Chiếu sáng ngõ xóm tiết kiệm, hiệu quả

Thứ năm, 07/09/2006 00:00

Ngày 29/7/2006, tại Hải Phòng - TP. Cảng, Hội Chiếu sáng Đô thị Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia về chiếu sáng ngõ xóm tiết kiệm hiệu quả. 23 bản báo cáo khoa học đã được trình bày tại Hội thảo này. Đây là một cuộc Hội thảo có ý nghĩa quan trọng vì nó vừa mang nội dung nhân văn vừa mang nội dung kinh tế.

Chiếu sáng ngõ xóm là một bộ phận của chiếu sáng công cộng, vai trò của chiếu sáng ngõ xóm có vẻ giống như chiếu sáng đường phố, tuy nhiên nó có chức năng đặc thù riêng. Nếu như chiếu sáng đường phố phục vụ đối tượng chủ yếu là các phương tiện giao thông cơ giới thì đối tượng chủ yéu của chiếu sáng ngõ xóm là các phương tiện giao thông cơ giới 2 bánh, các phương tiện giao thông thô sơ và người đi bộ, gồng gánh trong một cụm dân cư. Các chỉ tiêu định lượng và chất lượng ánh sánh có những yêu càu khác nhau cho 2 loại đối tượng này.
Tuy ở mức độ thấp hơn, nhưng chiếu sáng ngõ xóm vẫn phải đạt được một số mục tiêu:
- Bảo đảm điều kiện chiếu sáng cho người điều khiển xe cơ giới và thô sơ đi lại an toàn.
- Bảo đảm cho người đi bộ nhận rõ các chướng ngại vật nguy hiểm, định hướng thuận tiện và cảm thấy an tâm khi đi lại vào buổi tối, góp phần bảo đảm an nunh cho cụm dân cư. Cũng như đủ sáng để đảm bảo giải tán được sự tụ tập của các tệ nạn xã hội: Trộm cắp, nghiện trích, đĩ điếm...
- Tăng thêm vẻ đẹp thẩm mỹ của môi trường
Đặc điểm phổ biến của ngõ xóm là thường không có vỉa hè, chiều rộng của ngõ xóm thường không vượt quá 5 m và thông thường chỉ khoảng 2-3m có nơi thậm chí chỉ không được 1m. Đặc điểm khác của ngõ xóm là xe ô tô qua lại ít, tốc độ chậm, chủ yếu là xe máy, xe đạp với tốc độ khomg cao, đường ngõ nhiều khúc ngoằn ngoèo, không có đèn tín hiệu giao thông, mặt đường đa dạng khác nhau: bê tông, nhựa, có cống thoát nước nằm ở giữa hoặc lề đường với các nắp cống bằng bê tông đúc sẵn.
Hiện nay, chúng ta mới chỉ có tiêu chuẩn chiếu sáng nhân tạo cho đường, đường phố, quảng trường đô thị: TCXDVN 259: 2001. Ta chưa có tiêu chuẩn thiết kế chiếu sáng nhân tạo cho các ngõ xóm, nếu vận dụng tiêu chuẩn TCXDVN 259:2001 cho chiếu sáng ngõ xóm thì chẳng những lãng phí, không tiết kiệm mà hiệu quả lại không cao. Do những yêu cầu nêu trên của chiếu sáng ngõ xóm cùng những đặc diểm của nó chúng ta cần gấp loại tiêu chuẩn này để hướng dẫn cho các địa phương thực hiện. Do cuộc sống ngày càng được phát triển, điều kiện sống của dân được nâng lên, cùng với chủ trương xoá đó giảm nghèo của Đảng và Nhà nước, được sự quan tâm của chính quyền địa phương các cấp cũng như sự tự nguyện đóng góp của nhân dân, việc phát triển hệ thống chiếu sáng cho ngõ xóm được phát triển rất mạnh mẽ. Như ở Hà Nội, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố đã quyết định tất cả các ngõ ngách cs bề rộng từ 2m trở lên thuộc các quận nội thành đều phải được lắp đèn chiếu sáng. Tuy nhiên yêu cầu về độ chiếu sáng trong ngõ xóm không cao nhưng số lượng đèn chiếu sáng là rất lớn. Riêng thành phố Hà Nội tính đến 2004 nhu cầu chiếu sáng ngõ xóm đã có chiều dài lên đến 1.484km, ở TP.HCM chỉ tính ngõ có chiều rộng mặt đường 5m đã là 1.200km nếu tính cả ngõ hẻm thì chiều dài còn lớn hơn nhiều và như vậy là dài hơn đường phố. Nếu tính theo số lượng bóng đèn chiếu sáng ngõ xóm là 91000bóng trong khi đó chiếu sáng đường phố có số lượng là 50.000 bóng tại TP.HCM - số liệu 2004. Lượng tiêu thụ điện cho chíeu sáng ngõ xóm cũng rất lớn và cũng rất lớn và cũng đạt tới tỷ lệ bằng 1/3 chiếu sáng đường phố. Do đó phấn đấu để tiết kiệm điện năng tiêu thụ trong lĩnh vực này cũng là một vấn đề quan trọng.
