Nhà máy xử lý rác Đông Vinh - TP. Vinh với công nghệ Seraphin
Nhà máy xử lý rác Đông Vinh - TP Vinh hoạt động từ 20/4/2004 do Cty Cổ phần Công nghệ Môi trường xanh - doanh nghiệp tư nhân đầu tư, tự thiết kế chế tạo, lắp ráp và quản lý vận hành, với công nghệ Seraphin, nhằm xử lý rác thải sinh hoạt đô thị sản xuất phân ủ hữu cơ compst và VLXD.
Trong bài này, chúng tôi muốn trao đổi và làm rõ thêm một số vấn đề mà các nhà quản lý môi trường đô thị và các đồng nghiệp đang quan tâm, đó là Seraphin - công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt và vấn đề Nhà máy xử lý rác Đông Vinh tạm ngừng việc xử lý rác tươi rác thải sinh hoạt được thu gom hàng ngày, chỉ xử lý rác cũ rác đã chôn lấp.
1. Về tái chế, tái sử dụng và xử lý chất thải rắn đô thị
Sau hơn 15 năm đổi mới, cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế, tốc độ tăng GDP hàng năm đã đạt được 7 - 8%, khối lượng chất thải rắn ở các đô thị và khu công nghiệp liên tục tăng lên theo tốc độ đô thị hoá, phát triển công nghiệp, cũng như mức độ tăng dân số. Tình trạng thu gom và xử lý chất thải rắn tại các đô thị và khu công nghiệp ở nước ta mặc dù đã được cải thiện đáng kể, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị hiện nay, như:
- Hầu hết rác thải không được phân loại tại nguồn mà thu lẫn lộn, tỷ lệ thu gom chất thải rắn tính chung toàn quốc vào khoảng 70%. Tỷ lệ thu hồi các chất có khả năng tái chế và tái sử dụng như nilon, giấy vụn, kim loại, nhựa, thuỷ tinh chỉ đạt 25%, chủ yếu là tự phát, manh mún, không được quản lý.
- Phần lớn các nhà máy xử lý rác làm compost được đầu tư làm nguồn vốn ODA với giá thành và chi phí vận hành cao. Việc xử lý chất thải rắn ở các đô thị nước ta cho đến nay chủ yếu vẫn là bãi chôn lấp rác. Mới chỉ có 13/64 tỉnh, thành phố có bãi chôn lấp hợp vệ sinh, còn hầu hết các bãi chôn lấp rác, thực chất chỉ là các bãi chứa rác, mùi hôi và nước rỉ từ bãi chôn lấp - là nguồn gây ô nhiễm nước mặn và nước ngầm nghiêm trọng. Việc xác định dịa điểm bãi chôn lấp rác hợp vệ sinh ở các đô thị hiện nay là rất khó khăn; việc chôn lấp rác tốn diện tích, trong khi quỹ đất lại eo hẹp.
Nhằm thực hiện chỉ thị số 23/2005/CT-TTg ngày 21/6/2995 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh công tác quản lý chất thải rắn tại các đô thị và khu công nghiệp, Bộ xây dựng đang tập trung chỉ đạo xây dựng chương trình đầu tư thí điểm áp dụng các công nghệ xử lý rác thích hợp, nhằm giảm thiểu lượng rác thải sinh hoạt, ưu tiên các công nghệ được sản xuất trong nước, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia nhằm phát huy nội lực, nâng cao tỷ lệ nội địa hoá, làm chủ về công nghệ và phát huy hiệu quả kinh tế của việc tái chế, sử dụng lại rác thải; đẩy mạnh xã hội hoá trong lĩnh vực thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn...
2. Công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt - Seraphin
a. Seraphin là công nghệ ứng dụng, là sự kết hợp giữa 3 công nghệ chủ yếu:
Công nghệ xé, tách và tuyển rác; công nghệ ủ vi sinh; công nghệ tái chế đối với vật liệu chất dẻo và các phế thải. Việc tận dụng nilon, nhựa từ rác thải là hết sức cần thiết, đây chính là thành phần không phân huỷ, hạn chế sự phân huỷ các thành phần khác khi chôn lấp.
Chất lượng phân bón hữu cơ của các nhà máy xử lý rác làm phân bón hữu cơ compost trong cả nước nói chung, của công nghệ Seraphin nói riêng, do chất lượng nguyên liệu đầu vào thấp do lẫn nhiều tạp chất và các loại rác không phân huỷ dược. Nên việc xử lý rác làm phân compost chỉ có thể thành công khi việc phân loại rác tại nguồn được thực hiện. Phân loại rác tại nguồn là sự đảm bảo cho chất lượng của nguyên liệu đầu và, dẫn đến tăng chất lượng sản phẩm chế biến. Việc phân loại rác tại nguồn, còn làm giảm chi phí trong quá trình xử lý rác sản xuất phân compost, đặc biệt kiểm soát được các thành phần hoá học và các chất gây hại cho cây trồng.
b. Đặc điểm công nghệ Seraphin:
- Seraphin là quá trình tái chế, tái sử dụng rác thải sinh hoạt tổng hợp, làm phân ủ hữu cơ compost, sản phẩm nhựa và VLXD, nhằm giảm thiểu lượng rác thải sinh hoạt cần xử lý.
- Do doanh nghiệp tư nhân đầu tư, tự thiết kế, chế tạo, lắp ráp và quản lý vận hành; nhà xưởng được thiết kế theo khung không gian nhẹ, thoáng và linh hoạt sử dụng.
- Quy trình xử lý rác thải sinh hoạt theo công nghệ Seraphin có thể được coi là giải pháp tương đối tổng hợp, có một số lợi ích cơ bản về môi trường - kinh tế - xã hội giảm thiểu ô nhiễm môi trường đất, nước, tiết kiệm đất; tái chế, tái sử dụng chất thải rắn cao, khoảng 85%; giảm số người lang thang kiếm sống ở bãi rác, phù hợp với Chiến lược quản lý chất thải rắn tại các đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2020 Quyết định số 152/1999/QĐ-TTg ngày 10/7/1999 của Thủ tướng Chính phủ và chủ trương xã hội hoá công tác vệ sinh môi trường.
3. Nhà máy xử lý rác Đông Vinh - TP Vinh
Nhà máy xử lý rác Đông Vinh có khả năng xử lý chất thải rắn của TP Vinh, trong đó 85% được tái chế, sẽ xoá bỏ hoàn toàn bãi chôn lấp rác cũ trên 3 ha. Sản phẩm của nhà máy, mùn hữu cơ, phân hữu cơ, hạt nhựa Seraphin, ống cống, tấm cốp pha, xô, chậu...
Nhà máy được đặt ngay cạnh 3 bãi rác đã và đang chứa dựng rác thải của TP VInh tồn tại trước năm 1970 trở lại đây hiện đang quá tải. Nằm cách khu dân cư từ 20 - 400m. Nhà máy được xây dựng với tổng diện tích mặt bằng 35.000 m2, diện tích nhà xưởng sản xuất 14.000 m2 công suất thiết kế 300 tấn rác/ngày, 01 dây chuyền xử lý rác cũ 150 tấn rác/ngày và hệ thống dây chuyền sản xuất Seraphin.
Đến nay, do nguồn vốn tự có hạn hẹp, nguồn huy động chưa đáp ứng kịp. Cty mới thực hiện được 80% dự án đầu tư, các hạng mục còn thiếu như: Hệ thống thiết bị chế biến phân compost sau ủ, hệ thống nhà kho, hệ thống tường bao quanh, quạt hút khử mùi của nhà ủ phân compost...
