo lường thời gian lãng phí; Quản lý chất thải, đánh giá tác động môi trường; Quản lý công trường, bố trí mặt bằng công trường xây dựng; Quản lý vùng đệm (quản lý dự trữ) thời gian cũng như nguyên vật liệu; Quản lý chất lượng toàn diện
(3) Có nhiều phương pháp, kỹ thuật được các nhà nghiên cứu sử dụng để phân tích và đánh giá lý thuyết quản lý tức thời: phương pháp mô phỏng; Phương pháp định lượng; Thuật toán di truyền; Phương pháp xác suất thống kê. Ngày nay các phương pháp mới vẫn tiếp tục được các nhà khoa học trên thế giới tìm hiểu để áp dụng trong nghiên cứu về lý thuyết quản lý tức thời trong lĩnh vực xây dựng với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin.
(4) Áp dụng lý thuyết quản lý tức thời được nghiên cứu trên quan điểm riêng biệt của từng bên tham gia trong dự án xây dựng, chưa hình thành ngôi nhà chung JIT của tất cả các bên tham gia hoặc phần lớn các bên tham gia vào quá trình thực hiện.
(5) Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những lợi ích JIT đạt được trong lĩnh vực xây dựng như: Giảm chi phí tồn kho; Giảm không gian và thời gian cho sản xuất; tăng chất lượng sản phẩm; Giảm chất thải, ô nhiễm môi trường; Xây dựng các mối quan hệ sản xuất gắn kết lâu dài; Cải thiện tinh thần đồng đội, động lực cũng như vawnhoas doanh nghiệp; Các mục tiêu loại bỏ hoàn toàn sự lãng phí là không thể đạt được tuy nhiên mục tiêu giảm thiểu là rất khả quan.
(6) Một số nghiên cứu cũng khái quát những khó khăn, hạn chế khi áp dụng JIT trong lĩnh vực xây dựng như: Lợi ích mâu thuẫn của các nhà thầu; Chưa thiết lập được chuỗi cung ứng ổn định; Cần có tinh thần thay đổi quy trình sản xuất; Các công việc lặp đi lặp lại trong ngành xây dựng có tỷ lệ chưa cao; Các hoạt động cải tiến, quản lý chất lượng chưa phổ biến đến mọi người công nhân; Động lực của người tham gia còn thấp.
3.2. Bàn luận các nghiên cứu về quản lý tức thời tại Việt Nam
Tại Việt Nam, các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng đã bắt đầu được quan tâm tuy rằng chưa nhiều và còn hạn chế. Có thể tổng kết các vấn đề như sau:
(1) Các nghiên cứu tại Việt Nam kế thừa rất nhiều kinh nghiệm, kết quả từ các nghiên cứu và thực tiễn trong sản xuất trên thế giới. Điều này thể hiện qua việc vận dụng các phương pháp nghiên cứu, học hỏi các giải pháp trong áp dụng quản lý tức thời và sử dụng các công cụ hỗ trợ quản lý tức thời đã được thực hành trên thế giới.
(2) Tuy nhiên, có một điểm khác biệt giữa các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam là các nghiên cứu nước ngoài có tính khái quát cao cho hoạt động sản xuất và tiếp tục được nghiên cứu chuyên sâu nhằm không ngừng cải tiến và nâng cao hiệu quả hệ thống sản xuất. trong khi đó các nghiên cứu tại Việt Nam đi vào các loại hình sản xuất, loại hình công việc cụ thể nhằm mục đích áp dụng hiệu quả lý thuyết quản lý tức thời trong những điều kiện sản xuất đặc thù và thực tiễn của Việt Nam. Điều đó thể hiện, trong nghiên cứu và trong thực tiễn tại Việt Nam còn một khoảng cách khá xa so với thế giới.
(3) Trong lĩnh vực xây dựng, các nghiên cứu trực tiếp về JIT cofnhieesm gặp và cũng còn hạn chế trong giới hạn một số công tác hay công việc nhất định, mới dừng lại ở những phân tích và đề xuất các giải pháp cho việc áp dụng vào một số lĩnh vực xây dựng. chưa có những nghiên cứu tổng thể hay chuyên sâu nhằm kiểm chứng kết quả, đánh giá và so sánh.
(4) Bằng nhiều nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng với các vấn đề tương tự các đặc trưng cơ bản của JIT như: Giảm hàng tồn kho; Giảm không gian và thời gian cho sản xuất; Tăng chất lượng sản phẩm; Giảm lãng phí; Cải tiến quy trình sản xuất…đã minh chứng tính hiệu quả và cần thiết đổi với thực tiễn về những đặc trưng cơ bản của JIT, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc.
(5) Nhiều nghiên cứu khác về lĩnh vực xây dựng cũng đã chỉ ra những khó khăn thách thức và những đặc thù vốn có như: Sự phức tạp của hoạt động xây dựng; Những hạn chế về vốn, công nghệ và tổ chức; Chất lượng nguồn nhân lực chưa cao; Môi trường kinh tế - xã hội…đã và đang cản trở sự phát triển chung của ngành xây dựng.
(6) Dù không được đề cập trực tiếp trong các nghiên cứu, nhưng khi phân tích mô hình lý thuyết quản lý tức thời cùng các bài học kinh nghiệm của các doanh nghiệp của các lĩnh vực sản xuất, bài học thành công của các quốc gia phát triển đi trước chỉ ra rằng chúng ta không thể áp dụng maysmocs bất kỳ tư duy quản trị, phương thức sản xuất nào, mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp, mỗi lxinh vực tùy điều kiện và bối cảnh cần phải tìm ra phương pháp áp dụng linh hoạt và phù hợp với thực tế sinh động của mình.
4. Kết luận
Với nhiều nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng đã được thực hiện, đa dạng loại hình dự án, sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu, kỹ thuật dùng trong nghiên cứu hiện đại, các nhà khoa học trên thế giới đã đạt được nhiều thành công. Tại Việt Nam, vấn đề nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã được chú ý những năm gần đây. Bài viết này đã tổng kết lại các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng trên Thế giới và tại Việt Nam để tìm ra các thông tin giúp các nhà quản lý từng bước hoàn thieejnhown và nhằm thay đổi nhận thức của các nhà quản lý về vấn đề quản lý tức thời trong ngành xây dựng tại Việt Nam.
(Nguồn: Tạp chí Khoa học Kiến trúc & Xây dựng, Số 36/2019)
Tại Việt Nam, các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng đã bắt đầu được quan tâm tuy rằng chưa nhiều và còn hạn chế. Có thể tổng kết các vấn đề như sau:
(1) Các nghiên cứu tại Việt Nam kế thừa rất nhiều kinh nghiệm, kết quả từ các nghiên cứu và thực tiễn trong sản xuất trên thế giới. Điều này thể hiện qua việc vận dụng các phương pháp nghiên cứu, học hỏi các giải pháp trong áp dụng quản lý tức thời và sử dụng các công cụ hỗ trợ quản lý tức thời đã được thực hành trên thế giới.
(2) Tuy nhiên, có một điểm khác biệt giữa các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam là các nghiên cứu nước ngoài có tính khái quát cao cho hoạt động sản xuất và tiếp tục được nghiên cứu chuyên sâu nhằm không ngừng cải tiến và nâng cao hiệu quả hệ thống sản xuất. trong khi đó các nghiên cứu tại Việt Nam đi vào các loại hình sản xuất, loại hình công việc cụ thể nhằm mục đích áp dụng hiệu quả lý thuyết quản lý tức thời trong những điều kiện sản xuất đặc thù và thực tiễn của Việt Nam. Điều đó thể hiện, trong nghiên cứu và trong thực tiễn tại Việt Nam còn một khoảng cách khá xa so với thế giới.
(3) Trong lĩnh vực xây dựng, các nghiên cứu trực tiếp về JIT cofnhieesm gặp và cũng còn hạn chế trong giới hạn một số công tác hay công việc nhất định, mới dừng lại ở những phân tích và đề xuất các giải pháp cho việc áp dụng vào một số lĩnh vực xây dựng. chưa có những nghiên cứu tổng thể hay chuyên sâu nhằm kiểm chứng kết quả, đánh giá và so sánh.
(4) Bằng nhiều nghiên cứu khác trong lĩnh vực xây dựng với các vấn đề tương tự các đặc trưng cơ bản của JIT như: Giảm hàng tồn kho; Giảm không gian và thời gian cho sản xuất; Tăng chất lượng sản phẩm; Giảm lãng phí; Cải tiến quy trình sản xuất…đã minh chứng tính hiệu quả và cần thiết đổi với thực tiễn về những đặc trưng cơ bản của JIT, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc.
(5) Nhiều nghiên cứu khác về lĩnh vực xây dựng cũng đã chỉ ra những khó khăn thách thức và những đặc thù vốn có như: Sự phức tạp của hoạt động xây dựng; Những hạn chế về vốn, công nghệ và tổ chức; Chất lượng nguồn nhân lực chưa cao; Môi trường kinh tế - xã hội…đã và đang cản trở sự phát triển chung của ngành xây dựng.
(6) Dù không được đề cập trực tiếp trong các nghiên cứu, nhưng khi phân tích mô hình lý thuyết quản lý tức thời cùng các bài học kinh nghiệm của các doanh nghiệp của các lĩnh vực sản xuất, bài học thành công của các quốc gia phát triển đi trước chỉ ra rằng chúng ta không thể áp dụng maysmocs bất kỳ tư duy quản trị, phương thức sản xuất nào, mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp, mỗi lxinh vực tùy điều kiện và bối cảnh cần phải tìm ra phương pháp áp dụng linh hoạt và phù hợp với thực tế sinh động của mình.
4. Kết luận
Với nhiều nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng đã được thực hiện, đa dạng loại hình dự án, sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu, kỹ thuật dùng trong nghiên cứu hiện đại, các nhà khoa học trên thế giới đã đạt được nhiều thành công. Tại Việt Nam, vấn đề nghiên cứu về quản lý tức thời trong ngành xây dựng đã được chú ý những năm gần đây. Bài viết này đã tổng kết lại các nghiên cứu về quản lý tức thời trong xây dựng trên Thế giới và tại Việt Nam để tìm ra các thông tin giúp các nhà quản lý từng bước hoàn thieejnhown và nhằm thay đổi nhận thức của các nhà quản lý về vấn đề quản lý tức thời trong ngành xây dựng tại Việt Nam.
(Nguồn: Tạp chí Khoa học Kiến trúc & Xây dựng, Số 36/2019)