Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc phát triển công trình xanh (CTX) và giao thông xanh, vật liệu xây dựng (VLXD) xanh trở thành yếu tố then chốt, quyết định hiệu quả năng lượng, giảm phát thải và nâng cao chất lượng môi trường sống. Tại tọa đàm chính sách “Giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới phát triển bền vững” diễn ra chiều 16/10 được Bộ Xây dựng tổ chức tại Hà Nội, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của VLXD xanh trong quá trình chuyển đổi bền vững của ngành xây dựng.
Tọa đàm là một trong những sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Tuần lễ Công trình xanh và Giao thông xanh Việt Nam năm 2025, do Bộ Xây dựng tổ chức. Theo các đại biểu tham dự Tọa đàm, chuyển đổi xanh hiện nay không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Những kinh nghiệm quý báu từ các nước tiên tiến và thực tiễn triển khai tại Việt Nam đều khẳng định rằng công trình xanh và giao thông xanh đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam, tiến tới hội nhập quốc tế sâu rộng về phát triển kinh tế xanh.
Trao đổi, thảo luận tại Tọa đàm, ông Khổng Minh Trí - Quản lý Tiếp thị Saint-Gobain Việt Nam nhấn mạnh vai trò quan trọng của VLXD xanh trong quá trình phát triển công trình xanh, chuyển đổi bền vững của ngành Xây dựng Việt Nam. Ông cho biết, VLXD xanh không chỉ là xu hướng, mà là điều kiện cần thiết để công trình đạt các mục tiêu tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon và nâng cao chất lượng sử dụng. Việc công bố minh bạch nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất, mức tiêu thụ năng lượng và tác động môi trường của từng sản phẩm được xem là bước quan trọng giúp định lượng “dấu chân carbon” và tính bền vững trong suốt vòng đời công trình. Mỗi sản phẩm VLXD khi được đánh giá đúng theo tiêu chí môi trường sẽ trở thành đơn vị cơ bản của kiến trúc bền vững, nơi yếu tố vật lý, hóa học và năng lượng được kết nối với mục tiêu xã hội và sức khỏe con người.
Không chỉ mang lại lợi ích về môi trường, VLXD xanh còn đóng góp giá trị kinh tế xã hội dài hạn. Từ kinh nghiệm hợp tác với các chủ đầu tư lớn, Saint-Gobain nhận thấy việc ứng dụng VLXD xanh giúp giảm đáng kể chi phí vận hành, bảo trì, đồng thời nâng cao tuổi thọ công trình và đạt chứng chỉ xanh với chi phí hợp lý. Do đó, Saint-Gobain đề xuất xây dựng bộ tiêu chí và nhãn xanh riêng cho VLXD, nhằm thống nhất nhận diện, tăng tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc, đồng thời khuyến khích các nhà sản xuất trong nước đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch. Ở tầm chính sách, việc đưa tiêu chí “vật liệu xanh” trở thành điều kiện bắt buộc trong công trình đầu tư công sẽ tạo ra chuỗi cung ứng xanh bền vững, vừa thúc đẩy phát triển công nghiệp vật liệu Việt Nam theo mô hình kinh tế tuần hoàn, vừa hình thành cơ sở cho công trình xanh đạt chuẩn quốc tế.
Ông Khổng Minh Trí - Quản lý Tiếp thị Saint-Gobain Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm
Ông Khổng Minh Trí cũng nhấn mạnh, việc áp dụng các bộ tiêu chí CTX như LOTUS, EDGE hay LEED cần đi kèm với đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA) và minh bạch thông tin sản phẩm. Đây là công cụ khoa học hỗ trợ chủ đầu tư, tư vấn và nhà thầu trong quá trình lựa chọn vật liệu, từ đó đảm bảo hiệu quả năng lượng và giảm phát thải trong toàn bộ vòng đời công trình. Việc đánh giá này không chỉ dừng lại ở tính kỹ thuật mà còn phản ánh tác động xã hội, kinh tế và sức khỏe con người, biến VLXD xanh trở thành trụ cột của kiến trúc bền vững.
