Sử dụng vật liệu xây dựng trong kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới ẩm Việt Nam
Khi xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có khái niệm sử dụng hiệu quả năng lượng thì các giải pháp quy hoạch các công trình đô thị, kiến trúc có vị trí quan trọng hàng đầu. Bên cạnh tích hợp các hệ thống công nghệ, trang thiết bị công trình và các phương án kỹ thuật khác thì việc sử dụng vật liệu, đặc biệt những vật liệu hoàn thiện được nhiệt đới hoá, với các giải pháp hợp lý không chỉ tạo nên môi trường ở và làm việc tiện nghi cho con người, tiết kiệm chi phí trong sử dụng, mà còn là cái nền, cái gốc cho nghệ thuật và bản sắc kiến trúc. Tạo nên tương lai kiến trúc bền vững.
Phải nói rằng thời gian qua có nhiều công trình đô thị, kiến trúc rất thành công, song khi đưa vào khai thác sử dụng một thời gian ngắn đã xuống cấp một cách nhanh chóng, ảnh hưởng lớn đến an toàn công trình, cũng như tạo nên phản cảm trong thẩm mỹ đô thị, gây nhiều bức xúc cho xã hội. Có nhiều lý do, yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình xây dựng, song ở Hội thảo này chúng tôi muốn đề cập đến một yếu tố vô cùng quan trọng là việc lựa chọn vật liệu để sử dụng trong công trình đô thị, kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới ẩm của nước ta.
Trong giới hạn của Hội thảo Vật liệu xây dựng trong mối quan hệ với kiến trúc nhiệt đới. Để phân tích các thành phần kiến tạo nên công trình kiến trúc có thể chia làm 2 phần chính:
- Phần cứng: bao gồm kết cấu khung lõi nhà với những vật liệu bền vững mang tính cơ học cao.
- Phần mềm: bao gồm những vật liệu hoàn thiện mang tính nhiệt đới hoá, nó có tác dụng bảo vệ sự xâm thực của môi trường tác động lên công trình và có ý nghĩa trang trí trong và ngoài công trình.
Vậy thì vai trò của vật liệu đối với công trình đô thị và kiến trúc cốt lõi, việc lựa chọn sử dụng nó có ảnh hưởng lớn và mang một ý nghĩa quyết định.
Kiến trúc nhiệt đới là nền kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới. Vật liệu xây dựng nhiệt đới là vật liệu đã được nhiệt đới hoá.
Để hiểu sâu sắc được vai trò của vật liệu xây dựng trong kiến trúc nhiệt đới trước hết phải xem lại những tác động qua lại của các yếu tố ảnh hưởng đến công trình kiến trúc và các tác nhân khác đối với chất lượng công trình đó là:
- Các yếu tố ảnh hưởng cơ bản của điều kiện tự nhiên Việt Nam;
- Mối quan hệ qua lại của các nhà nghiên cứu, sản xuất và cung ứng vật liệu
- Vai trò của vật liệu xây dựng trong công trình kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới
- Tác động của người thiết kế đối với lựa chọn vật liệu
- Nhận thức lợi ích xã hội của các chủ đầu tư;
- Vai trò của Nhà nước
Thực tế trong thiết kế kiến trúc, hệ thống kết cấu và sử dụng vật liệu phù hợp luôn được gắn kết chặt chẽ với nhau, bản thân kết cấu và vật liệu xây dựng luôn là hai phạm trù liên quan mật thiết với nhau đối với một công trình kiến trúc. Vấn đề lựa chọn sử dụng vật liệu trong các công trình kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới ẩm đã được đặt ra. Song dường như chúng ta chưa có một thống kê cụ thể, chính xác hiện có bao nhiêu loại vật liệu đã được các nhà sản xuất vật liệu cung cấp tại Việt Nam và có bao nhiêu loại vật liệu đã được dùng trong các công trình thiết kế đã và đang xây dựng. Và hiện tại chúng ta cũng chưa có một tổng kết sâu sắc về những ưu nhược điểm của từng loại vật liệu xây dựng để có những khuyến cáo cho các nhà tư vấn thiết kế, các chủ đầu tư sử dụng cho hợp lý nhất. Và tất nhiên chúng ta cũng chưa có một đánh giá tổng kết, kiểm tra chất lượng về những đặc điểm của vật liệu đã có mặt tại thị trường Việt Nam có phù hợp với khí hậu Việt Nam chưa, hay chỉ đơn thuần quan tâm về mặt cơ học, mặc dù trên thị trường thực tế đã có nhiều nhà cung cấp sản phẩm vật liệu xây dựng không ít lần quảng cáo rằng vật liệu xây dựng này vật liệu kia đã được nhiệt đới hoá.
Và chúng ta cũng đang thiếu một quy trình hướng dẫn cụ thể cách lựa chọn các loại vật liệu để sử dụng trong các công trình đô thị và kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt đới ẩm Việt Nam, để chữa được các bệnh thông thường xảy ra đối với các công trình như: chống thấm, chống ẩm, chống rêu mốc, hạn chế hiện tượng đọng nước khi độ ẩm không khí cao... và dẫn đến chưa thể xây dựng một quy trình cụ thể cho việc hướng dẫn công tác bảo trì, bảo dưỡng công trình trong các dự án đầu tư xây dựng.
