Theo quy định tại Điều 4 của Luật Xây dựng thì tổ chức, cá nhân hoạt động xây dựng phải “bảo đảm chất lượng, tiến độ, an toàn công trình, tính mạng con người và tài sản”; theo Điều 72 thì điều kiện để khởi công xây dựng công trình phải “có biện pháp để đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường trong quá trình thi công xây dựng”; Điều 73 quy định “cá nhân tự tổ chức xây dựng nhà ở riêng lẻ có tổng diện tích xây dựng sàn nhỏ hơn 250m² hoặc dưới 3 tầng thì phải có năng lực hành nghề thi công xây dựng công trình và chịu trách nhiệm về chất lượng, an toàn”; và theo khoản 1, khoản 3 của Điều 78 Luật Xây dựng thì trong quá trình thi công xây dựng công trình, nhà thầu thi công xây dựng công trình có trách nhiệm “thực hiện các biện pháp an toàn tính mạng con người, tài sản, công trình đang xây dựng, công trình ngầm và các công trình liền kề; thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm hạn chế thiệt hại về người và tài sản khi xảy ra mất an toàn trong thi công xây dựng”. Luật Xây dựng quy định như vậy, nhưng cho đến thời điểm hiện nay, pháp luật về Xây dựng lại chưa có quy định cụ thể về trình tự giải quyết, cơ quan thực hiện và chế tài áp dụng đối với việc hộ liền kề bị hư hỏng khi thi công xây dựng. 

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay, đối với trường hợp này có thể áp dụng theo các quy định của Bộ luật Dân sự. Theo quy định của Điều 268 Bộ luật Dân sự quy định về nghĩa vụ bảo đảm an toàn đối với công trình xây dựng liền kề thì “Khi đào giếng, đào ao hoặc xây dựng các công trình dưới mặt đất, chủ sở hữu công trình phải đào, xây cách mốc giới một khoảng cách do pháp luật về xây dựng quy định. Trong trường hợp công trình có nguy cơ đe doạ sự an toàn bất động sản liền kề và xung quanh thì chủ công trình phải thực hiện ngay các biện pháp khắc phục; nếu gây thiệt hại cho chủ sở hữu bất động sản liền kề và xung quanh thì phải bồi thường”.

Bộ luật Dân sự tôn trọng nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thoả thuận, vì vậy, trong trường hợp này, hai bên nên thoả thuận với nhau phương pháp khắc phục thiệt hại. Hai bên có thể thuê công ty tư vấn xây dựng độc lập để giám định những thiệt hại, biện pháp khắc phục, và dự toán để khắc phục, sửa chữa… Trường hợp không thoả thuận được thì hai bên có quyền khởi kiện ra Toà án để giải quyết. Toà án cũng sẽ sử dụng kết quả giám định của công ty tư vấn xây dựng hoặc trưng cầu giám định bằng một công ty tư vấn xây dựng độc lập khác để xác định thiệt hại. Trên cơ sở kết quả giám định, Toà án sẽ ra phán quyết theo quy định của pháp luật. Chi phí giám định sẽ do bên gây ra thiệt hại trả.

Thanh tra Bộ Xây dựng