Tại tọa đàm, các chuyên gia cũng đề cập đến vai trò của vật liệu xây dựng xanh trong bối cảnh phát triển công trình xanh đồng bộ với chất lượng môi trường sống trong nhà. Nếu vật liệu xanh là “thể vật chất” của công trình, thì chất lượng không khí trong nhà (Indoor Air Quality – IAQ) và môi trường sống là “thể tinh thần”. Ông Nguyễn Lý Tưởng - Trưởng phòng Cấp cao, Phòng Dự án Panasonic Air-Conditioning Việt Nam, nhấn mạnh nhiều công trình hiện nay tập trung vào hiệu quả năng lượng nhưng chưa lồng ghép đủ tiêu chí chất lượng môi trường trong nhà. Việc tích hợp IAQ vào bộ tiêu chuẩn CTX sẽ tạo ra môi trường sống an toàn, lành mạnh, vừa tiết kiệm năng lượng, vừa đảm bảo sức khỏe cư dân.
Ngoài ra, sự phối hợp giữa hiệu quả năng lượng và chất lượng môi trường sống trong nhà giúp đo lường toàn diện giá trị bền vững của công trình. Panasonic đã phát triển thiết bị điều hòa hiệu suất cao, đồng thời loại bỏ sản phẩm tiêu hao năng lượng lớn, hướng tới tiêu chuẩn CTX. Song song đó, nâng cao nhận thức cộng đồng về tiêu dùng xanh cũng được coi là yếu tố quan trọng để hình thành văn hóa tiêu dùng thân thiện môi trường, từ đó thúc đẩy thị trường VLXD xanh phát triển bền vững.
Các chuyên gia cho rằng, vật liệu xanh và môi trường sống xanh phản ánh bản chất đa chiều của CTX hiện đại, là hệ thống tích hợp giữa thiết kế, vật liệu, thiết bị và vận hành, trong đó mỗi thành tố đều góp phần giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và nâng cao chất lượng sống. Khi Việt Nam thực hiện NDC 3.0 và hoàn thiện Danh mục phân loại xanh quốc gia, việc đưa tiêu chí VLXD xanh và chất lượng không khí vào hệ thống đánh giá CTX là yêu cầu cấp thiết. Đây không chỉ thúc đẩy ngành VLXD và thiết bị kỹ thuật đổi mới công nghệ, mà còn giúp các cơ quan quản lý xây dựng bộ khung chính sách nhất quán giữa phát triển công trình, quản lý năng lượng và bảo vệ môi trường.
Tại Tọa đàm, các chuyên gia đưa ra bốn tiêu chí cốt lõi của CTX Việt Nam giai đoạn 2025-2030 bao gồm: hiệu quả năng lượng giảm ít nhất 20-25% so với công trình thông thường; sử dụng vật liệu xanh tái chế, tiết kiệm năng lượng, có nhãn môi trường và đánh giá vòng đời sản phẩm minh bạch; chất lượng môi trường sống với thông gió tự nhiên, chiếu sáng, kiểm soát độ ồn và IAQ đạt chuẩn; quản lý nước và chất thải, tái sử dụng nước mưa, nước thải sau xử lý, giảm phát thải CO₂ và rác thải xây dựng. Các tiêu chí này tạo thành bộ khung để doanh nghiệp, chủ đầu tư và nhà quản lý phát triển công trình xanh một cách đồng bộ và minh bạch.
Có thể nói, việc thúc đẩy VLXD xanh không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là chiến lược phát triển bền vững, góp phần hình thành nền kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống. Sự minh bạch về thông tin sản phẩm, áp dụng công nghệ sạch và tạo cơ chế chính sách hỗ trợ sẽ là chìa khóa để Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero 2050, hướng tới một không gian sống xanh, kinh tế xanh, xã hội xanh trong tương lai.