Để từng bước khắc phục những hạn chế và việc lựa chọn ứng dụng vật liệu xây dựng trong công trình kiến trúc phù hợp với điều kiện nhiệt độ trong tương lai. Được sự chỉ đạo của Nhà trường, Viện Kiến trúc Nhiệt đới tổ chức Hội thảo về: Vật liệu xây dựng và kiến trúc nhiệt đới với mục tiêu cụ thể:
- Sự ảnh hưởng của điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm đối với các công trình kiến trúc và đô thị Việt Nam
- Sử dụng vật liệu phù hợp trong việc thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc và đô thị của Việt Nam
- Cung cấp các thông tin về các loại vật liệu phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới nhằm hướng dẫn cho người tiêu dùng biết và sử dụng trong các công trình kiến trúc và đô thị Việt Nam.
Nội dung Hội thảo thực hiện theo 3 chủ đề:
Chủ đề 1: ảnh hưởng của điều kiện khí hậu nóng ẩm với các công trình kiến trúc và đô thị Việt Nam
Gồm các bài viết:
- Tiện nghi vi khí hậu trong môi trường nhà ở đô thị Việt Nam
- Tổng kết loại kiến thức về điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm và ảnh hưởng đến thiết kế công trình kiến trúc, đô thị trong chương trình đào tạo của trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đại học, thạc sỹ, nghiên cứu sinh
Chủ đề 2: Sử dụng vật liệu phù hợp trong việc thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc và đô thị của Việt Nam
Gồm các bài viết:
- Những vấn đề thực tiễn sử dụng vật liệu trong thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc - đô thị hiện nay;
+ Những bất cập trong viếc ử dụng vật liệu xây dựng hiện nay;
+ Những vấn đề sử dụng vật liệu phù hợp khí hậu trong chương trình đào tạo của trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đại học, thạc sỹ, nghiên cứu sinh
- Những kinh nghiệm và giải pháp sử dụng vật liệu phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới trong thiết kế công trình kiến trúc và đô thị.
+ Những kinh nghiệm truyền thống của Việt Nam về sử dụng vật liệu phù hợp trong việc thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc và đô thị.
+ Giải pháp sử dụng vật liệu phù hợp trong việc thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc và đô thị;
- Lĩnh vực quy hoạch xây dựng
- Lĩnh vực thiết kế kiến trúc công trình
- Lĩnh vực thiết kế công trình đô thị
- Tổng kết loại đề tài sử dụng vật liệu phù hợp với khí hậu nhiệt đới trong các nghiên cứu khoa học của cán bộ giảng dạy và sinh viên Trường Đại học Kiến trúc.
Chủ đề 3: Cung cấp các thông tin về các loại vật liệu xây dựng cho người tiêu dùng biết sử dụng trong các công trình kiến trúc và đô thị Việt Nam
Gồm các loại bài viết:
- Thông tin và hướng dẫn sử dụng vật liệu chống nóng;
- Thông tin và hướng dẫn sử dụng chống thấm, chống mưa hắt
- Thông tin và hướng dẫn sử dụng vật liệu hạn chế ẩm và rêu mốc
- Thông tin và hướng dẫn sử dụng bảo vệ công trình dưới tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm.
Vật liệu xây dựng với kiến trúc nhiệt đới là một trong những vấn đề trọng tâm mà Viện đang tiến hành nghiên cứu trong những năm vừa qua.
Những khó khăn vẫn còn đó nhưng kết quả của Hội thảo khoa học này là cơ sở để tập hợp bổ sung những ý kiến và nhận định chung, giúp cho Viện trong một vài năm tới có những sản phẩm đích thực phục vụ đường lối phát triển của ngành Xây dựng.
Như trong lời phát biểu chỉ đạo của GS. TSKH Nguyễn Văn Liên - Thứ trưởng Bộ Xây dựng tại Hội thảo toàn quốc về: Kiến trúc nhiệt đới Việt Nam - định hướng và giải pháp tổ chức tại Hà Nội: ... Căn cứ vào luật xây dựng và các văn bản ban hành chúng ta cần xây dựng các tiêu chuẩn quy phạm về kiến trúc nhiệt đới các tiêu chí để đánh giá tác phẩm kiến trúc, quy hoạch cũng nhưu cần có nội dung thẩm định vào các lĩnh vực này trong các dự án đầu tư xây dựng. Bộ Xây dựng là cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng cơ bản phối hợp với các Hội chuyên ngành, các cơ quan có liên quan để chỉ đạo hướng dẫn các quy định nói trên để xây dựng nền kiến trúc Việt Nam hiện đại đậm đà bản sắc ở vùng nhiệt đới nóng ẩm...
GS. TS.KTS Nguyễn Minh Sơn
Nguồn tin: Bản tin HĐ KHCN & ĐT trường ĐH Kiến trúc HN, số 14, tháng 3/2006