Quan nghiên cứu cho thấy, chiếu sáng ngõ xóm và đường dành cho người đi bộ nên sử dụng bóng đèn phóng điện cường độ cao có công suất phù hợp và đèn Compact có công suất 50W trở lên, tuy nhiên phải là loại đèn có thể hoạt động bình thường trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm môi trường ngoài trời mưa, nắng, gió bão.... Chiếu sáng công cộng ngoài nhà trong các cụm dân cư nên sử dụng bóng đèn Metal halide có hiệu suất sáng và chỉ số thể hiện màu Ra cao vì ở đó thường tập trung đông người nên có yêu cầu bảo đảm chất lượng màu sắc ánh sáng. Không nên dùng bóng đèn thuỷ ngân cao áp để chiếu sáng ngõ xóm vì:
- Hiệu suất phát quang thấp chỉ bằng hơn nửa đến hai phần ba hiệu suất của bóng đèn phóng điện cường độ cao và thấp hơn hiệu suất của đèn Compact.
- Ánh sáng của bóng đèn thuỷ ngân cao áp tập trung phần lớn ở vùng bước sóng ngắn có màu xanh khó chịu do màu của các vật thể bị biến đổi và làm sai lệch sắc diện người.
Tóm lại là chiếu sáng ngõ xóm có thể dùng các loại bóng đèn hiệu suất cao, công suất nhỏ như đèn Compact 50-70w, bóng đèn Sodium cap áp, công suất 70w. Nhận rõ tiềm năng này, các Công ty chiếu sáng và sản xuất thiết bị HAPULICO, RALACO đã nghiên cứu chế tạo các thiết bị chiếu sáng áp dụng cho các ngõ xóm như đèn INDU và bóng đèn Compact 50w.
Để đảm bảo mỹ quan, nhiều ý kiến cho rằng cần phải có quy hoạch tổng thể và chiến lược phát triển mang tính bền vững cho mạng lưới chiếu sáng ngõ xóm. Tuy vậy đây sẽ là một điều khó khăn khi triển khai thực hiện. Theo quy hoạch đã được duyệt, đường ngõ, xóm có thể sẽ được cải tạo mở rộng nhưngh bao giờ mới được mở rộng? Trong khi đó thì hân dân trong ngõ xóm vẫn tự phát xây dựng các nhà tầng cho đến sát ranh giới đất của mình thậm chí còn lấn chiếm không gian ngõ xóm, do vậy hệ thống chiếu sáng ngõ xóm luôn là hệ thống tạm, không thể sử dụng lâu dài và khó đảm bảo được mỹ quan. Thực tế hệ thống chiếu sáng ngõ xóm, khi thiết kế đều phải dựa vào các công trình kiếưn trúc hiện có.
Về vấn đề quản lý: Uỷ ban nhân dân phường xã, thị trấn cần thường xuyên tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân, cơ quan, đơn vị trong địa bàn bảo vệ hệ thống chiếu sáng công cộng. Phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi câu móc trộm điện chiếu sáng, bắn chim trên đường dây, bắn vỡ bóng đèn, làm hư hỏng hệ thống cáp ngầm, các tủ điều khiển và hệ thống dây, cột đảm bảo an toàn hành lang điện chiếu sáng. Phát hiện và thông báo kịp thời các trường hợp bóng không sáng, dây bị đứt, cột bị gãy, giừo vận hành không đúng quy định để các cơ quan doanh nghiệp chức năng có biện pháp khắc phục.
Đối với hệ thống chiếu sáng ngõ xóm dạng nhà nước và nhân dân cùng làm thì địa phương các tổ dân phố và các doanh nghiệp chiếu sáng cùng pối hợp quản lý.
Hệ thống chiếu sáng trong ngõ xóm vẫn còn là vấn đề nan giải và nhiều bất cập. Nếu muốn xây dựng được hệ thống hoàn chỉnh như trang bị đèn có công suất thấp, hiệu suất phát quang cao, tiết kiệm điện, cần có sự quan tâm đồng bộ từ các cấp lãnh đạo địa phương, các phòng ban quản lý nhà nước về ngành quản lý đô thị, các đơn vị tư vấn thiết kế, các đơn vị chủ đầu tư của các dự án nâng cấp cải tạo. Những đơn vị này là đầu mối quyết định nguồn kinh phí xây dựng và quyết định lựa chọn các biện pháp kỹ thuật. Đơn vị sản xuất thiết bị cũng đóng góp một vai trò quan trọng. Thiết bị đèn vừa phải đảm bảo yêu cầu về chiếu sáng, độ kín, độ bền, thẩm mỹ, lại phải đảm bảo tiết kiệm năng lượng.

Nguồn: T/C Người Xây dựng, số 8/2006