4. Tại sao nhà máy xử lý rác Đông Vinh tạm ngừng việc ử lý rác tươi, chỉ xử lý rác cũ?
Chúng tôi muốn trao đổi và làm rõ thêm một số vấn đè về việc nhà máy xử lý rác Đông Vinh tạm ngừng việc xử lý rác tươi, chỉ xử lý rác cũ và trả lời câu hỏi, có phải là do Nhà máy gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư xung quanh không?
- Nguyên nhân chính gây ra môi trường ô nhiễm, mùi hôi thối lan toả, là do bãi rác, nằm bên cạnh, sát nhà máy không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh môi trường, cụ thể là:
+ Việc đổ rác và vận hành bãi rác không tuân thủ theo các quy định bảo vệ môi trường Thông tư Liên tịch Bộ Xây dựng và Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường số 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngày 18/01/2001 về hướng dẫn các quy định bảo vệ môi trường đối với việc lựa chọn địa điểm, xây dựng và vận hành bãi chôn lấp chất thải rắn; không có lớp đất phủ rác hàng ngày, gió phát tán rác và mùi hôi thối ra môi trường xung quanh.
+ Tường của bãi rác không đảm bảo đã bị đổ nhiều chỗ, làm rác tràn ra bên ngoài.
+ Do hệ thống thu gom và xử lý nước rác của bãi chôn lấp rác không hoạt động, mương xung quanh không tiêu thoát, mùi hôi thối, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
- Hàng ngày, vào buổi tối tại bãi rác thường có trên 50 người vào bới rác từ các xe thu gom rác. Những người này thường đốt tất cả những gì có thể cháy để lấy ánh sáng, như: lốp xe máy, xe đạp, chiếu, bìa các tông... khiến lửa cháy lan ra cả rác thải xung quanh, khói âm ỉ trong thời gian dài, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ người bới rác và khu vực dân cư xung quanh.
5. Các biện pháp khắc phục
Các biện pháp khắc phục mà Cty Cổ phần Công nghệ Môi trường xanh đề ra, đang được triển khai như:
- Hoàn thiện công nghệ xử lý rác tươi làm phân compost.
- Đồng thời với việc hoàn thiện công nghệ xử lý rác tươi làm phân ủ hữu cơ tại Nhà máy xử lý rác Đông Vinh, Cty Cổ phần Công nghệ Môi trường xanh đã nghiên cứu áp dụng công nghệ mới xử lý rác tươi làm phân ủ hưu cơ bằng công nghệ tháp compost. Theo công nghệ mới này, quá trình ủ lên men rác tươi được tiến hành ở trong tháp với thời gian ủ 7 ngày và tối ưu về bảo vệ moi trường. Tháp compost đầu tiên dự kiến sẽ lắp đặt tại Nhà máy xử lý rác Đông Vinh vào cuối tháng 11/2005.
- Đầu tư bao tường kín xung quanh, khử mùi nhà ủ compost.
- Nâng chiều cao ống khối lò đốt.
Để có thể nhân rộng mô hình nhà máy xử lý rác Đông Vinh - Mô hình xã hội hoá xử lý chất thải rắn đô thị, trên cơ sở công nghệ xử lý thích hợp với điều kiện thực tế ở các đô thị nước ta, đáp ứng đòi hỏi cấp bách công tác quản lý chất thải rắn TP Vinh. Bên cạnh công tác tuyên truyền - giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường, đòi hỏi điều kiện hỗ trợ từ Chính quyền tỉnh Nghệ An, TP Vinh và Cty Môi trường đô thị TP Vinh tập trung giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại bãi rác Đông Vinh, thu gom và xử lý nước rác, phủ bề mặt bãi rác theo quy định bảo vệ môi trường, nghiêm cấm người vào bới rác và thực hiện nghiêm túc trách nhiệm, nghĩa vụ và tạo điều kiện hỗ trợ Cty Cổ phần Công nghệ Môi trường xanh.
TS. Nguyễn Văn Thái
Vụ Hạ tầng kỹ thuật đô thị
Nguồn tin: Theo T/C Xây dựng, số 11/2005