Sự cần thiết quy định điều kiện kinh doanh cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô nhằm bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng và an toàn giao thông

Chương IV Nghị định số 116/2017/NĐ-CP ngày 17/10/2017 có quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô; tuy nhiên tôi nhận thấy tại thời điểm hiện nay các quy định này không còn phù hợp khi mà kinh tế đã phát triển, số lượng nhà sản xuất, lắp ráp ô tô ở Việt Nam đã tăng lên. Từ đó, số lượng đại lý ủy quyền chính hãng đã lên đến hàng ngàn đơn vị. Các đại lý ủy quyền này được sự xác nhận hỗ trợ của nhà sản xuất ô tô, được mua phụ tùng chính hãng từ nhà máy; được xây dựng theo đúng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe cơ giới Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 121:2024/BGTVT. Tuy nhiên, khó khăn mà nhiều doanh nghiệp gặp phải là phải xin cấp Giấy chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô (mà chúng tôi thường gọi là Chứng nhận 116). Tôi nghĩ rằng, nên cắt bỏ thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô để giảm bớt phiền hà, thời gian, công sức của doanh nghiệp. Khi đã bãi bỏ thì giao trách nhiệm lại cho nhà sản xuất ô tô, buộc các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm nếu đại lý ủy quyền của họ làm sai quy chuẩn. Cục Đăng kiểm chỉ nên kiểm tra định kỳ mỗi 2 năm xem các trang thiết bị, kỹ thuật có đầy đủ hay không, hoạt động chính xác hay không. Còn hiện nay, căn cứ trên quy định: “1. Nhà xưởng được xây dựng trên khu đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của doanh nghiệp” (rất chung chung và mơ hồ) doanh nghiệp phải đi chứng minh rất nhiều từ mục đích sử dụng, giấy phép xây dựng, giấy phép cải tạo. Trong khi chúng tôi cho rằng chúng tôi chỉ cần chứng minh là nhà xưởng mà chúng tôi hoạt động kinh doanh là hợp pháp; trách nhiệm của Cục Đăng kiểm chỉ nên chú trọng vào công tác kiểm tra trình độ nhân lực, máy móc, thiết bị. Bên cạnh đó, rất nhiều cơ sở đang thực hiện bảo hành, bảo dưỡng ô tô của Vinfast đều không có chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô nhưng vẫn hoạt động bình thường. Điều này là không công bằng với các nhà sản xuất khác, các doanh nghiệp đang kinh doanh cùng ngành nghề. Và như tôi nêu ở trên, nên giao cho doanh nghiệp chủ động trang bị theo đúng quy chuẩn và được nhà sản xuất cam kết hỗ trợ kỹ thuật (bằng văn bản), đào tạo kỹ thuật viên là hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu về bảo hành và bảo dưỡng ô tô. 

Sau khi nghiên cứu, Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng có ý kiến như sau:

Chất lượng phương tiện là một trong ba yếu tố chính ảnh hưởng đến an toàn giao thông (Hạ tầng - Phương tiện - Con người). Việc kiểm tra, bảo dưỡng phương tiện đúng cách là một biện pháp kỹ thuật chủ động nhằm duy trì trạng thái kỹ thuật, chất lượng tốt của xe. Do vậy, việc kiểm tra, bảo dưỡng xe ô tô cần được kiểm soát, đặc biệt là các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng của các nhà sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu xe ô tô.

Người mua hàng hóa nói chung và người mua ô tô nói riêng có quyền được yêu cầu nhà sản xuất, người nhập khẩu thực hiện việc bảo hành sản phẩm, quyền này đã được quy định rõ tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Điều 41 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ cũng đã quy định tổ chức, cá nhân nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp có trách nhiệm bảo hành, bảo dưỡng xe cơ giới nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp và triệu hồi sản phẩm, hàng hóa theo quy định của Chính phủ. Như vậy, trường hợp không có quy định thì doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu xe ô tô sẽ không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo hành, bảo dưỡng xe ô tô theo quy định; người mua và sử dụng xe ô tô không có nơi tin cậy để thực hiện việc bảo hành, bảo dưỡng, sửa chữa nhằm duy trì tình trạng kỹ thuật, bảo đảm an toàn, bảo vệ môi trường trong quá trình xe ô tô tham gia giao thông.

Do đó, việc quy định về điều kiện kinh doanh cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe ô tô của cơ sở sản xuất, thương nhân nhập khẩu là cần thiết để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng; đồng thời việc xe ô tô thường xuyên được kiểm tra, bảo dưỡng đúng quy định sẽ góp phần bảo đảm an toàn giao thông, giảm tiêu hao năng lượng, giảm phát thải chất gây ô nhiễm môi trường không khí và tăng độ bền, tuổi thọ của xe.

Qua thực tế triển khai công tác chứng nhận cơ sở bảo hành bảo dưỡng theo quy định tại Nghị định số 116/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô, Cục Đăng kiểm Việt Nam thuộc Bộ Xây dựng đã gặp một số trường hợp cơ sở bảo hành, bảo dưỡng đi mượn trang thiết bị, cơ sở vật chất của đơn vị khác để được cấp giấy chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng, do vậy không cung cấp được tài liệu chứng minh “Nhà xưởng được xây dựng trên khu đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của doanh nghiệp” theo quy định.

Tuy nhiên, Bộ Xây dựng xin ghi nhận các ý kiến của Ông Trần Kiên để có ý kiến với Bộ Công Thương đề nghị Chính phủ xem xét trong quá trình sửa đổi, bổ sung Nghị định số 116/2017/NĐ-CP nhằm tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bảo hành, bảo dưỡng cho các đơn vị sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu xe ô tô.

Qua đây, Bộ Xây dựng cũng khuyến cáo các chủ phương tiện khi kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện cần đưa đến các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng được ủy quyền và được công bố của nhà sản xuất, nhập khẩu để được bảo hành, bảo dưỡng, sửa chữa theo đúng yêu cầu kỹ thuật, thay thế phụ tùng chính hãng nhằm duy trì tình trạng kỹ thuật của xe theo đúng thiết kế của nhà sản xuất, bảo đảm an toàn giao thông, nâng cao chất lượng phương tiện trong quá trình sử dụng.

Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng